AI và dữ liệu: “Chìa khóa vàng” mở ra kỷ nguyên ngân hàng thông minh

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, ngành ngân hàng Việt Nam đang đứng trước những bước ngoặt quan trọng trong hành trình đổi mới và phát triển. Dữ liệu không còn đơn thuần là nguồn thông tin phục vụ nghiệp vụ mà đã trở thành tài sản chiến lược cốt lõi giúp các ngân hàng hiểu rõ hơn về khách hàng, cá nhân hóa sản phẩm, tối ưu vận hành và quản trị rủi ro hiệu quả.

Song hành với đó, trí tuệ nhân tạo (AI) được xem là “chìa khóa vàng” mở ra kỷ nguyên ngân hàng thông minh, nơi mà các quyết định được đưa ra dựa trên dữ liệu chính xác và thời gian thực, đem lại trải nghiệm vượt trội cho khách hàng.

Chất xúc tác đột phá trong ngân hàng số

Hiện nay, nhiều ngân hàng đã ứng dụng AI trong phân tích dữ liệu khách hàng, hỗ trợ ra quyết định tín dụng, cá nhân hóa dịch vụ và bảo mật giao dịch. Hệ thống cảnh báo sớm SIMO (hệ thống giám sát các tài khoản thanh toán, ví điện tử nghi ngờ lừa đảo do Ngân hàng Nhà nước triển khai) là một ví dụ điển hình giúp ngăn chặn hàng trăm nghìn giao dịch rủi ro, bảo vệ quyền lợi khách hàng.

Các chuyên gia cho rằng rằng AI đang đưa ngành Ngân hàng tiến tới mô hình vận hành thông minh, nơi quy trình được tự động hóa, quyết định dựa trên dữ liệu và dịch vụ được cá nhân hóa. Tuy nhiên, để AI phát huy tối đa hiệu quả, cần sự đồng bộ về thể chế, hạ tầng, nhân lực chất lượng cao cùng hợp tác quốc tế. Định hướng đến năm 2030, AI sẽ trở thành một trụ cột trong hệ sinh thái số của ngành Ngân hàng.

Ông Đàm Thế Thái - Phó Tổng giám đốc HDBank chia sẻ trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành trụ cột chiến lược của ngân hàng số. AI giúp HDBank hiểu sâu sắc từng khách hàng, từ đó cung cấp sản phẩm, dịch vụ đúng lúc, đúng nhu cầu. HDBank đang hướng tới mô hình “1-click banking” - mọi nhu cầu tài chính được xử lý tức thì nhờ các thuật toán phân tích dữ liệu lớn. Việc ứng dụng AI cũng giúp tự động hóa các quy trình nội bộ, giảm 80% công việc thủ công, tiết kiệm hơn 92.000 giờ lao động mỗi năm và rút ngắn thời gian phê duyệt thẻ tín dụng xuống dưới 5 phút, thay vì hàng giờ như trước.

Ông Thái cũng nhấn mạnh AI giúp phân tích tín dụng chính xác hơn và nâng cao khả năng phát hiện gian lận. Tỷ lệ khách hàng chấp nhận sản phẩm gợi ý từ hệ thống AI của HDBank đã đạt 15%, chứng minh hiệu quả thực tiễn. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về thách thức như tính chính xác, tin cậy dữ liệu, yêu cầu bảo mật dữ liệu tài chính và cá nhân nhạy cảm, cũng như quản trị, giám sát AI để tránh sai lệch. HDBank xây dựng khung quản trị AI đảm bảo công bằng, minh bạch và khả năng giải trình.

Lãnh đạo HDBank cho biết tỷ lệ khách hàng chấp nhận sản phẩm gợi ý từ hệ thống AI của HDBank đã đạt 15%, chứng minh hiệu quả thực tiễn. (Ảnh: Vietnam+)

Ông Lưu Danh Đức - Phó Tổng giám đốc LPBank, cho rằng việc kết nối dữ liệu dân cư từ C06 là “mỏ vàng” khai thác trong chi trả an sinh xã hội và thẩm định khách hàng. Dữ liệu này giúp LPBank xây dựng sản phẩm tài chính cá nhân hóa, phù hợp từng đối tượng và kỳ vọng trở thành ngân hàng số hàng đầu tại nông thôn và đô thị loại 2.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Hưng - Tổng Giám đốc TPBank đồng tình dữ liệu là “trang sức” quý giá nhưng nếu không biết khai thác sẽ vô dụng. Thách thức lớn là khai thác dữ liệu hiệu quả để hỗ trợ ra quyết định ngân hàng. TPBank thành lập trung tâm chuyên trách dữ liệu, làm sạch dữ liệu đầu vào, xây dựng hệ thống kết nối liên thông dữ liệu, phân vùng hợp lý để “dân chủ hóa” khai thác nhưng vẫn đảm bảo an toàn, bảo mật.

