Vẻ đẹp kiến trúc 

Cầu ngói chợ Lương được xây dựng từ năm 1511, vào thời vua Lê Hồng Thuận. Trải qua hơn 500 năm lịch sử, với nhiều lần trùng tu, cầu ngói vẫn giữ được nét cổ kính, mộc mạc. Vẻ đẹp của cây cầu nằm ở kiến trúc “thượng gia hạ kiều”, tức phần trên là nhà, phần dưới là cầu. Theo các tư liệu cổ, cây cầu ban đầu được xây dựng đơn giản, mái được lợp cỏ đơn sơ, sau cuộc đại trùng tu năm 1922, cầu mới được lợp ngói như ngày nay.

Mái cầu được lợp bằng ngói vảy rồng.
Kết cấu của mái từ bên trong.

Phần trên của cầu được lợp từ ngói vảy rồng, với kết cấu tương tự thiết kế của một ngôi nhà 3 gian Bắc Bộ. Phần dưới là thành cầu và sàn cầu. Cả hai phần được liên kết với nhau bằng hệ thống các cột tròn dựng dọc hai bên thành cầu và cổng xây ở hai đầu.

Cầu gồm 9 gian uốn cong, tựa như thân của một con rồng. Nâng đỡ mái cầu là 40 cột tròn bằng gỗ lim vững chãi. Cầu được bắc trên 18 cột đá hình vuông to đẹp, chia thành 6 hàng, mỗi hàng 3 cột. Trên mỗi cột đá là hệ thống các xà bằng gỗ lim to để đỡ các dầm, sàn.

Hệ thống xà ngang, xà dọc, vì kèo, hoành rui, sàn cầu đều được làm bằng gỗ lim, phần sàn của lòng cầu rộng 2m, gồm 66 thanh gỗ lim ghép lại, nằm trên hàng dầm uốn cong. 

Trên hàng trụ chính giữa cầu, cuốn thư chạm 4 chữ Hán “Quần Phương xã kiều”, nghĩa là cầu của xã Quần Phương. Trấn giữ hai bên là tượng con nghê, linh vật biểu tượng của sự bảo hộ, trấn áp tà khí, xua đuổi những điều xấu xa.

Cuốn thư với dòng chữ "Quần Phương xã kiều" cùng cặp nghê.

Với vẻ đẹp cổ kính và kiến trúc độc đáo, năm 1990, cầu ngói chùa Lương đã được Nhà nước công nhận là Di sản văn hóa cấp quốc gia, được xếp vào danh sách những cây cầu ngói đẹp nhất Việt Nam.

Ý nghĩa văn hóa, lịch sử

Không chỉ mang vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, cầu ngói chùa Lương còn mang đậm sắc màu văn hóa và ý nghĩa lịch sử. Hai bên đầu cầu khắc 4 đôi câu đối cổ bằng chữ Hán, trong đó có câu đối lớn ở cổng phía Bắc: 

(Tạm dịch: 

 Cổng phía Nam của cầu.
 Cổng phía Bắc của cầu.

Từ câu đối trên có thể thấy được một phần lịch sử lâu đời của cây cầu. Cầu được làm từ thời vua Lê Hồng Thuận, bởi 4 dòng họ đầu tiên đã di cư và khai khẩn vùng đất Quần Anh xưa. Đến năm Khải Định thứ 7 (năm 1922), cây cầu được trùng tu, vẫn giữ được những nét kiến trúc ban đầu. 

Có thể thấy, cây cầu đã xuất hiện từ những buổi đầu của địa phương, giữ vai trò quan trọng với đời sống nhân dân trong nhiều thế kỷ.

Những câu đối còn lại đều mang đậm tinh thần của con người Bắc Bộ thời trước, tiêu biểu là câu đối nhỏ ở đầu cầu phía Nam:

Từ câu đối trên, ta có thể thấy khung cảnh sinh hoạt, giao thương nhộn nhịp của một vùng đất trù phú. 

Ông Phạm Võ Hinh (77 tuổi, xã Hải Anh, tỉnh Ninh Bình), người dành nhiều thời gian nghiên cứu Cầu ngói chợ Lương, chia sẻ: “Cây cầu này thuở xưa rất quan trọng trong giao thông đi lại trên vùng đất này, ngày nay đã được Nhà nước công nhận là di tích cấp quốc gia. Từ cây cầu có thể thấy được hơn 500 năm lịch sử khai khẩn đất hoang, chống chọi với thiên nhiên và giặc ngoại xâm, hiện nay đã trở thành một điểm du lịch thu hút du khách đến chiêm ngưỡng, tìm hiểu.

Nguồn: https://www.qdnd.vn/van-hoa/doi-song/cau-ngoi-cho-luong-cay-cau-luu-giu-hon-500-nam-thang-tram-cua-mot-vung-dat-884937