Xếp hạng tín nhiệm: 'Chìa khóa vàng' nâng tầm thị trường trái phiếu Việt Nam

Thị trường vốn phát triển, nhu cầu minh bạch ngày càng cao

Trong những năm qua, Việt Nam đạt được nhiều thành tựu kinh tế quan trọng, trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn trong và ngoài nước. Cùng với đó, thị trường vốn phát triển nhanh, đóng vai trò then chốt trong việc huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Song hành cùng sự tăng trưởng này là sự hình thành và phát triển của thị trường xếp hạng tín nhiệm (XHTN). Từ khi Chính phủ ban hành Nghị định 88/2014/NĐ-CP quy định về dịch vụ XHTN, lĩnh vực này đã dần khẳng định vai trò không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính, góp phần tăng cường tính minh bạch và hiệu quả của thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN).

Hoạt động XHTN mang lại lợi ích cho cả nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp phát hành. Với nhà đầu tư, XHTN cung cấp cơ sở đánh giá về năng lực tài chính và khả năng trả nợ của doanh nghiệp, giúp họ phân tích, định lượng rủi ro trước khi quyết định đầu tư. Đối với doanh nghiệp, kết quả XHTN không chỉ là công cụ phản ánh uy tín mà còn là động lực cải thiện minh bạch tài chính, nâng cao hiệu quả quản trị, từ đó giảm chi phí huy động vốn khi đạt xếp hạng cao.

Bước tiến với quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc

Theo đại diện Bộ Tài chính, một trong những bước tiến quan trọng của thị trường là việc áp dụng quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đối với TPDN. Quy định này bắt đầu áp dụng từ năm 2023 cho trái phiếu phát hành ra công chúng và từ năm 2024 cho trái phiếu phát hành riêng lẻ.

Thực hiện chủ trương đó, Bộ Tài chính đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp, bổ sung các quy định về trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ XHTN và điều kiện phát hành trái phiếu cho nhà đầu tư cá nhân. Đặc biệt, Nghị định 245/2025/NĐ-CP quy định bắt buộc doanh nghiệp phải có XHTN khi phát hành trái phiếu ra công chúng, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ hướng đến minh bạch và kỷ luật thị trường.

Cùng với sự phát triển của thị trường vốn, đặc biệt sau khi thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp, số lượng doanh nghiệp chủ động tham gia XHTN ngày càng tăng. Đến nay, hơn 140 doanh nghiệp trong các lĩnh vực bất động sản, chứng khoán, năng lượng, sản xuất đã được xếp hạng khi chào bán trái phiếu.

Năm 2024, có 216,6 nghìn tỷ đồng trái phiếu của 54 tổ chức phát hành được XHTN, chiếm 46,3% tổng giá trị phát hành toàn thị trường. Trong 10 tháng đầu năm 2025, giá trị trái phiếu có XHTN đạt 287,4 nghìn tỷ đồng, gấp 2,1 lần so với cùng kỳ năm trước. Đến cuối tháng 10-2025, tổng dư nợ trái phiếu của các tổ chức phát hành có XHTN đạt gần 461 nghìn tỷ đồng, tương đương 33,7% tổng dư nợ TPDN toàn thị trường.

Những con số này cho thấy XHTN đang trở thành tiêu chuẩn mới trong hoạt động phát hành và đầu tư, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực này tại Việt Nam.

Ông Lê Minh Hùng – Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, khung pháp lý về XHTN đã được hoàn thiện qua nhiều văn bản quan trọng như Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14, Luật 56/2024/QH15 sửa đổi, Nghị định 155/2020/NĐ-CP và Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Chiến lược này xác định rõ nhiệm vụ tăng cường vai trò của các tổ chức XHTN, tiến tới yêu cầu bắt buộc doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải được XHTN – hình thành thói quen sử dụng kết quả này trong đầu tư.

Theo Bộ Tài chính, cùng với việc hoàn thiện pháp lý, Việt Nam đang phối hợp Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và các đối tác quốc tế triển khai chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và phổ biến pháp luật về XHTN. Trong tháng 11/2025, Bộ Tài chính tiếp tục tổ chức hai hội thảo tại Hà Nội và TPHCM nhằm phổ biến quy định mới, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, đồng thời thảo luận với doanh nghiệp về cơ chế giám sát kết quả XHTN và hệ thống kiểm soát nội bộ để phòng ngừa xung đột lợi ích.

Các chuyên gia nhận định, phát triển văn hóa XHTN là yếu tố cốt lõi để thị trường vốn vận hành bền vững. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, khi doanh nghiệp coi trọng XHTN như một tiêu chí uy tín, thị trường sẽ tự điều chỉnh theo hướng minh bạch và kỷ luật hơn.

Chính phủ Việt Nam đang ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường vốn theo thông lệ quốc tế tốt nhất, hướng đến môi trường đầu tư an toàn, hiệu quả và bền vững. Trong tiến trình đó, XHTN được xem là "chìa khóa vàng" giúp kết nối nhà đầu tư và doanh nghiệp trên nền tảng tin cậy, công khai.

Hội thảo lần này góp phần truyền tải thông điệp của Chính phủ về việc khuyến khích phát triển thị trường XHTN minh bạch, lành mạnh, hướng tới hình thành văn hóa xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam – nơi kết quả XHTN trở thành kênh tham khảo đáng tin cậy cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Trên cơ sở kết quả thảo luận, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu, tham mưu hoàn thiện định hướng phát triển thị trường XHTN, bảo đảm lĩnh vực này phát huy đúng vai trò – trở thành nền tảng của thị trường vốn minh bạch, an toàn và bền vững, phù hợp chủ trương của Đảng và Chính phủ.

Anh Minh

Nguồn: https://baochinhphu.vn/xep-hang-tin-nhiem-chia-khoa-vang-nang-tam-thi-truong-trai-phieu-viet-nam-102251112141851185.htm