Vận hội “hội tụ”

Kinh tế biển là động lực mới cho Lâm Đồng

Theo quyết định số 759/QĐ-TTg ngày 14/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Lâm Đồng, tỉnh Bình Thuận và tỉnh Đắk Nông sáp nhập thành tỉnh mới lấy tên gọi là Lâm Đồng. Tỉnh Lâm Đồng mới sẽ có diện tích 24.233 km², dân số 3.324.400 người. Sau sáp nhập, Lâm Đồng sẽ trở thành tỉnh có diện tích lớn nhất nước.

Hiện nay, 3 tỉnh Lâm Đồng - Bình Thuận - Đắk Nông tuy có sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, nhưng với những tiềm năng đặc thù về địa lý, tài nguyên, con người và kết cấu hạ tầng, tỉnh Lâm Đồng (mới) đang đứng trước cơ hội lớn để xây dựng một cấu trúc liên kết vùng hiệu quả. Việc sáp nhập sẽ tạo ra một vùng lãnh thổ rộng lớn có điều kiện tự nhiên đồng nhất, dễ dàng quy hoạch tổng thể phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái, công nghiệp chế biến nông sản và năng lượng tái tạo.

Việc sáp nhập Lâm Đồng - Bình Thuận - Đắk Nông không chỉ là vấn đề tổ chức lại địa giới hành chính, tối ưu hóa nguồn lực, khai thác tiềm năng kinh tế, thúc đẩy liên kết vùng, hình thành các trung tâm kinh tế lớn, tạo điều kiện tăng cường sức cạnh tranh và thu hút đầu tư, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế, mà còn là một giải pháp phát triển chiến lược. Trong bối cảnh phát triển vùng hiện nay, việc tổ chức không gian kinh tế liên kết giữa các địa phương là điều kiện tiên quyết để khai thác hiệu quả tiềm năng địa phương, nâng cao tính liên kết vùng, thúc đẩy phát triển bền vững, cân bằng và hiệu quả.

Kiến trúc sư (KTS) Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng: Việc tổ chức lại không gian kinh tế gắn với phát triển hệ thống đô thị trong liên vùng này sẽ góp phần xây dựng một động lực kinh tế mới ở khu vực Nam Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ, đặc biệt, trong định hướng phát triển Đà Lạt thành trung tâm chính trị - văn hóa - khoa học, công nghệ của vùng và cả nước.

Nằm ở giao điểm của Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ, 3 tỉnh Lâm Đồng - Bình Thuận - Đắk Nông có thể trở thành cầu nối liên vùng quan trọng giữa nội địa và biển. Lâm Đồng nổi bật với nông nghiệp công nghệ cao, du lịch và tiềm năng nghiên cứu - giáo dục. Đắk Nông có thế mạnh về năng lượng, khoáng sản và nông - lâm nghiệp. Bình Thuận là trung tâm kinh tế biển, du lịch và năng lượng tái tạo.

Sự kết nối giữa các đô thị lớn như Đà Lạt - Gia Nghĩa - Phan Thiết mở ra trục phát triển xuyên vùng hiệu quả. Đà Lạt có thể trở thành trung tâm cấp vùng về văn hóa, khoa học, công nghệ. Phan Thiết hướng đến vai trò trung tâm du lịch biển, logistics và dịch vụ biển. Gia Nghĩa đóng vai trò là đầu mối năng lượng và trung chuyển hàng hóa. Về du lịch, tỉnh Lâm Đồng mới vừa sở hữu bờ biển dài, đẹp, vừa có rừng, núi non và hồ nhân tạo, sẽ đem lại trải nghiệm sinh thái đa dạng và độc đáo. Chuỗi sản phẩm "cao nguyên - biển" khi được kết nối sẽ thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Hiện nay, Đà Lạt được xem là “thủ phủ” du lịch và nông nghiệp công nghệ cao của Lâm Đồng, trong khi Đắk Nông có tiềm năng lớn về khoáng sản và năng lượng tái tạo. Việc sáp nhập sẽ tạo ra một đô thị trung tâm có sức hút mạnh, đủ khả năng trở thành cực tăng trưởng kinh tế mới của Tây Nguyên, thúc đẩy đầu tư, thu hút nhân lực chất lượng cao và cải thiện đời sống Nhân dân trong khu vực.

Sau khi sáp nhập, tỉnh mới sẽ có các sân bay quốc tế Liên Khương, Phan Thiết, đường sắt Bắc - Nam, cao tốc Bắc - Nam, tuyến cao tốc Dầu Giây - Liên Khương, đường sắt dự kiến nối Đà Lạt - Phan Thiết, các cảng biển và một số tuyến đường thủy nội địa có khả năng kết nối liên vùng. Việc hoàn thiện nâng cấp Quốc lộ 28B, 55 và xây dựng cao tốc Dầu Giây - Liên Khương sẽ đảm bảo kết nối liên tỉnh liền mạch. Xây dựng cảng trung chuyển hàng hóa tại Kê Gà, tăng cường năng lực xuất nhập khẩu. Phát triển hệ thống logistics hiện đại, phục vụ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, bên cạnh những tiềm năng và lợi ích kỳ vọng, việc sáp nhập 3 tỉnh thành đơn vị hành chính mới, đang đặt ra nhiều thách thức trong việc tổ chức không gian phát triển kinh tế một cách đồng bộ và bền vững. Những thách thức này không chỉ liên quan đến quy hoạch mà còn liên quan đến thể chế, cơ cấu kinh tế và yếu tố xã hội - văn hóa đặc thù từng vùng.

