Vì sao dự án phục dựng đền Vua Lê vẫn dang dở?

Những hạng mục dang dở, cảnh quan hoang vắng khiến người dân không khỏi xót xa và để lại nhiều băn khoăn về công tác bảo tồn di sản lịch sử văn hóa quốc gia.

Mong sao dự án sớm hoàn thành

Nằm bên tả ngạn sông Lam, ngôi đền Vua Lê Thái Tổ ở xã Lam Thành (Nghệ An) từng là một công trình uy nghiêm, là nơi người dân xứ Nghệ thể hiện lòng tôn kính với vua Lê Lợi. Ngôi đền là nơi tưởng nhớ và tri ân công lao to lớn của Lê Lợi, vị anh hùng dân tộc, người sáng lập triều Hậu Lê, sau khi lên ngôi lấy niên hiệu Thuận Thiên.

Ông là thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa Lam Sơn lừng lẫy trong thế kỷ XV, đã lãnh đạo nhân dân đánh đuổi giặc Minh, giành lại độc lập, mở ra thời kỳ thịnh trị cho đất nước. Thế nhưng, dự án phục dựng đền triển khai từ năm 2019 đến nay, nhiều hạng mục ngôi đền vẫn dở dang, ngổn ngang, phủ bụi thời gian. Một số hạng mục mới hoàn thiện phần khung, lối vào cây cối mọc um tùm, cảnh quan xung quanh nhếch nhác, thiếu đồng bộ.

Theo lời kể của các cụ cao niên trong làng, ngôi đền này từng sừng sững bên tả ngạn sông Lam, giữa vùng đất linh thiêng gắn liền với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Tương truyền, ngôi đền được dựng khi vua Lê Lợi còn sống, trải qua hơn nửa thiên niên kỷ, những thăng trầm của lịch sử và sự bào mòn của thời gian khiến đền chỉ còn lại gian thượng điện cùng vài phế tích rải rác trong khuôn viên. Dù vậy, trong tâm thức người dân, nơi đây vẫn là một phần hồn cốt của quê hương, là chốn thiêng để con cháu tìm về nguồn cội.

Năm 1997, đền được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Đến năm 2019, tỉnh Nghệ An khởi động dự án phục dựng đền Vua Lê với tổng vốn hơn 21 tỉ đồng. Khi đó, niềm vui lan khắp xã Lam Thành bởi ai cũng tin ngôi đền cổ sẽ được khôi phục khang trang, xứng đáng với giá trị lịch sử và văn hóa vốn có. Nhưng sáu năm trôi qua, niềm hy vọng dần bị thay bằng nỗi thất vọng. Công trình vẫn ngổn ngang, nhiều hạng mục dang dở, lác đác chỉ vài phần đã hoàn thiện.

Từ xa nhìn lại, thượng điện, trung điện và hạ điện đã được dựng lên, tuy nhiên những phần quan trọng như bia dẫn tích, giếng nước Lê Lợi, sân đền, khuôn viên bờ bao và hệ thống đường nội bộ vẫn còn bỏ ngỏ. Sân đền rộng mà trống trải, lối vào cỏ mọc um tùm. Người dân nơi đây bảo, cứ mỗi mùa mưa, nước từ sông Lam tràn vào, bùn đất lại phủ kín công trình, trông càng thêm tiêu điều.

Ông Phan Bùi Tất, người trông coi đền suốt hơn 20 năm qua, chậm rãi kể trong tiếng thở dài: “Ngày trước, dù đền cũ, khách thập phương vẫn đến đông. Người đi lễ, người hành hương, tiếng trống, tiếng chiêng rộn rã mỗi dịp đầu năm. Giờ thì ít lắm, chỉ còn vài ba người ghé thắp hương, lễ giỗ vua cũng vắng hẳn. Chúng tôi mong sao dự án sớm hoàn thành để ngôi đền lại được sáng đèn khói hương, để dân làng có nơi tưởng nhớ đàng hoàng”.

