Cần tiếp tục đổi mới tư duy xây dựng pháp luật

(Chinhphu.vn) – Thảo luận về nội dung kinh tế-xã hội, nhiều đại biểu cho rằng cần tiếp tục đổi mới tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, kiến tạo phát triển, chỉ trình Quốc hội quy định trong luật những vấn đề mang tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Phiên thảo luận về nội dung kinh tế-xã hội ngày 29/10 - Ảnh: VGP

Các quy định của pháp luật phải mang tính ổn định

Một số ý kiến đại biểu Quốc hội khẳng định, thời gian qua, công tác xây dựng và thực thi pháp luật được đổi mới cả tư duy và cách làm. Chính phủ xác định đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, kịp thời thể chế các chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhất là việc nhanh chóng trình Quốc hội các cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai thực hiện các nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Đây là những chủ trương rất quan trọng để đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển nhanh và bền vững.

Với khối lượng các dự án luật trình Quốc hội lớn nhất từ trước tới nay, nhất là việc trình Quốc hội để sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 tại một kỳ họp; thông qua nhiều dự án luật để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tư duy xây dựng pháp luật được đổi mới, từng bước tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) cho rằng, việc xây dựng, hoàn thiện thể chế được hết sức quan tâm. Từ năm 2021 đến nay, tính cả các dự án luật, nghị quyết Chính phủ đang trình Quốc hội tại kỳ họp này, có khoảng 166 văn bản đã và sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ đã ban hành 988 văn bản theo thẩm quyền, góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Điều đáng chú ý trong công tác xây dựng pháp luật là tư duy pháp lý được nhìn nhận, không chỉ dùng để ràng buộc, cấm đoán mà mở rộng khuyến khích sáng tạo, đây được coi là một nguồn lực của phát triển, cũng là điểm thay đổi để chuyển dịch tư duy trong quản trị quốc gia. Chính phủ không chỉ quản lý mà còn kiến tạo và tiến tới là kiến tạo, phục vụ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hoá) cho rằng, công tác xây dựng pháp luật còn một số tồn tại, hạn chế như có dự án luật phải sửa đổi, bổ sung sau một thời gian ngắn khi ban hành, thậm chí phải sửa nhiều lần. Việc ban hành một số văn bản cụ thể hóa việc thi hành luật, tháo gỡ điểm nghẽn các quy định của pháp luật, việc hợp nhất một số văn bản còn chậm, gây khó khăn cho việc áp dụng, thi hành luật.

Từ những vấn đề hạn chế nêu trên, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị tiếp tục triển khai thực hiện tốt Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, kế hoạch xây dựng pháp luật phải thực sự chủ động ngay từ đầu nhiệm kỳ, từ đầu năm.

Tiếp tục đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, chỉ trình Quốc hội quy định trong luật những vấn đề mang tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Các quy định của pháp luật phải mang tính ổn định. Đồng thời, cần phải đẩy nhanh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng và thực thi pháp luật, nhất là việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc kiểm tra, rà soát, phát hiện những mâu thuẫn, chồng chéo trong các luật, văn bản quy phạm pháp luật.

Hoàn thiện thể chế pháp luật là yêu cầu đặt ra cấp thiết

Khẳng định việc hoàn thiện thể chế pháp luật là yêu cầu đặt ra cấp thiết, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát toàn bộ hệ thống văn bản luật và dưới luật, tiếp tục rà soát, cắt giảm triệt để thủ tục rườm rà để tạo môi trường hành chính thông thoáng, thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp. Tăng tính dự báo, ổn định của chính sách, công khai, minh bạch dữ liệu kinh tế - xã hội, đồng thời cần hoàn thiện hơn thể chế để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung, kết hợp với kỷ luật, kỷ cương hành chính nghiêm minh.

Đề cập đến một số cơ chế, chính sách cụ thể, đại biểu Nguyễn Duy Minh (TP. Đà Nẵng) cho rằng, hiện nay các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ đang chịu sự điều chỉnh và phân tán ở nhiều luật, nghị định khác nhau, chưa đồng bộ, chưa đủ mạnh để thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ phát triển. 

Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu cần có chính sách ưu tiên hỗ trợ trong tiếp cận vốn, đất đai, công nghệ và thị trường để công nghiệp hỗ trợ phát triển.

