Áp dụng Quy trình MRV cho 300.000ha lúa chất lượng cao

CẦN THƠ Bộ Nông nghiệp và Môi trường thống nhất lộ trình thí điểm Quy trình MRV và nhân rộng quy trình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp từ vụ đông xuân 2025-2026.

Khởi đầu phương thức sản xuất phát thải thấp

Ngày 17/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND TP Cần Thơ và Viện Nghiên cứu Lúa Quốc tế (IRRI) tổ chức Hội nghị “Triển khai quy trình MRV và quy trình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL”.

Hội nghị đã thống nhất lộ trình áp dụng thí điểm Quy trình đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) và nhân rộng Quy trình sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng ĐBSCL từ vụ đông xuân 2025 - 2026, tiến tới nhân rộng toàn vùng từ năm 2027. Đồng thời, cơ quan chuyên môn sẽ tiếp tục xây dựng bộ công cụ theo dõi, đánh giá hiệu quả giảm phát thải và hiệu quả kinh tế cho nông dân.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Kim Anh.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam đánh giá, việc công bố 2 quy trình trên là cơ sở để các địa phương vùng ĐBSCL vận dụng vào thực tiễn, tạo điều kiện cho các tổ chức quốc tế cùng hợp tác triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đây không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là bước khởi đầu cho chuyển đổi phương thức sản xuất lúa gạo Việt Nam từ truyền thống sang sản xuất xanh, thông minh, tuần hoàn và phát thải thấp.

Thứ trưởng Nam đề nghị các địa phương, doanh nghiệp, HTX và nông dân phối hợp đồng bộ, từng bước đưa các quy trình trở thành chuẩn mực mới trong sản xuất lúa ở ĐBSCL.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam giao Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật hướng dẫn, tập huấn và hỗ trợ các địa phương áp dụng các quy trình từ vụ đông xuân 2025 - 2026. Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh vùng ĐBSCL cần rà soát, lựa chọn vùng nguyên liệu phù hợp, gắn áp dụng quy trình với các dự án khác và xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, chứng nhận bền vững.

Vụ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Viện Môi trường Nông nghiệp, các tổ chức quốc tế hoàn thiện khung kiểm chứng giảm phát thải, đồng bộ với hệ thống MRV quốc gia.

Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn và Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sẽ xây dựng mô hình HTX phát thải thấp, thúc đẩy chuỗi liên kết và tín chỉ carbon trong nông nghiệp.

Cập nhật những tiến bộ kỹ thuật mới nhất

Sau gần 2 năm triển khai Quyết định 145/QĐ-TT-CLT về Quy trình và Sổ tay hướng dẫn “Quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng ĐBSCL”, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật ghi nhận một số khó khăn khi áp dụng thực tế, do đó cần điều chỉnh, bổ sung Quy trình cho phù hợp.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam trao sổ tay hướng dẫn Quy trình sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp cho đại diện các Sở Nông nghiệp và Môi trường vùng ĐBSCL. Ảnh: Kim Anh.

Dựa trên ý kiến tham vấn từ các địa phương, viện, trường, tổ chức khoa học, hiệp hội và chuyên gia, ông Nguyễn Quốc Mạnh - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, Cục đã rà soát, sửa đổi, cập nhật những tiến bộ kỹ thuật mới nhất vào Quy trình nhằm hoàn thiện các biện pháp canh tác, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm phát thải khí nhà kính. Từ đó, Cục đã ban hành Quyết định số 4043/QĐ-TTBV-TTBVTV ngày 10/11/2025 về “Quy trình sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng ĐBSCL” thay thế cho Quyết định 145/QĐ-TT-CLT.

Quy trình sản xuất lúa chất lượng cao và phát thải thấp có 3 điểm thay đổi cơ bản. Đầu tiên là khâu quản lý nước với 2 phương án rút nước trên ruộng là rút nước 2 lần trong quá trình canh tác, áp dụng cho vùng có điều kiện kiểm soát nước tốt và rút nước 1 lần trong suốt quá trình, áp dụng cho vùng khó khăn về nước tưới.

