Bún xiêm lo - Món ăn truyền thống của đồng bào Khmer

Nếu có một món ăn có thể kể trọn câu chuyện ẩm thực của đồng bào Khmer thì đó chính là bún xiêm lo. Món bún tưởng chừng giản dị, nấu từ những nguyên liệu gần gũi, lại mang trong mình hương vị riêng biệt. Ngày nay, theo bước chân của đồng bào Khmer, bún xiêm lo đã vượt khỏi phum sóc, trở thành món ăn khiến người xa quê nhớ mãi và du khách mê mẩn ngay từ lần đầu thưởng thức.

Hương vị phum sóc mộc mạc

Bí quyết của đồng bào Khmer nằm ở kỹ thuật nêm nếm tinh tế, giúp khử sạch mùi tanh của cá lóc và làm dịu mùi hăng của nghệ.

Sớm tinh mơ, khi mặt trời còn núp sau những hàng cây, căn bếp nhỏ của bà Thị Ranh (70 tuổi), ngụ xã Gò Quao đã đỏ lửa. Nồi nước lèo được đặt trên bếp củi nghi ngút, bà chậm rãi thả từng viên chả cá vào nồi như gửi gắm tình yêu thương của mình vào món ăn truyền thống. Bà kể: “Hồi xưa nghèo, có con cá lóc, trái dừa, ít nghệ là nấu được nồi bún cho cả nhà. Món này đơn giản mà ăn hoài không ngán. Người Khmer chúng tôi quen vị này từ nhỏ, ngửi mùi nghệ với mùi cá lóc là nhớ quê liền”.

Bún xiêm lo được nấu bằng những nguyên liệu gần gũi với đời sống người dân, trong đó cá lóc - loài cá quen thuộc trong ao, trong ruộng - là “linh hồn” của món ăn. Khi nồi nước lèo trong veo được nấu từ nước dừa tươi sôi trên bếp, nghệ giã nhỏ và sả đập dập được cho thêm vào, tạo nên vị ngọt thanh, mùi thơm ấm nồng đặc trưng. Thịt cá lóc được quết dẻo rồi vò viên, ép dẹp hoặc cắt ô vuông; phần đầu cá và chả cá sống thường được nấu cùng nghệ tươi để nước dùng thêm vàng óng, thơm dịu. 

Trong không gian tĩnh lặng của phum sóc vào buổi sáng sớm, mùi nghệ tươi bằm nhỏ hòa với mùi sả, mùi nước dừa nóng hổi tỏa lên một hương vị đặc biệt báo hiệu cho cả nhà biết bà sắp hoàn thành nồi bún xiêm lo. Ăn cùng món bún xiêm lo còn có rau kèo nèo được hái từ bờ ruộng sau nhà, giòn và thơm mùi đồng nội, đĩa muối ớt giã tay đỏ au.

Đối với đồng bào Khmer, bún xiêm lo không chỉ là món ngon, mà nó còn là ký ức, là câu chuyện truyền từ bà sang mẹ, rồi sang con. Anh Danh Sóc Rươl, ngụ xã Gò Quao, đang làm việc tại TP. Hồ Chí Minh, xúc động khi nhắc đến món bún tuổi thơ: “Mỗi lần về quê là tôi lại nhờ bà ngoại nấu bún xiêm lo. Ăn miếng chả cá, nghe mùi nghệ, tự nhiên nhớ quê, nhớ mấy buổi sáng cả nhà quây quần. Ở thành phố tìm không ra cái hương vị này của quê hương”.

Sự kết hợp mang hơi thở biển cả

Rời phum sóc để đến Hà Tiên, bún xiêm lo khoác lên mình lớp áo mới hiện đại hơn nhưng vẫn giữ nguyên hương vị đặc trưng. Người đầu bếp thay cá lóc bằng cá biển tươi, thịt dai, đậm vị mặn mòi của biển. Tại quán Năng Nguyễn (đường Mạc Tử Hoàng), chị Nguyễn Thị Năng nấu món bún này suốt hơn 10 năm. Chị chia sẻ: “Cá biển được luộc và tách lấy thịt, một phần tôi giã nhuyễn làm chả, phần còn lại để nguyên. Nước dùng vẫn nấu bằng nước dừa cho ngọt thanh. Rau ăn kèm thì có bông súng, rau muống bào, giá, hợp khẩu vị người Hà Tiên và du khách”.

Chị Nguyễn Thị Năng chuẩn bị món bún xiêm lo phục vụ khách du lịch.

Anh Hà Quốc Đăng, du khách từ TP. Hồ Chí Minh, lần đầu thưởng thức đã thích thú: “Tôi từng ăn nhiều món bún nhưng chưa món nào giống như vậy. Nước lèo trong, thơm nhẹ mùi nghệ chứ không nồng. Cá biển ăn vào dai dai, ngọt tự nhiên. Đặc biệt là rau muống bào với bông súng rất lạ miệng. Một món vừa quen mà rất mới”.

Ngày nay, trong xã hội hiện đại, món bún xiêm lo đã theo bước chân của đồng bào Khmer vượt ra khỏi phum sóc, đi khắp mọi nơi, nhưng vẫn giữ được hương vị đậm đà, là món ăn khiến du khách mê mẩn ngay từ lần đầu thưởng thức, còn những người xa quê thì nhớ mãi.

Bài và ảnh: DANH THÀNH

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/bun-xiem-lo-mon-an-truyen-thong-cua-dong-bao-khmer-a467628.html