KTS Trần Ngọc Chính cũng nhận định, một trong những rào cản lớn trong việc gắn kết không gian phát triển kinh tế là hệ thống hạ tầng giao thông và logistics còn yếu kém, mặc dù đã có những dự án lớn đang triển khai, nhưng hiện tại kết nối Đông - Tây, đặc biệt từ cao nguyên xuống biển vẫn còn hạn chế, thiếu kết nối ngang giữa các tỉnh; đặc biệt là giao thông liên huyện, liên xã. Bên cạnh đó, các tuyến vận tải hàng hóa, hạ tầng cảng cạn, kho vận cũng chưa phát triển.

Tà Đùng là một điểm du lịch hấp dẫn. Ảnh: SangDL

Như vậy, việc sáp nhập Lâm Đồng - Bình Thuận - Đắk Nông để hình thành một đơn vị hành chính mới là một bước đi có tính đột phá, nhưng không thể coi nhẹ những khó khăn trong tổ chức không gian kinh tế đồng bộ và hiệu quả. Những thách thức từ hạ tầng, thể chế, phân hóa kinh tế và đặc điểm tự nhiên - xã hội đòi hỏi phải có một chiến lược quy hoạch liên kết vùng chặt chẽ, khoa học, cùng với các cơ chế hỗ trợ chuyển đổi mềm dẻo và phù hợp. Chỉ khi giải quyết tốt những khó khăn này, việc sáp nhập mới thực sự trở thành đòn bẩy cho phát triển bền vững vùng cao nguyên phía Nam trong tương lai.

Nhiều năm qua, TP Đà Lạt đã được biết đến là trung tâm du lịch, kinh tế và văn hóa quan trọng của tỉnh Lâm Đồng và vùng Tây Nguyên; là địa danh có thương hiệu toàn cầu về du lịch nghỉ dưỡng, nông nghiệp công nghệ cao, thu hút du khách cũng như các nhà đầu tư trong và ngoài nước, có sức lan tỏa và gắn bó mạnh mẽ với hình ảnh của vùng đất Nam Tây Nguyên. Vai trò kinh tế của Đà Lạt đã vượt ra khỏi phạm vi tỉnh Lâm Đồng và có ảnh hưởng lớn trong vùng Tây Nguyên - Nam Trung Bộ. Trong quy hoạch tỉnh Lâm Đồng, TP Đà Lạt được quy hoạch phát triển theo định hướng là trung tâm hành chính - chính trị, kinh tế - văn hóa, du lịch, khoa học kỹ thuật khu vực Tây Nguyên; Đà Lạt và vùng phụ cận được quy hoạch trở thành trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực Đông Nam Á, trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách các nước phát triển, có thu nhập cao. So với Gia Nghĩa (Đắk Nông) hay Phan Thiết (Bình Thuận), Đà Lạt có quy mô dân số không quá lớn, nhưng lại có tính chất đô thị đặc thù: là đô thị loại I trực thuộc tỉnh, có hệ thống dịch vụ, giáo dục, y tế phát triển. Đây là những điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng và vận hành bộ máy hành chính cấp tỉnh sau khi sáp nhập.

Theo KTS Trần Đức Lộc - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch kiến trúc tỉnh Lâm Đồng, Lâm Đồng mới sẽ không dừng ở một "tỉnh hợp nhất" mà sẽ trở thành một "tỉnh hội tụ" - nơi nhiều miền văn hóa cùng tồn tại, phát triển, đối thoại và lan tỏa. Một thực thể hành chính - kinh tế - văn hóa đặc biệt, dẫn đầu cả nước về mô hình quy hoạch đa vùng - đa ngành - đa bản sắc, tương xứng với thứ hạng quy mô diện tích tự nhiên rộng nhất cả nước.

Còn GS.TS Mai Trọng Nhuận - nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội - kỳ vọng Lâm Đồng sẽ trở thành siêu thị nông sản xanh, sạch của cả nước và là điểm đến nghỉ dưỡng lý tưởng cho du khách trong và ngoài nước. Lâm Đồng không chỉ là địa phương dẫn đầu về nông nghiệp công nghệ cao, mà còn sở hữu những điều kiện vàng để trở thành "trạm sạc" sức khỏe - nơi kết tinh giữa thiên nhiên, công nghệ và lối sống bền vững.

Nguồn: https://baolamdong.vn/kinh-te/202506/van-hoi-hoi-tu-0c53663/