Ông Hưng nhấn mạnh mọi quyết định chính xác dựa trên dữ liệu sát thị trường và thực tiễn. Do đó, TPBank đầu tư đồng bộ quy trình, hệ thống và đào tạo nhân sự nhằm nâng cao nhận thức về dữ liệu, làm giàu nguồn tài nguyên này và huấn luyện AI, từ đó tối ưu hiệu quả kinh doanh.

AI phải là nhiệm vụ chiến lược

Tiến sỹ Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ cho rằng AI cần được xem như một nhiệm vụ chiến lược. Việc chuẩn bị phải bài bản từ thể chế, hạ tầng đến phát triển nhân lực. Ông đề xuất sớm ban hành các văn bản hướng dẫn thực thi Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân đồng thời có chính sách cởi mở hơn với công nghệ mới, khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận rủi ro có kiểm soát.

Vị chuyên gia này cũng kiến nghị ban hành Luật AI vào năm 2026 nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho các tổ chức tài chính.

Đối với ngân hàng, ông Cấn Văn Lực nhấn mạnh cần xây dựng chiến lược AI và dữ liệu gắn liền chuyển đổi số tổng thể, tập trung vào quản trị rủi ro, phân tích dữ liệu và cá nhân hóa dịch vụ.

Các ngân hàng phải đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, an ninh mạng và phát triển đội ngũ chuyên gia AI, dữ liệu là rất quan trọng; hợp tác với công ty công nghệ và fintech trong và ngoài nước cũng sẽ giúp các ngân hàng tiếp cận nhanh xu hướng công nghệ mới, khai thác tiềm năng AI, đồng thời đảm bảo an toàn, bền vững dài hạn.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an) khẳng định dữ liệu không còn là sản phẩm phụ mà trở thành tài nguyên chiến lược giúp quốc gia phát triển bứt phá. Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương cho rằng ngân hàng thông minh trước hết phải là ngân hàng “hiểu biết dữ liệu.” Trên thế giới, nhiều định chế tài chính xem mình như “công ty dữ liệu” với đầu tư mạnh vào kho dữ liệu, AI và đội ngũ chuyên gia.

Ở Việt Nam, ngành Ngân hàng đã ứng dụng căn cước công dân gắn chip, kết nối dữ liệu quốc gia về dân cư, tận dụng dữ liệu lớn từ viễn thông và mạng xã hội để chấm điểm tín dụng và phòng chống gian lận. Tuy nhiên, Thiếu tướng Cương cũng chỉ ra thách thức về chất lượng dữ liệu chưa đồng bộ, còn trùng lặp, sai lệch. Hạ tầng chia sẻ dữ liệu chưa liên thông, khai thác dữ liệu chủ yếu phục vụ nội bộ và vấn đề bảo mật, quyền riêng tư cá nhân ngày càng được siết chặt.

Từ góc độ cơ quan quản lý, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng khẳng định Ngân hàng Nhà nước đã ban hành khung pháp lý đồng bộ quản lý toàn bộ vòng đời dữ liệu, từ thống kê, giám sát tín dụng, thông tin CIC đến phòng chống rửa tiền và ứng dụng nghiệp vụ. Phó Thống đốc nhấn mạnh phương châm “Đúng-đủ-sạch-sống” và hai yêu cầu then chốt khai thác dữ liệu hiệu quả và xây dựng ứng dụng thông minh, thuận tiện cho người dùng.

Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng nêu rõ ngành ngân hàng đã đi đầu trong tích hợp cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và ban hành Thông tư về Open API, hướng tới mô hình ngân hàng mở. Tuy nhiên, còn tồn tại hạn chế khi nhiều thủ tục vẫn xác minh thủ công dù dữ liệu dân cư đầy đủ, cần đẩy mạnh liên thông dữ liệu sâu hơn.

Phó Thống đốc nhấn mạnh dữ liệu là nền tảng nhưng khách hàng mới là trung tâm, thể hiện qua các quyền chủ động của khách hàng như khóa thẻ, giới hạn giao dịch trên ứng dụng. Chiến lược dữ liệu cần gắn với quản trị rủi ro và tuân thủ pháp luật, xây dựng hệ sinh thái ngân hàng số đổi mới, nhanh nhạy và an toàn./.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/ai-va-du-lieu-chia-khoa-vang-mo-ra-ky-nguyen-ngan-hang-thong-minh-post1067600.vnp