Thạch Hãn... Nghĩa trang không bia mộ
Giữa không gian trầm lắng, linh thiêng, giữa những người con Quảng Bình, Quảng Trị và khắp mọi miền Tổ quốc hội tụ về chuẩn bị cho chương trình tri ân “Đêm hoa đăng trên sông Thạch Hãn”, tôi chợt nhớ đến anh Lê Bá Dương, CCB Thành cổ, người khởi nguồn cho hoạt động thả hoa, thắp nến tri ân các AHLS Thành cổ trên dòng sông Thạch Hãn.
Năm 2015, sau chuyến công tác từ Quần đảo Trường Sa trở lại đất liền, ở TP. Nha Trang, tôi gặp anh Lê Bá Dương, lúc đó là Trưởng Văn phòng đại diện Báo Văn Hóa tại Khánh Hòa. Biết tôi quê Quảng Trị, anh dành cho một tình cảm khá đặc biệt. Trong câu chuyện, anh kể nhiều về cuộc chiến 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ và hành trình tri ân đồng đội của mình từ những năm 1976. Hành trình ấy không bắt đầu từ Thành cổ Quảng Trị mà khởi phát ở Bến Tắt, cạnh Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn, rồi vào cầu Lai Phước trên sông Hiếu, đến sông Ô Lâu và kết lại với dòng Thạch Hãn. Anh kể: Sông Thạch Hãn là điểm cuối cùng trong hành trình hương hoa của mình. Có đêm vào nằm ngủ với đồng đội trong Thành cổ, Cổ thành tràn ngập lau trắng, đêm thấy toàn đom đóm bay. Thế là mình viết “Giấc ngủ chập chờn giữa Thành cổ/Nhòa trong sáng xanh đom đóm bay/Đồng đội ơi… bao người nằm lại/Cùng tôi thao thức suốt đêm nay”.
|
Hỏi anh Lê Bá Dương về bốn câu thơ “thiêng” khắc trên phiến đá tại Bến thả hoa bờ Nam sông Thạch Hãn, anh như lạc vào hoài niệm: Ấy là một buổi chiều năm 1987, ngồi bên dòng sông, thấy từng chiếc thuyền chèo ngược lên phía thượng nguồn, những câu thơ cứ thế bật ra: “Đò lên Thạch Hãn ơi… chèo nhẹ/Đáy sông còn đó bạn tôi nằm/Có tuổi hai mươi thành sóng nước/Vỗ yên bờ... mãi mãi ngàn năm”.
Trong 81 ngày đêm khốc liệt chiến đấu bảo vệ Thành cổ, từng thời khắc đi qua, từng quả đạn ném xuống là san bằng và hủy diệt, là bạo liệt và quật cường, là máu xương hòa trong gạch vỡ. Những người lính Thành cổ kiêu hùng làm nên một tượng đài sừng sững về tinh thần quả cảm, về ý chí kiên trung gan góc, về khát vọng độc lập, thống nhất, về lương tri và phẩm giá con người trước vận mệnh đất nước... "Hễ có Việt Nam có Cổ thành/Kết vòng hoa lửa nối Khe Sanh/Huân chương khó đủ từng viên gạch/Tấc đất, từng giây, mỗi lá cành" (thơ Trần Bạch Đằng).
Tôi lại nhớ đến từng trang nhật ký nhuốm máu, sạm khói đạn bom, lem bùn đất chiến hào Thành cổ và phù sa sông Thạch Hãn của CCB Thành cổ Hồ Duy Thiện, nguyên Chủ tịch UBND huyện Tuyên Hóa, để hiểu rằng dưới dòng sông thiêng kia, sâu trong tấc đất Cổ thành, có rất nhiều người lính-sinh viên miền Bắc đang yên giấc vĩnh hằng. CCB Hồ Duy Thiện viết: Giai đoạn năm 1970-1972, hơn 10.000 sinh viên các trường đại học ở thủ đô như Bách khoa, Tổng hợp, Nông nghiệp, Y, Xây dựng, Kinh tế kế hoạch, Thủy lợi... sẵn sàng “Xếp bút nghiên lên đường cầm súng/Học người xưa đi cứu non sông”. Lớp lính sinh viên ngày ấy có mặt trên khắp các chiến trường, từ Thành cổ Quảng Trị đến Đông Nam bộ, Tây Nguyên và tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Trong hơn 10.000 sinh viên “đi B” thì hơn một nửa hy sinh tại các mặt trận phía Nam, trên đất bạn Lào... Nhưng nhiều nhất vẫn ở chiến dịch 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972.
