Sau đàm phán hòa bình Mỹ-Nga tại Saudi Arabia, thế giới trông đợi vào thỏa thuận bền vững chấm dứt xung đột Ukraine, song hàng loạt thách thức vẫn còn ở phía trước.
 |
| Phái đoàn Mỹ và Nga tích cực tìm kiếm giải pháp chấm dứt xung đột Ukraine, ngày 18/2 tại Saudi Arabia. (Nguồn: CGTN Radio) |
Những tuần gần đây, thế giới xôn xao trước hàng loạt sự kiện xoay quanh tam giác quan hệ Mỹ-Nga-Ukraine, diễn ra từ Cung điện Diriyah (Saudi Arabia) tới Phòng Bầu dục (Mỹ). Không lâu sau cuộc gặp lịch sử giữa phái đoàn Mỹ và Nga tại Riyadh, Tổng thống Donald Trump đã có “màn đấu khẩu” với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky ngay tại Nhà Trắng.
Sau cánh gà, một chuỗi câu hỏi đang đặt ra về tương lai quan hệ xuyên Đại Tây Dương và sự điều chỉnh quan hệ Mỹ-Nga.
Giữa nhiều biến động, suy cho cùng điều đáng bận tâm hơn cả là tiến trình hòa bình Ukraine, dưới sự vận động và thúc đẩy của các nước và tổ chức quốc tế. Vậy đâu là những rào cản tiềm ẩn có thể “ngáng chân” nỗ lực chấm dứt xung đột tại quốc gia Đông Âu?
Bất đồng khó giải
Yếu tố quan trọng nhất định hình tương lai xung đột là các vùng lãnh thổ do mỗi bên kiểm soát. Tháng 9/2022, Nga sáp nhập Donetsk và Lugansk, cùng Zaporizhzhia và Kherson. Trước đó, Moscow cũng sáp nhập Crimea năm 2014. Về phía Ukraine, Tổng thống Zelensky khẳng định rõ, để chấm dứt chiến sự, Moscow phải rút toàn bộ lực lượng và vũ khí, khôi phục biên giới được quốc tế công nhận của Kiev.
Crimea là một trong những điểm nghẽn lớn, khi Ukraine tiếp tục coi đây là vùng lãnh thổ bị chiếm đóng bất hợp pháp và yêu cầu hoàn trả hoàn toàn.
Hơn nữa, các vùng lãnh thổ Ukraine do Nga kiểm soát có trữ lượng lớn về kim loại đất hiếm và tài nguyên thiên nhiên. Tổng thống Zelensky đã đề xuất một cuộc trao đổi lãnh thổ, đề nghị trả lại Kursk để đổi lấy các vùng lãnh thổ Ukraine bị Moscow chiếm đóng.
Tuy nhiên, Nga thẳng thừng bác bỏ đề xuất này. Có thể nói, nếu không quyết định được tương lai những vùng lãnh thổ này, các bên khó tiến đến thỏa thuận hòa bình bền vững.
| Tổng thống Vladimir Putin ngày 6/3 tuyên bố Nga sẽ tìm kiếm thỏa thuận hòa bình với Ukraine nhằm đảm bảo an ninh lâu dài và không rút khỏi các vùng lãnh thổ mà Moscow đã kiểm soát. |
Một vấn đề khác có thể ảnh hưởng xấu đến tiến trình hòa bình là khả năng Ukraine gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Nga từ lâu đã phản đối xu hướng mở rộng của khối, đồng thời coi việc gia nhập của Kiev là mối đe dọa trực tiếp với an ninh biên giới phía Tây. Cần lưu ý rằng, Tổng thống Mỹ tiền nhiệm Joe Biden ủng hộ tư cách thành viên NATO của Ukraine, nhưng chính quyền Trump lại có quan điểm khác biệt.