Tiếp theo là lượng giống gieo sạ sẽ được thực hiện theo lộ trình giảm dần để phù hợp với tập quán canh tác ở vùng ĐBSCL. Cụ thể từ nay đến năm 2028, lượng giống gieo sạ từ 70 - 80kg/ha, sau năm 2028 lượng giống giảm xuống dưới 70kg/ha.

Cuối cùng là khâu quản lý rơm rạ ngay tại ruộng trong điều kiện ruộng ngập nước. Trường hợp nông dân không thể thu gom rơm ra khỏi ruộng do điều kiện mưa, ngập nước và không thể vận chuyển hoặc đưa máy móc vào đồng ruộng, bà con cần rút nước khỏi ruộng trước khi thực hiện cày/xới vùi rơm và kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học để phân huỷ rơm rạ.

Quy trình MRV đầu tiên ở Việt Nam

Hội nghị cũng công bố Quyết định số 4801/QĐ-BNNMT ngày 14/11 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về Quy trình thí điểm đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) trong canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL. Thời gian thực hiện thí điểm Quy trình MRV kéo dài đến hết ngày 31/12/2026. 

Quy trình MRV gồm 6 bước: chuẩn bị, đăng ký, thiết lập đường cơ sở, đo đạc, báo cáo, thẩm định. Ảnh: Kim Anh.

Dự kiến trong vụ đông xuân 2025 - 2026, Quy trình MRV sẽ triển khai thí điểm với quy mô 300.000ha. PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp tính toán, nếu nông dân thực hiện rút nước thành công lần 1 (tức ruộng khô liên tục ít nhất 3 ngày) sẽ giảm được 29% lượng phát thải khí nhà kính, rút nước thành công trên 2 lần sẽ giảm được 45% lượng phát thải.

Bên cạnh đó, nông dân vùi rơm rạ tươi trong vòng 30 ngày trước vụ giúp giảm phát thải khí metan lên tới 81%. Ngoài ra nông dân có thể chuyển rơm rạ thành phân compost, mức giảm phát thải có thể đạt 83%…

Điểm đáng lưu ý trong Quy trình MRV là phải xác định đúng phát thải cơ sở, đo đạc chính xác các hoạt động giảm phát thải của nông dân, đảm bảo mặt ruộng bằng phẳng, các ruộng canh tác đồng đều.

Theo Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp, Quy trình MRV được xây dựng từ năm 2023 với sự hỗ trợ của nhiều chuyên gia quốc tế, tích hợp nhiều phương pháp tính toán phát thải và tiêu chuẩn từ các tổ chức chứng nhận.

“Quy trình MRV mang tính đa phương pháp, đáp ứng từ mức cơ bản đến nâng cao. Thời gian tới, chắc chắn sẽ có nhiều hoạt động để nhân rộng Quy trình MRV, làm cơ sở lượng hóa giảm phát thải của các mô hình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp”, ông Trịnh nhấn mạnh.

Viện Môi trường Nông nghiệp giới thiệu các bước thực hiện Quy trình MRV. Ảnh: Kim Anh.

Việc triển khai Quy trình MRV nhằm phục vụ báo cáo đóng góp do quốc gia tự quyết định trong biến đổi khí hậu (NDC). Đồng thời, đánh giá chất lượng giảm phát thải để đáp ứng các chương trình trao đổi tín chỉ carbon hoặc trao đổi song ngành.

​Viện Môi trường Nông nghiệp đang xây dựng hệ thống MRV số, cho phép các cán bộ làm công tác MRV ở địa phương nhập dữ liệu trực tiếp lên phần mềm thay cho hồ sơ giấy. ​Bên cạnh đó, Viện cũng nghiên cứu, bổ sung các phương pháp đo đạc tiên tiến như cảm biến mực nước (sensor), ảnh vệ tinh, Al… để giải đoán chính xác hơn các kết quả rút nước trong mỗi vụ.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/ap-dung-quy-trinh-mrv-cho-300000ha-lua-chat-luong-cao-d784831.html