Chiến tranh kết thúc, những người lính trung trinh giữ vững Thành cổ hóa thân vào từng tấc đất, viên gạch Cổ thành. Tuổi 20 mãi mãi nằm lại với đất mẹ Quảng Trị. Trong hàng ngàn người lính nằm lại Thành cổ, với Quảng Trị, có những người hy sinh ngay trên dòng sông Thạch Hãn. Thân xác các anh chị tan hòa vào sóng nước và đất đai phù sa bờ bãi. Dòng Thạch Hãn được ví như một nghĩa trang không bia mộ, trở thành nỗi đau chung cả dân tộc, nỗi nhớ khôn nguôi của người thân, gia đình, bạn bè, đồng đội, quê hương, đất nước…“Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi/Cho đồng đội tôi nằm yên dưới cỏ/Trời Quảng Trị trong xanh và lộng gió/Ru mãi bài ca bất tử đến vô cùng/Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi/Thành Cổ rộng sao đồng đội tôi nằm chật/Mỗi tấc đất là một cuộc đời có thật/Cho hôm nay tôi đến nghẹn ngào” (thơ Phạm Đình Lân).
Lời hứa trước dòng sông thiêng
Đúng 20 giờ, chương trình tri ân “Đêm hoa đăng trên sông Thạch Hãn” bắt đầu. Từ tháp chuông nơi cổng Thành cổ phía Bắc, từng giọt chuông ngân lên, vang xa, hòa chung sóng nước dòng Thạch Hãn... loang vào lòng người, sâu thẳm đến vô cùng.
Trong giờ phút linh thiêng, chúng tôi dành một phút mặc niệm tưởng nhớ, tri ân các AHLS hy sinh ở Thành cổ, trên dòng sông Thạch Hãn, tại mảnh đất Quảng Trị vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì tương lai tươi sáng của dân tộc. Xin nguyện cầu cho hương hồn các AHLS được an lạc nơi cõi vĩnh hằng.
|
Trước hương hồn các AHLS Thành cổ, Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh-Truyền hình (PT-TH) Quảng Trị Võ Nguyên Thủy bày tỏ: “Tập thể cán bộ, viên chức, người lao động Báo và Đài PT-TH Quảng Trị, Báo và Đài PT-TH Quảng Bình, các cơ quan báo chí trung ương; cán bộ, nhân dân tỉnh Quảng Trị... thương nhớ, kính trọng, tri ân các chị, các anh. Chúng tôi, những người làm báo in, báo nói, báo hình xin nguyện không ngừng nỗ lực phấn đấu, góp phần tiếp nối trang sử vàng cha anh, xây dựng quê hương, đất nước ngày thêm giàu mạnh, phồn vinh”.
Nhà báo Phan Anh Tuấn, Trưởng phòng Thư ký-Biên tập, Báo và Đài PTTH Quảng Bình xúc động: “Tôi cùng tập thể cán bộ, phóng viên, biên tập viên, những người làm báo Đảng tỉnh Quảng Bình rất vinh dự, tự hào khi tham gia chương trình tri ân “Đêm hoa đăng trên sông Thạch Hãn” đúng vào dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam; đúng thời điểm hai tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị chuẩn bị sáp nhập; hai cơ quan báo chí chủ lực hai tỉnh chuẩn bị hợp nhất. Thắp nén nhang tri ân, nhẹ thả từng ngọn nến hoa đăng tưởng nhớ các AHLS Thành cổ Quảng Trị, chúng tôi cảm nhận hết sự hy sinh cao cả của các anh, các chị vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc. Không lâu nữa, Quảng Bình, Quảng Trị sẽ về chung một nhà. Chúng tôi xin hứa trước anh linh các AHLS sẽ luôn vững tâm, bền chí vì sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam, vì sự đổi mới, phát triển, giàu mạnh của quê hương Quảng Trị mới”.
| Chương trình tri ân “Đêm hoa đăng trên sông Thạch Hãn” do Báo và Đài PT-TH Quảng Trị tổ chức có sự tham gia của Báo và Đài PT-TH Quảng Bình như một thông điệp thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa những người làm báo Quảng Trị, Quảng Bình. Thắp nén tâm hương, thả nến hoa đăng tưởng nhớ các AHLS Thành cổ, những người làm báo Đảng luôn tự nhắc nhở mình cần trân trọng quá khứ hào hùng, để hướng tới tương lai, vì kỷ nguyên vươn mình của quê hương, đất nước. |
Ngô Thanh Long
Nguồn: https://baoquangbinh.vn/van-hoa/202506/chuyen-ke-tren-dong-song-thieng-2227106/
Bình luận (0)