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth ban đầu bác bỏ khả năng Ukraine gia nhập NATO. Tuy nhiên, đặc phái viên của ông Trump về Kiev lại khẳng định tư cách thành viên của Ukraine vẫn đang được cân nhắc. Nếu không giải quyết được tranh cãi xung quanh quan hệ Ukraine-NATO, Nga có thể từ chối tham gia đàm phán và kể cả có thỏa thuận, khả năng phá vỡ là rất cao.
 |
| Theo thông tin từ Nhà Trắng ngày 10/3, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gửi thư xin lỗi người đồng cấp Mỹ Donald Trump về sự cố xảy ra tại Phòng Bầu dục hôm 28/2. (Nguồn: NPR) |
Từ chính trị tới kinh tế
Một thách thức lớn khác là đảm bảo rằng các bên liên quan chính chấp nhận điều khoản do Mỹ và Nga đàm phán. Liên minh châu Âu (EU) là nhân tố ảnh hưởng thường trực tới diễn biến Đông Âu, thường xuyên bày tỏ lo ngại nguy cơ từ Nga và tích cực hỗ trợ Kiev thông qua viện trợ quân sự.
Khối này đã áp đặt 15 vòng trừng phạt nhằm gây tê liệt kinh tế Nga. Dưới thời chính quyền Joe Biden, Mỹ và EU theo đuổi mặt trận thống nhất chống Moscow. Tuy nhiên, Tổng thống Trump có cách tiếp cận khác, loại EU và Ukraine khỏi các cuộc đàm phán trực tiếp tại Saudi Arabia.
| Phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich 2025, Tổng thống Zelensky khẳng định "Không có quyết định nào về Ukraine mà không có Ukraine. Châu Âu phải có ghế trên bàn đàm phán khi các quyết định liên quan đến châu Âu được đưa ra". |
Việc này làm dấy lên lo ngại, buộc khối này phải tổ chức các cuộc họp khẩn cấp để thảo luận động thái ứng phó.
Các thành viên EU sau đó nhất trí tiếp tục cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine, đóng vai trò tích cực hơn và đề xuất một kế hoạch của EU để giải quyết xung đột.
Như vậy, EU và Ukraine, chung tiền tuyến và lập trường, sẽ khó chấp nhận bị gạt ngoài lề trong cuộc đàm phán ảnh hưởng trực tiếp tương lai an ninh châu lục. Do đó, muốn được chấp nhận rộng rãi, thỏa thuận hòa bình tương lai cần bao hàm sự hiện diện và lợi ích của tất cả các bên liên quan, không riêng gì Mỹ và Nga.
 |
| Các lệnh trừng phạt từ phương Tây áp đặt lên Nga gây ra dư thừa dầu thô, buộc Moscow phải cắt giảm sản lượng và làm suy yếu một trong những nguồn thu chính của nước này. (Nguồn: Getty) |
Ngoài quân sự và chính trị, nhân tố kinh tế đóng vai trò quan trọng trong định hình kết quả đàm phán hòa bình, cụ thể là lệnh trừng phạt kinh tế do phương Tây áp đặt Moscow. Những biện pháp này tác động sâu sắc nền kinh tế Nga, khiến GDP nước này giảm 2,1% vào năm 2022. Nền kinh tế dân sự "khó thở" trước lạm phát tăng vọt và lãi suất cao, hơn nữa còn chịu sức ép từ việc nâng chi tiêu quốc phòng, vốn hiện chiếm gần 7% GDP.
Ngoài ra, các lệnh trừng phạt gây ra dư thừa dầu thô, buộc Nga phải cắt giảm sản lượng và làm suy yếu một trong những nguồn thu chính của nước này. Sự bất ổn do suy giảm xuất khẩu dầu của Nga cũng khiến thị trường toàn cầu biến động, đẩy giá dầu lên cao giữa những lo ngại về nguồn cung. Do đó, nếu không có động thái giảm thiểu sức ép trừng phạt, xoa dịu nền kinh tế Nga, phương Tây sẽ khó vận động Moscow tiến đến lập trường thống nhất chấm dứt xung đột.
Trong bối cảnh căng thẳng kéo dài và lập trường cứng rắn từ nhiều phía, đàm phán hòa bình Mỹ-Nga có thể góp phần giải quyết vấn đề Ukraine.
Song các điểm nghẽn liên quan tranh chấp lãnh thổ, quan hệ Ukraine-NATO, vai trò của EU và lệnh trừng phạt vẫn là rào cản lớn. Muốn đạt giải pháp bền vững, các bên không chỉ cần hóa giải những thách thức trên, mà còn phải chịu khó nhượng bộ lẫn nhau vì hòa bình và an ninh chung.
Nguồn: https://baoquocte.vn/bon-nut-that-troi-buoc-da-m-phan-ho-a-bi-nh-ukraine-307104.html
Bình luận (0)