Vì vậy, đại biểu đề xuất Chính phủ quan tâm sớm thể chế hóa chủ trương của Đảng, chỉ đạo nghiên cứu xây dựng Luật Phát triển công nghiệp hỗ trợ để hình thành khung pháp lý thống nhất, ổn định, đảm bảo tự chủ sản xuất, hội nhập bền vững và phát triển của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Về phát triển thị trường carbon - công cụ tất yếu để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (TP. Hải Phòng) cho rằng, Chính phủ đã xác định trong báo cáo, chủ động ứng phó biến đổi khí hậu, thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc xây dựng thị trường carbon trong nước vẫn còn chậm so với lộ trình đề ra và còn rất nhiều thách thức. Chúng ta đang ở giai đoạn chuẩn bị vận hành thử nghiệm sàn giao dịch carbon với hơn 1.900 cơ sở phát thải lớn đã được thống kê. 

Tuy nhiên, trong số đó chỉ có 20% doanh nghiệp có báo cáo kiểm kê phát thải hoàn chỉnh, số còn lại thì chưa có năng lực kỹ thuật hoặc chưa thiết lập được hệ thống theo dõi, kiểm đếm và xác nhận lượng phát thải thực tế. Đây chính là điểm nghẽn lớn nhất khiến thị trường carbon chưa thể vận hành mạnh mẽ và chưa thể trở thành công cụ kinh tế hiệu quả trong giảm phát thải.

Đại biểu nhấn mạnh, một thực tế cần được nhìn nhận là khái niệm "thị trường carbon" vẫn còn xa lạ với người dân và doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa hiểu rõ tín chỉ carbon là gì, mua bán tín chỉ carbon thì diễn ra thế nào và doanh nghiệp được lợi gì khi giảm phát thải.

Không ít người dân vẫn coi biến đổi khí hậu là câu chuyện ở đâu đó xa xôi và chưa nhận ra rằng nó có mối liên hệ rất chặt chẽ với những hành vi tiêu dùng hằng ngày của mình. Khi xã hội chưa hiểu, doanh nghiệp chưa quan tâm thì dù có hành lang pháp lý, thị trường cũng chỉ tồn tại hình thức, thiếu thanh khoản và thiếu động lực để phát triển. Bởi vậy, phát triển thị trường carbon không chỉ là vấn đề thể chế mà còn là vấn đề nhận thức xã hội.

Từ đó, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga kiến nghị Chính phủ chỉ đạo một chương trình truyền thông quốc gia về hiểu đúng và hành động đúng vì thị trường carbon; kết hợp đưa kiến thức cơ bản về phát thải tín chỉ carbon, tiêu dùng xanh vào trường học, truyền hình, nền tảng số và các khóa tập huấn doanh nghiệp. Khi người dân hiểu, doanh nghiệp hiểu, chính quyền các cấp hiểu thì thị trường carbon mới thực sự vận hành hiệu quả.

Để phát triển thực chất thị trường carbon, đại biểu cho rằng cần tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý về thị trường carbon, quy định rõ cơ chế giao dịch, đấu giá, giám sát, xử lý vi phạm. Đồng thời phải xây dựng hệ thống theo dõi, kiểm đếm, xác nhận lượng phát thải thực tế minh bạch, độc lập cấp quốc gia, thống nhất giữa các bộ, ngành và doanh nghiệp phát thải lớn.

Liên quan đến nội dung về cơ chế, chính sách chăm sóc người cao tuổi, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) cho rằng, các quy định liên quan đến chăm sóc người cao tuổi hiện vẫn nằm rải rác trong nhiều văn bản khác nhau và chưa có khung pháp lý chuyên biệt, chưa đưa ra được định nghĩa rõ ràng về các mô hình dưỡng lão, chủ yếu chỉ thiên về hỗ trợ xã hội cho người nghèo có tuổi cao, chưa chú trọng đến việc phát triển các mô hình hiện đại, đa dạng, linh hoạt, đáp ứng nhu cầu của xã hội, đồng thời cũng chưa có chính sách hỗ trợ tài chính cụ thể để người cao tuổi có thể tiếp cận với các dịch vụ theo hình thức đồng chi trả hoặc bảo hiểm.

Từ quan điểm nêu trên, đại biểu cho rằng cần tiến hành rà soát, sửa đổi Luật Người cao tuổi cho phù hợp hơn với tình hình hiện nay, một trong những vấn đề cấp bách đặt ra đó là cần xây dựng khung pháp lý chuyên biệt. Song song với đó, cần xúc tiến xây dựng và sớm ban hành quy hoạch hệ thống chăm sóc cho người cao tuổi trong toàn quốc.

Đồng thời cần có cơ chế, chính sách phù hợp, tương xứng nhằm tăng cường thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư cho việc chăm sóc người cao tuổi để việc chăm sóc này trở thành nghề chính thức, mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội thiết thực, nhằm tạo lập một hạ tầng thiết yếu trong một xã hội văn minh.

Hải Liên

Nguồn: https://baochinhphu.vn/can-tiep-tuc-doi-moi-tu-duy-xay-dung-phap-luat-102251029165130741.htm