Vướng mắc ở 2 cảng cá sử dụng kinh phí bồi thường của Formosa

Mặc dù đã hoàn thiện, phê duyệt quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành đưa vào sử dụng nhưng cả hai cảng cá Cửa Nhượng và Thạch Kim (Hà Tĩnh) đến nay vẫn chưa được cấp Giấy phép môi trường (GPMT) theo quy định. Nguyên nhân là do qua rà soát, các dự án này chưa có hồ sơ thủ tục pháp lý về đất đai, giao khu vực mặt nước sông, giao khu vực biển theo quy định của pháp luật.

Dự án đầu tư xây dựng mở rộng cảng cá Thạch Kim tại xã Lộc Hà và đầu tư xây dựng Cảng cá Cửa Nhượng tại xã Thiên Cầm là 2 dự án do Ban Quản lý dự án Đầu tư và xây dựng công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hà Tĩnh (Ban QLDA ĐT&XD Công trình NN&PTNN Hà Tĩnh) làm Chủ đầu tư. Các dự án này sử dụng khoản tiền bồi thường của Công ty TNHH Gang thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh theo Quyết định số 476/QĐTTg ngày 1/5/2019 của Thủ tướng Chính phủ.

Các dự án sử dụng nguồn kinh phí bồi thường của Formosa tại Hà Tĩnh hiện còn nhiều tồn tại.

Trong đó, dự án đầu tư xây dựng mở rộng cảng cá Thạch Kim được UBND tỉnh Hà Tĩnh ban hành Quyết định phê duyệt đầu tư với các hạng mục chính là 2 bến cập tàu cá 90CV và 400CV; kè bảo vệ, nạo vét, phao báo hiệu, đường giao thông, khu xử lý nước thải... với tổng mức đầu tư 60 tỷ đồng; thời gian thực hiện là giai đoạn 2019 - 2022.

Dự án đầu tư xây dựng Cảng cá Cửa Nhượng được phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi ngày 24/9/2021. Mục tiêu là xây dựng mới cảng cá đáp ứng công suất tàu 400CV, năng lực cập tàu 100 lượt/ngày, lượng thủy sản qua cảng khoảng 16.000 tấn/năm.

Các hạng mục chính gồm Bến cập tàu từ 150CV – 400CV và 1 Bến cập tàu dưới 150CV; bãi tiếp nhận thủy sản diện tích 2.400m², nạo vét luồng vào cảng và trước cảng, hệ thống báo hiệu đường thủy nội địa, kè bờ, đê ngăn cát, đường nội bộ... với tổng mức đầu tư 280 tỷ đồng, thời gian thực hiện đến 30/6/2022. Đến ngày 20/9/2023, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành các Quyết định phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện 2 dự án nói trên đến ngày 31/12/2024.

Đến nay, các dự án này đã đưa vào vận hành, hoạt động thì mới bộc lộ nhiều sai phạm, trong đó yếu tố quan trọng nhất là Giấy phép môi trường đến thời điểm hiện tại cả 2 dự án vẫn chưa được cấp. Các dự án này thuộc dự án nhóm C và thuộc nhóm III theo quy định về tiêu chí môi trường. Do đó, để đảm bảo điều kiện đưa công trình vào vận hành chính thức, khai thác sử dụng, theo quy định thì 2 dự án nêu trên thuộc đối tượng phải có Giấy phép môi trường trước khi đi vào vận hành thử nghiệm.

Trong khi đó, theo thông tin từ Sở NN&MT Hà Tĩnh, sau khi được phê duyệt các hồ sơ thiết kế kỹ thuật, Ban QLDA ĐT&XD Công trình NN&PTNN Hà Tĩnh đã phối hợp với chính quyền địa phương, gồm UBND xã Thạch Kim và xã Cẩm Nhượng (cũ) để bàn giao mặt bằng khu vực thực hiện dự án.

Chủ đầu tư cũng đã phối hợp Văn phòng đăng ký đất đai Hà Tĩnh tiến hành đo đạc lại khu đất phục vụ giao, cho thuê đất dự án và lập hồ sơ xin giao đất trình Sở TN&MT (cũ) vào ngày 24/1/2025 nhưng Sở TN&MT đã có Văn bản trả lời “không đủ điều kiện giao đất do thời gian thực hiện dự án đã hết”.

Mặc dù vậy, tháng 4/2025 các công trình dự án cũng đã được các sở, ngành liên quan chấp thuận công tác nghiệm thu, Sở Tài chính thẩm tra quyết toán và ngày 14/4/2025 UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành các Quyết định số 775 và 776 phê duyệt quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành đối với 2 cảng cá Thạch Kim và Cửa Nhượng.

Đến tháng 4/2025, cả 2 dự án nêu trên đều chưa có hồ sơ thủ tục về pháp lý về đất đai, giao khu vực mặt nước sông, giao khu vực biển theo quy định của pháp luật nên chưa đảm bảo điều kiện để cấp Giấy phép môi trường.

Theo lãnh đạo Sở NN&MT Hà Tĩnh, theo các quy định của Luật Bảo vệ môi trường thì nội dung cấp giấy phép môi trường là cấp cho quá trình hoạt động, khai thác, vận hành công trình. Theo quy định tại điểm a Khoản 2 Điều 42 Luật Bảo vệ môi trường thì thời điểm cấp Giấy phép môi trường là trước khi vận hành thử nghiệm công trình xử lý chất thải.

