Bảo vệ hệ sinh thái biển hướng đến phát triển du lịch bền vững

Hoạt động thể thao trong chương trình “Mùa du lịch biển Đà Nẵng,” tháng 4/2025. (Ảnh: Trần Lê Lâm/TTXVN)

Sở hữu hơn 3.260km bờ biển trải dài từ Bắc đến Nam, với nhiều bãi biển đẹp cùng hệ sinh thái biển đa dạng, Việt Nam là điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.

Trong chiến lược phát triển du lịch đến năm 2030, Việt Nam ưu tiên phát triển các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng biển, đảo, cùng với du lịch thể thao và giải trí trên biển.

Theo số liệu thống kê, du lịch biển chiếm từ 60-70% tổng hoạt động cũng như thu nhập của du lịch Việt Nam, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế nhiều địa phương và của cả nước.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành du lịch biển cũng kéo theo nhiều thách thức về môi trường, đòi hỏi các địa phương có biển tìm hướng bền vững nhằm bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá cho các thế hệ tương lai.

Hướng đến du lịch không rác thải

Thời gian qua, sự gia tăng lượng khách du lịch tại các khu vực biển kéo theo những hệ quả tiêu cực như ô nhiễm rác thải nhựa, suy thoái rạn san hô và sự mất cân bằng hệ sinh thái.

Tình trạng rác thải nhựa và các chất thải không phân hủy tại các bãi biển Việt Nam ngày càng nghiêm trọng, đe dọa đến đa dạng sinh học biển cũng như sức khỏe của cộng đồng địa phương.

Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch Việt Nam (ITDR) cảnh báo lượng rác thải nhựa do khách du lịch vứt bỏ vào năm 2030 sẽ cao gấp ba lần so với năm 2019, với khoảng 336.400 tấn mỗi năm.

Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Kim Cúc (Trường Đại học Thủy lợi, Hà Nội) cho biết, rác thải nhựa đang là mối đe dọa toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cảnh quan, hệ sinh thái biển và chuỗi thức ăn, từ đó tác động tiêu cực đến sức khỏe và đời sống của con người.

Mỗi người dân cần thay đổi nhận thức, những hành vi tiêu dùng nhỏ, giảm dùng đồ nhựa, để góp phần giảm thiểu vi nhựa trong đại dương.

Tại Việt Nam, nhiều dự án bảo tồn biển đã được triển khai nhằm khôi phục và bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.

Tại vịnh Nha Trang, dự án phục hồi rạn san hô do Viện Hải dương học phối hợp với các tổ chức quốc tế thực hiện từ năm 2015 đã phục hồi hơn 15ha rạn san hô bị tổn thương.

Theo báo cáo, tỷ lệ sống sót của san hô nhân tạo đạt trên 70%, góp phần tái tạo nguồn lợi thủy sản và tăng sức hấp dẫn du lịch lặn biển nơi đây.

Tại khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (Hội An), từ năm 2009, chương trình quản lý bảo tồn biển đã phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, ngư dân và các tổ chức phi chính phủ để bảo vệ hơn 16.000ha diện tích biển.

Khu bảo tồn đã phục hồi thành công các rạn san hô tự nhiên, nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường và hạn chế khai thác thủy sản quá mức.

Hằng năm, khu vực này đón trên 200.000 lượt khách du lịch, mang lại doanh thu khoảng 30 triệu USD, đồng thời bảo tồn được giá trị tự nhiên lâu dài.

Tình nguyện viên lặn biển dọn rác tại khu vực san hô Hòn Sup trong “Clean Up Son Tra” - một chương trình bảo vệ môi trường tại bán đảo Sơn Trà (Đà Nẵng). (Ảnh: TTXVN phát)

Bên cạnh đó, nhiều chương trình làm sạch bãi biển được tổ chức định kỳ, tiêu biểu như chiến dịch “Chung tay vì biển xanh” do tổ chức GreenHub phối hợp với cộng đồng địa phương tại Đà Nẵng, Quảng Nam và Phú Yên.

Hàng nghìn tình nguyện viên tham gia thu gom hàng tấn rác thải nhựa và các chất thải khác mỗi năm, góp phần làm giảm ô nhiễm và nâng cao nhận thức cộng đồng, qua đó gián tiếp góp phần phát triển tiềm năng du lịch biển bền vững.

