Từ nhà sản xuất GPU đến 'bộ não' của kỷ nguyên AI

Là cuốn tiểu sử đầu tiên về Jensen Huang được phát hành tại VN, NVIDIA - Cỗ máy tư duy vĩ đại sẽ thỏa mãn nhiều đối tượng độc giả: những người chuộng thể loại tiểu sử doanh nhân, người hâm mộ NVIDIA và cả những ai đang muốn tìm hiểu một loạt khái niệm đang khuynh đảo giới công nghệ như GPU (bộ xử lý đồ họa), AI, mạng nơ-ron nhân tạo… khi chưa có bất kỳ kiến thức nền nào.

Bằng văn phong dễ hiểu và cách dẫn dắt khéo léo, tác giả - nhà báo người Mỹ Stephen Witt dần mở ra bức tranh lớn về mối liên hệ giữa GPU và AI, cũng như "phép màu" nào đã đưa một công ty phần cứng máy tính như NVIDIA trở thành một trong những doanh nghiệp có giá trị vốn hóa lớn nhất thời điểm hiện tại, sánh ngang những "ông lớn" như Apple và Microsoft.

GPU - Trái tim của cuộc cách mạng công nghệ

NVIDIA: Cỗ máy tư duy vĩ đại mở đầu bằng những câu chuyện thường thấy trong thể loại tiểu sử, điểm qua tuổi thơ của Jensen Huang từ khi là một cậu bé sinh ra ở Đài Loan phải di cư sang Mỹ từ sớm, vất vả thích nghi nhưng nhanh chóng vươn lên trở thành một học sinh xuất sắc, một kỹ sư tài năng. Rồi đến "huyền thoại" về sự ra đời của NVIDIA với ba người sáng lập là Jensen Huang, Chris Malachowsky và Curtis Priem tại quán ăn Denny's là khởi nguồn cho tất cả.

Các chi tiết về con người Jensen Huang được đưa vào một cách vừa vặn, qua đó cho thấy CEO gốc Đài Loan thuộc kiểu lãnh đạo có phần truyền thống: nghiện công việc, kín tiếng chuyện đời tư, tàn nhẫn với đối thủ, sẵn sàng phê bình nhân viên trước tập thể để cùng rút kinh nghiệm, nhưng luôn năng động và nhạy bén trước những xu hướng mới.

Người đứng đầu NVIDIA tin vào triết lý trong quyển sách The Innovator's Dilemma, sẵn sàng dấn thân vào những thị trường ngách mà ông gọi là "thị trường trị giá 0 tỉ USD", xây dựng hệ sinh thái phần mềm CUDA phục vụ cho những nhà bác học "điên", những nghiên cứu sinh túng thiếu… cho đến khi chính mảng kinh doanh đó tạo ra lợi nhuận. Ông sớm định hình cho NVIDIA một văn hóa làm việc chăm chỉ, nghiêm túc, nhân viên phải luôn diện quần áo chỉnh tề đến văn phòng, chính điều này khiến NVIDIA rất khác so với một số công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon và cũng không giống những công ty game thông thường.

GPU là sản phẩm sinh ra trong quá trình nghiên cứu và cải tiến không ngừng của đội ngũ NVIDIA. Ban đầu chỉ phục vụ game thủ, nhưng với sức mạnh tính toán khổng lồ, GPU dần được tinh chỉnh cho mục đích nghiên cứu khoa học và mở đường cho những bước đột phá trong việc phát triển AI - điều mà chính Jensen Huang lẫn các kỹ sư của NVIDIA ban đầu cũng không thể ngờ đến.

"Phép màu" AI

Bước ngoặt cho sự tăng trưởng thần kỳ của NVIDIA nằm ở sự giao thoa giữa GPU và AI. Bên cạnh mạch truyện chính về Jensen Huang và đội ngũ NVIDIA, một nửa nội dung sách khéo léo đan cài những tuyến truyện phụ về các nhà khoa học, lập trình viên tìm kiếm hướng đi mới cho mảng nghiên cứu mạng nơ-ron nhân tạo vốn đã chững lại nhiều thập niên vì thiếu công cụ phù hợp, bị xem thường ngay cả trong chính cộng đồng AI, cho đến khi GPU xuất hiện và thay đổi tất cả.

Tác giả đặc biệt tập trung vào câu chuyện về bộ ba Alex Krizhevsky, Ilya Sutskever (đồng sáng lập OpenAI) và giáo sư hướng dẫn Geoffrey Hinton (Nobel Vật lý năm 2024) dùng GPU của NVIDIA để xây dựng AlexNet - mạng nơ-ron có khả năng nhận diện hình ảnh. Vài năm sau, cũng chính Sutskever chứng kiến bước nhảy vọt kế tiếp khi đội ngũ OpenAI huấn luyện thành công mô hình AI xử lý ngôn ngữ là GPT. Sản phẩm được đưa đến cho người dùng phổ thông chính là chatbot ChatGPT từng "làm mưa làm gió" năm 2022.

Tuy nhiên, chính điều này cũng trở thành "con dao hai lưỡi" khi tác giả quá mải mê với AI nên bỏ qua nhiều vấn đề đáng chú ý khác. Chẳng hạn, "cơn sốt" GPU toàn cầu và cách NVIDIA đối mặt với hiện tượng này hầu như ít được nhắc đến. Từ những năm 2020, nhu cầu GPU tăng vọt dưới tác động của các xu hướng như tiền mã hóa, metaverse và tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu trong đại dịch Covid-19. Thế nhưng, dưới ngòi bút của Stephen Witt, NVIDIA dường như có thái độ khá thờ ơ với hiện tượng này (thực tế thì Jensen Huang vẫn phải thường xuyên lên tiếng trấn an khách hàng).

Bên cạnh đó, tác giả đôi lúc sa đà vào việc bộc lộ "nỗi sợ AI", dành nhiều thời lượng để khai thác quan điểm của CEO NVIDIA về chủ đề này, dù ông đã nhiều lần khẳng định bản thân không hề sợ AI vượt qua con người. Phần so sánh giữa Jensen Huang và Elon Musk rất khiên cưỡng và gượng ép, bởi lẽ hai người hoạt động ở những lĩnh vực khác nhau, trong khi phần viết về AMD, đối thủ cạnh tranh trực tiếp của NVIDIA, lại mờ nhạt và thiếu điểm nhấn.

Những nỗ lực vượt qua NVIDIA sau này như sự xuất hiện của các bộ xử lý TPU, NPU, hay nền tảng Triton cạnh tranh với CUDA… đều không được nhắc đến dù nội dung sách cập nhật đến cuối năm 2024, khiến bức tranh toàn cảnh của ngành còn thiếu nhiều mảnh ghép.

Bỏ qua những "hạt sạn" nói trên, cuốn sách vẫn đáng đọc nhờ cách Stephen Witt kể lại hành trình của Jensen Huang với lối viết sinh động, dễ tiếp cận ngay cả với độc giả không am hiểu công nghệ. Những ai muốn biết về quá trình một công ty công nghệ âm thầm vươn lên và đứng sau rất nhiều sản phẩm, ứng dụng chúng ta sử dụng hằng ngày - từ game, phim ảnh cho đến AI - sẽ tìm thấy nhiều điều thú vị trong NVIDIA - Cỗ máy tư duy vĩ đại.

Nguồn: https://thanhnien.vn/tu-nha-san-xuat-gpu-den-bo-nao-cua-ky-nguyen-ai-185250404230128072.htm