Béo phì ảnh hưởng đến chiều cao và phát triển xương ở trẻ

Béo phì ảnh hưởng đến phát triển chiều cao ở trẻ

Béo phì trẻ em là một vấn đề sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Tình trạng này đang gia tăng nhanh, đặc biệt ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam.

Đây là nhận định của TS.BS Trương Ngọc Dương, Giảng viên Bộ môn Nhi, Học viện Quân y, tại một hội thảo về phát triển chiều cao trẻ em, được tổ chức sáng 19/10 tại Hà Nội.

Béo phì ảnh hưởng đến chiều cao và phát triển xương ở trẻ - 1 — TS.BS Trương Ngọc Dương, Giảng viên Bộ môn Nhi, Học viện Quân y (Ảnh: Minh Nhật).

Lấy ví dụ ở Đồng bằng sông Hồng, theo TS Dương, đây là khu vực phát triển nhanh, thay đổi môi trường sống và thói quen dẫn đến tình trạng béo phì trẻ em gia tăng.

Thực trạng này cũng được chỉ ra trong một nghiên cứu do TS Dương là đồng tác giả thực hiện trên 2.037 trẻ em thừa cân béo phì trong giai đoạn 1/2024 - 4/2025.

Trong 2.037 trẻ thừa cân, béo phì tại khu vực Đồng bằng sông Hồng, nhóm tuổi 6-10 chiếm tỷ lệ cao nhất với 73,2% (1.490 trẻ), tiếp theo là nhóm 11-13 tuổi chiếm 25% (510 trẻ) và nhóm 14-17 tuổi chiếm 1,8% (37 trẻ).

Qua nghiên cứu trên 2.037 trẻ thừa cân - béo phì trong độ tuổi 6-17, đánh giá dựa theo chỉ số BAZ (chỉ số khối cơ thể theo tuổi) và HAZ (chỉ số chiều cao theo tuổi), cho thấy:

Tỷ lệ thừa cân - béo phì tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi tiểu học (6-10 tuổi), chiếm 73,2% tổng số trẻ khảo sát.

Trẻ nam chiếm ưu thế rõ rệt (75,1%), cao hơn đáng kể so với trẻ nữ.

Giá trị HAZ trung bình ở nhóm 6-10 tuổi là 0,66, phản ánh phần lớn trẻ béo phì ở độ tuổi này có chiều cao trên mức trung bình, biểu hiện của tăng trưởng sớm.

Trong khi đó, HAZ ở nhóm 14-17 tuổi là -0,64, cho thấy xu hướng giảm chiều cao theo tuổi ở nhóm trẻ béo phì lớn tuổi, tức là tăng cân sớm không kèm theo tăng trưởng chiều cao tương ứng ở giai đoạn vị thành niên.

Như vậy, theo TS Dương, thừa cân - béo phì xuất hiện sớm, chủ yếu ở lứa tuổi tiểu học, đặc biệt ở trẻ nam, và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng chiều cao về sau.

Từ kết quả trên, việc theo dõi song song chỉ số BAZ và HAZ là cần thiết nhằm đánh giá toàn diện tình trạng tăng trưởng, phát hiện sớm nguy cơ và thiết kế can thiệp dinh dưỡng - vận động phù hợp cho từng nhóm đối tượng.

“Béo phì kéo dài ở lứa tuổi trẻ có thể dẫn đến sự phát triển chiều cao về sau. Đây là một vấn đề đáng lưu tâm và cần được tính toán để xây dựng các phương pháp phát triển chiều cao”, TS Dương chia sẻ.

Diễn tiến suy yếu xương do dư thừa mỡ

Chia sẻ tại hội thảo, TS.BS Lưu Thị Mỹ Thục - Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi Trung ương, đưa ra nhận định tình trạng dư thừa mỡ cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của xương và diễn tiến đến suy yếu xương.

Tế bào mỡ trong tuỷ xương tiết ra các chất tiền viêm (pro-inflammatory) và phân tử biến đổi miễn dịch (immuno-modulatory). Những chất này hoạt hoá huỷ cốt bào.

Các chế độ ăn ở trẻ béo phì thiếu acid béo không bão hoà và polyphenol cần thiết cho sức khoẻ xương. Bên cạnh đó, giảm vận động ở trẻ béo phì làm giảm kích thích cơ học cho khoáng hoá xương.

Một vấn đề khác đáng lưu tâm về phát triển xương ở trẻ béo phì là trẻ phát triển tuổi xương nhanh, cao hơn ở trẻ cùng lứa tuổi. Tuy nhiên ở giai đoạn dậy thì, tăng trưởng xương chậm lại và dừng sớm ở trẻ cùng lứa tuổi. Điều này dẫn đến chiều cao của trẻ béo phì thường thấp hơn.

Các chuyên gia khuyến cáo cần đánh giá phát triển xương ở trẻ theo từng giai đoạn phát triển để có phương pháp can thiệp

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/beo-phi-anh-huong-den-chieu-cao-va-phat-trien-xuong-o-tre-20251019125820536.htm