Ngoài ra, Theo quy định tại Luật Thuỷ sản và các nghị định hướng dẫn thi hành Luật thì để đưa 2 cảng cá đi vào hoạt động phải có thủ tục công bố mở cảng, trong thành phần hồ sơ để công bố mở cảng phải có “Văn bản thể hiện quyền sử dụng vùng đất, vùng nước của cảng”.

Theo quy định của pháp luật về tài nguyên nước thì cả 2 dự án trước khi đi vào vận hành, cần phải tiến hành đăng ký khai thác, sử dụng tài nguyên nước theo quy định. Những nội dung này tính đến thời điểm dự án quyết toán hoàn thành, vận hành chưa được Chủ đầu tư thực hiện nên không đủ điều kiện để giao đất cũng như cấp Giấy phép môi trường.

Để hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục để đưa dự án vào khai thác theo quy định, UBND tỉnh Hà Tĩnh có công văn Yêu cầu Sở NN&MT nghiêm túc rút kinh nghiệm trong công tác thẩm định, tham mưu hồ sơ cấp Giấy phép môi trường, không được để xảy ra thiếu sót tương tự.

Trong thời gian vừa qua, Ban QLDA ĐT&XD ngành NN&PTNN đã phối hợp với BQL các Cảng cá và Khu neo đậu tránh trú bão tàu cá khẩn trương hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục pháp lý có liên quan đến 2 dự án, trong đó tập trung hoàn thiện việc xác lập sở hữu toàn dân; bàn giao đơn vị tiếp nhận quản lý, vận hành dự án. Tập trung hoàn thành thủ tục tiếp nhận, quản lý, vận hành công trình; thủ tục về đất đai; thủ tục giao khu vực mặt nước sông, khu vực biển; thủ tục công bố mở cảng cá để hoàn thiện thủ tục đề xuất cấp Giấy phép môi trường.

Ông Thân Quốc Tế, Phó giám đốc Ban Quản lý các cảng cá, bến cá Hà Tĩnh cho biết, đến thời điểm hiện thủ tục cấp Giấy phép môi trường của dự án cảng cá Cửa Nhượng đã hoàn tất, dự kiến cuối tháng 10 này sẽ có. Trong khi đó, dự án cảng cá Thạch Kim đang trong quá trình rà soát, tiến hành các thủ tục hồ sơ theo quy định.

Tại dự án đầu tư xây dựng cảng cá Cửa Nhượng, sau một thời gian đưa vào hoạt động ngư dân phản ánh, đoạn luồng lạch bên ngoài cảng xuất hiện các cồn cát lớn “án ngữ” ngay lối vào, chưa được nạo vét, khiến tàu thuyền công suất lớn khó ra vào.

Theo lãnh đạo Ban Quản lý các cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão tàu cá Hà Tĩnh, trong quá trình xây dựng, nhà thầu đã nạo vét 392m luồng từ điểm kết nối với tuyến đường thủy nội địa quốc gia sông Rào Cái - Gia Hội vào cảng. Đồng thời nạo vét 3,8ha vùng nước trước cảng, bảo đảm chiều sâu cho tàu lớn nhất ra vào và chờ bốc xếp hàng hóa.

Tuy nhiên, vị trí luồng lạch hiện bị bồi lắng lại thuộc tuyến đường thủy nội địa quốc gia, trước đây do Cục Đường thủy nội địa Việt Nam quản lý, hiện nay do Cục Hàng hải và Đường thủy nội địa Việt Nam, Bộ Xây dựng phụ trách.

Hiện, Hà Tĩnh đang kiến nghị Cục Hàng Hải và Đường thủy Việt Nam sớm thực hiện công tác nạo vét, duy tu tuyến đường thủy nội địa Quốc gia sông Rào Cái - Gia hội để đảm bảo công tác giao thông thủy nội địa và hoạt động nghề cá tại Cảng cá Cửa Nhượng.

Trước đó, ngày 1/5/2019, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 476/QĐ-TTg về việc đầu tư các Dự án Xây dựng, nâng cấp cơ sở dịch vụ hậu cần nghề cá và Dự án Phục hồi, tái tạo hệ sinh thái thủy sinh và nguồn lợi thủy sản tại 4 tỉnh miền Trung sử dụng khoản tiền bồi thường của Công ty TNHH Gang thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh.

Tại Hà Tĩnh, khoản bồi thường này đã được sử dụng, đầu tư vào 4 dự án: Đầu tư xây dựng cảng cá Cửa Nhượng (280 tỷ đồng); Đầu tư xây dựng mở rộng cảng cá Thạch Kim (60 tỷ đồng); Nạo vét và chỉnh trị tuyến luồng, cửa vào Khu neo đậu tránh trú bão Cửa Hội - Xuân Phổ (20 tỷ đồng) và dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng dịch vụ hậu cần nghề cá tại Khu neo đậu tránh trú bão Cửa Khẩu - Kỳ Hà (40 tỷ đồng).

Nguồn: https://cand.com.vn/Phong-su-tu-lieu/vuong-mac-o-2-cang-ca-su-dung-kinh-phi-boi-thuong-cua-formosa-i785949/