CHIẾC BÌNH TOONG CỦA “NỮ KIỆT MIỀN ĐÔNG” ANH HÙNG LỰC LƯỢNG VŨ TRANG HỒ THỊ BI

Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ là một trong những thiết chế văn hóa đặc thù của cả nước, được thành lập với sứ mệnh nghiên cứu, sưu tầm, bảo quản và trưng bày những giá trị lịch sử – văn hóa gắn liền với phụ nữ Việt Nam, đặc biệt là phụ nữ Nam [...]

Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ là một trong những thiết chế văn hóa đặc thù của cả nước, được thành lập với sứ mệnh nghiên cứu, sưu tầm, bảo quản và trưng bày những giá trị lịch sử – văn hóa gắn liền với phụ nữ Việt Nam, đặc biệt là phụ nữ Nam Bộ. Trong bộ sưu tập hiện vật gắn với các nhân vật lịch sử tiêu biểu, phản ánh tinh thần anh dũng, kiên trung của phụ nữ Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ có chiếc bình toong của Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân Hồ Thị Bi – thường được gọi là “Nữ kiệt miền Đông”. Chiếc bình toong bằng nhôm, người bạn đồng hành của Bà từ chiến trường Hóc Môn (1950), qua căn cứ Dương Minh Châu, rồi cùng bà vượt Trường Sơn ra Việt Bắc (1953). Năm 1996, Bà đã hiến tặng hiện vật này cho Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ. Bình toong dù đã cũ và móp méo, vẫn lưu giữ giá trị lịch sử đặc biệt là chứng tích sống, nó không chỉ là vật dụng sinh hoạt, mà còn minh chứng cho cuộc đời chiến đấu kiên cường trong cuộc đời cách mạng của bà. Hiện vật đang được trưng bày tại chuyên đề “Phong trào đấu tranh của phụ nữ miền Nam qua hai cuộc kháng chiến” tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ.

Chiếc bình toong của “Nữ kiệt miền Đông”  (nguồn tư liệu ảnh tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ)

          Từ chiếc bình toong chúng ta hãy nhìn lại quá trình hoạt động cách mạng của Bà với những chiến công lừng lẫy được Bác Hồ khen ngợi và trao danh hiệu “Nữ kiệt miền Đông” khi ra gặp Bác ờ Việt Bắc.

Bà tên thật là Hồ Thị Hoa (1916 –2011), quê tại làng Tân Hiệp, xã Xuân Thới Thượng, sau chuyển về Tân Hiệp, Hóc Môn (Nay là xã Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh). Sớm mồ côi cha, bà cùng mẹ và các chị em phải nương nhờ nhà ngoại để mưu sinh. Năm 1936, bà tham gia “Hội Ái Hữu” ở Hóc Môn – một tổ chức quần chúng do Đảng thành lập nhằm đoàn kết, giúp đỡ nhau trong cuộc sống và cùng đấu tranh chống áp bức, cường quyền. Đây cũng là môi trường hun đúc tư tưởng cách mạng cho bà.

Trong Cách mạng Tháng Tám 1945, bà tham gia lãnh đạo phong trào quần chúng nổi dậy giành chính quyền tại Hóc Môn, sau đó được bầu làm Hội phó Hội Phụ nữ quận, phụ trách công tác tiếp tế phục vụ chiến đấu. Khi thực dân Pháp quay lại xâm lược, bà gác lại tình mẫu tử, gửi con cho người thân để lên đường kháng chiến. Từ năm 1946 đến 1950, bà giữ nhiều trọng trách: Trưởng ban Công tác số 12 (Biệt động thành), chỉ huy Đại đội 2804, kiêm Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 935 thuộc Trung đoàn 312 tỉnh Gia Định. Với sự mưu trí, dũng cảm, bà đã chỉ huy nhiều trận đánh khiến kẻ thù khiếp sợ.

Năm 1951, bà được giao nhiệm vụ Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 999, xây dựng căn cứ Dương Minh Châu (Tây Ninh), một địa bàn chiến lược giáp biên giới Việt Nam – Campuchia. Dù phải vượt qua muôn vàn khó khăn, bà đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, bảo đảm hậu cần cho chiến trường. Năm 1953, bà ra Việt Bắc, được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh và vinh dự được Người khen ngợi, trao danh hiệu “Nữ kiệt miền Đông”.

Trong giai đoạn sau, bà tiếp tục đảm nhiệm nhiều trọng trách: Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (1956), được phong hàm Đại úy (1959), thăng Thiếu tá (1965) – trở thành nữ sĩ quan có quân hàm cao nhất thời kỳ đó. Giai đoạn 1974–1975, bà là Phó Chủ nhiệm Chính trị, Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh. Sau ngày đất nước thống nhất, bà được phong Thượng tá (1978), danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân (1980), cùng nhiều huân, huy chương cao quý như: Huân chương Độc lập Hạng 2, Huân chương Kháng chiến chống Pháp Hạng 1, Huân chương kháng chiến chống Mỹ Hạng 1; Huân chương Quân công Hạng 2,3; Huân chương Chiến công Hạng 1, 2; Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng 1,2 và 3; Huân chương Lao động Hạng 1; Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng. Sau khi nghỉ hưu, bà vẫn tiếp tục hoạt động xã hội, là một trong những sáng lập viên của Bảo tàng Phụ nữ Nam bộ, là Ủy viên Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam.

Anh Hùng Lực Lượng Vũ Trang Hồ Thị Bi (nguồn tư liệu ảnh tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ)

Bà cũng là một trong những thành viên sáng lập Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ, Ủy viên Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam.

Bà Hồ Thị Bi – người phụ nữ kiên cường của mảnh đất Nam Bộ thành đồng, đã cống hiến trọn cuộc đời mình cho Tổ quốc. Bà qua đời vào ngày 12/10/2011 tại Thành phố Hồ Chí Minh, thọ 95 tuổi, được an táng tại Nghĩa trang Thành phố (Thủ Đức).

Bên cạnh hiện vật của Bà Hồ Thị Bi, Bảo tàng còn lưu giữ nhiều kỷ vật khác gắn với các nữ chiến sĩ, anh hùng, mẹ Việt Nam anh hùng những con người đã làm nên “truyền thống bất khuất – trung hậu – đảm đang” của phụ nữ Việt Nam. Mỗi hiện vật ở đây là một câu chuyện, một mảnh ghép góp phần tái hiện lịch sử hào hùng của dân tộc.

Ngày nay, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ không chỉ là nơi bảo tồn di sản, mà còn là địa chỉ văn hóa, giáo dục lịch sử và truyền thống yêu nước cho các thế hệ. Qua trưng bày, triển lãm và các hoạt động nghiên cứu, bảo tàng khẳng định vai trò là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, góp phần lan tỏa những giá trị bền vững của phụ nữ Việt Nam nói chung và phụ nữ Nam Bộ nói riêng trong tiến trình lịch sử dân tộc.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 03 tháng 09 năm 2025

Đào Thị Hồng Quyên

Phòng Truyền thông – Giáo dục và Quan hệ quốc tế

Tài liệu tham khảo

Sách Bà Đại Tá – Tác giả Võ Trần Nhã

Trang web https://phunuvietnam.vn/

Tư liệu và hình ảnh phòng Kiểm kê – Bảo quản Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ

Nguồn: https://baotangphunu.com/chiec-binh-toong-cua-nu-kiet-mien-dong-anh-hung-luc-luong-vu-trang-ho-thi-bi/