Những nỗ lực này không chỉ giúp bảo vệ môi trường biển mà còn duy trì giá trị kinh tế lâu dài của ngành du lịch biển. Rõ ràng, khi cảnh quan và nguồn lợi thủy sản được bảo tồn và phát triển bền vững, các vùng biển, đảo của Việt Nam sẽ thu hút ngày càng nhiều du khách trong nước và quốc tế.

Do đó, ngành du lịch Việt Nam không ngừng kêu gọi cộng đồng hướng đến du lịch không rác thải (zero-waste tourism) nhằm giảm thiểu tối đa lượng rác thải tạo ra trong quá trình đi du lịch, bao gồm việc hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần, tái chế và tái sử dụng rác thải và ủng hộ các hoạt động du lịch thân thiện với môi trường.

Chung tay giảm thiểu rác thải nhựa

Ngày 8/6 mới đây, gần 10.000 tình nguyện viên đã cùng nhau tạo nên một “làn sóng xanh” lan tỏa khắp 28 tỉnh, thành phố trên cả nước trong chiến dịch “Cùng hành động vì biển xanh” do Quỹ Vì tương lai xanh (thuộc Tập đoàn Vingroup) phát động.

Chỉ trong hơn một giờ đồng hồ, 72 tấn rác thải đã được thu gom, hơn 17 ha bờ biển và cửa sông được làm sạch. Tham gia chiến dịch, các tình nguyện viên cảm thấy tự hào vì được hòa mình vào làn sóng hành động giữ cho biển đảo quê hương luôn xanh, sạch, đẹp và phát triển bền vững.

Việc làm của các tình nguyện viên thắp lên tinh thần trách nhiệm cộng đồng và ý thức bảo vệ môi trường biển mạnh mẽ chưa từng có.

Hiệu quả của những chiến dịch hành động vì biển xanh không chỉ dừng ở thời điểm hoàn thành mà hiệu ứng sẽ tiếp tục lan tỏa và để lại giá trị lâu dài trong tương lai. Những tình nguyện viên tham gia bảo vệ môi trường sẽ trở thành “hạt nhân xanh,” truyền cảm hứng cho bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Không chỉ có chính quyền và các tổ chức, mỗi du khách cũng đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường biển. Mỗi khi bản thân, gia đình có dịp đi du lịch, chị Phí Thái Hà (Hà Nội) luôn cố gắng không sử dụng đồ dùng bằng nhựa và chọn những tour du lịch thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, không chỉ làm gương cho trẻ nhỏ về ý thức bỏ rác đúng nơi quy định, hạn chế xả rác ra môi trường, người lớn còn khuyến khích trẻ con tham gia các hoạt động dọn sạch bãi biển mà các đơn vị lữ hành hoặc địa phương tổ chức.

Nhận thức rõ tác hại của rác thải nhựa đối với du lịch, nhiều năm qua, Việt Nam đã ban hành một loạt chính sách, pháp luật quản lý rác thải nhựa.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã ban hành các bộ tiêu chí hướng dẫn bảo vệ môi trường với các cơ sở du lịch và dịch vụ. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới việc hướng tới các khu du lịch, cơ sở lưu trú hạn chế sử dụng và tới năm 2025, 100% khu du lịch, cơ sở du lịch không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân hủy.

Phát triển du lịch biển bền vững tại Việt Nam đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng người dân địa phương.

Việc thúc đẩy mô hình du lịch sinh thái, áp dụng công nghệ xanh trong quản lý rác thải và tuyên truyền nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường là những hướng đi thiết thực.

Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình kêu gọi các địa phương, doanh nghiệp du lịch cần tìm giải pháp thay thế nhựa trong hoạt động kinh doanh du lịch để bảo vệ môi trường biển bền vững.

Du lịch biển bền vững không chỉ là trách nhiệm của ngành du lịch, mà còn là nghĩa vụ của mỗi người dân và du khách. Giữ gìn thiên nhiên, bảo vệ môi trường biển cần những hành động thiết thực, cụ thể.

Hành động bảo vệ môi trường hôm nay chính là bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá, giữ gìn vẻ đẹp thiên nhiên để thế hệ tương lai có cơ hội trải nghiệm những bãi biển trong xanh, hoang sơ của Việt Nam./.