Ông Tất cho biết thêm, nhiều năm qua, lễ hội tưởng nhớ vua Lê Lợi vẫn được tổ chức, nhưng chỉ trong phạm vi nhỏ, đơn giản. Trước kia, vào dịp lễ giỗ, dân làng còn tổ chức hội đua thuyền trên sông Lam, thu hút hàng trăm người xem. Nay vì công trình dang dở, lễ hội chỉ còn là nghi thức tế lễ dưới mái che tạm bợ. “Người dân chúng tôi muốn có một lễ hội đúng nghĩa, vừa trang nghiêm, vừa vui tươi, để lớp trẻ hiểu thêm về lịch sử, về công lao của Vua Lê Lợi. Nhưng muốn thế thì phải có đền khang trang trước đã”, ông Tất nói.

Vì sao dự án phục dựng đền Vua Lê vẫn dang dở? - ảnh 2 — Nhiều hạng mục trong dự án phục dựng đền Vua Lê vẫn còn dang dở, ngổn ngang vật liệu xây dựng

Đâu là nguyên nhân?

Trao đổi vấn đề này, bà Phan Thị Anh, Trưởng phòng Quản lý Di sản (Sở VHTTDL Nghệ An) cho biết: “Nguyên nhân chính khiến dự án kéo dài là do nguồn kinh phí phân bổ không ổn định. Kinh phí không nằm trong kế hoạch đầu tư công mà chủ yếu dựa vào nguồn tăng thu của tỉnh và xã hội hóa nên rất hạn chế. Việc thi công phải dừng lại nhiều lần vì không đủ vốn, ảnh hưởng lớn đến tiến độ”.

Bà Võ Tú Uyên, Phó Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Lam Thành chia sẻ: Đền Vua Lê Thái Tổ ở Lam Thành được xem là ngôi đền gốc sớm nhất trong cả nước, mang giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa và tâm linh. Theo bà Uyên, việc phục dựng đền không chỉ là nhiệm vụ của địa phương, mà cần có sự đầu tư xứng tầm từ cấp tỉnh, cấp Bộ để khôi phục lại diện mạo của một di sản quốc gia.

“Với một công trình mang giá trị biểu tượng như đền Vua Lê, phục dựng không đơn thuần là tu sửa kiến trúc, mà còn là hành trình khơi dậy ký ức, tái hiện không gian văn hóa, tín ngưỡng gắn bó sâu sắc với đời sống tinh thần của người dân xứ Nghệ. Nơi đây không chỉ là chốn thờ tự linh thiêng, mà còn là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống, bồi đắp niềm tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ”, bà Uyên nhấn mạnh.

Hiện dự án phục dựng đền Vua Lê Thái Tổ vẫn đang được triển khai, tuy nhiên tiến độ còn chậm do thiếu nguồn lực đầu tư. Việc kéo dài thời gian thi công khiến công tác bảo tồn bị ảnh hưởng. Chính quyền địa phương mong muốn công trình sớm hoàn thành để phát huy giá trị của vùng đất địa linh nhân kiệt, đồng thời góp phần bảo tồn hệ thống di tích lịch sử quý của xã Lam Thành. Chỉ khi dự án được hoàn thành, đền Vua Lê Thái Tổ mới thực sự trở thành điểm đến tâm linh, phục vụ nhu cầu chiêm bái, tìm hiểu lịch sử của người dân, du khách.

Chiều buông trên bãi đất ven sông Lam, ánh hoàng hôn nhuộm đỏ mái ngói đền cũ, khói hương từ gian thượng điện mờ ảo bay lên trời chiều. Người trông đền vẫn lặng lẽ quét dọn, vun lại bát nhang, đón từng lượt khách thưa thớt đến viếng. Dẫu công trình còn dang dở, nơi đây vẫn giữ được nét linh thiêng và niềm tôn kính mà người dân dành cho vị anh hùng dân tộc. Người dân tin rằng, khi dự án hoàn thiện, đền Vua Lê sẽ hồi sinh rực rỡ bên dòng Lam hiền hòa, để tiếng trống lễ lại vang vọng, và câu chuyện về vị vua khai sáng triều Hậu Lê mãi ngân vang.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/vi-sao-du-an-phuc-dung-den-vua-le-van-dang-do-181336.html