Cơ hội và động lực bứt phá mới trong chế biến gỗ và lâm sản ở Nghệ An

Ngày 10/4/2025, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đồ án quy hoạch chung xây dựng Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ đến năm 2045 tại tỉnh Nghệ An. Đây là cơ hội để Nghệ An bứt phá trong sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản trên cơ sở những tiềm năng hiện có, đồng thời, tiếp tục nghiên cứu các giải pháp để mở rộng dư địa phát triển mới.

Báo Nghệ An•14/09/2025

Phối cảnh không gian phân khu trung tâm sản xuất giống cây lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao, với diện tích 48 ha, tại xã Nghi Lâm, huyện Nghi Lộc trước đây.

Tiềm năng lớn

Nghệ An là tỉnh có diện tích rừng lớn, với tổng diện tích có rừng đạt gần 1 triệu ha; độ che phủ rừng toàn tỉnh đạt 59,01%. Trong đó, diện tích rừng trồng hơn 246.000 ha - thuộc nhóm địa phương có diện tích rừng trồng lớn nhất cả nước và được coi là “thủ phủ” rừng trồng của vùng Bắc Trung Bộ, tạo lợi thế so sánh rõ rệt cho tỉnh trong phát triển công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản.

Đặc biệt, nguồn nguyên liệu từ rừng trồng những năm gần đây tăng trưởng nhanh. Nếu năm 2020, sản lượng gỗ khai thác đạt 1,3 triệu m³ thì đến năm 2024 đã đạt gần 1,8 triệu m³/năm, bình quân giai đoạn 2020- 2024 đạt 1,58 triệu m³/năm.

Trồng rừng gỗ lớn đang được người dân nhiều địa phương ở Nghệ An triển khai. Ảnh: Mai Hoa

Đáng chú ý, đã có 32.600 ha rừng trồng được cấp chứng chỉ FSC, là cơ sở để đưa sản phẩm gỗ hợp pháp, bền vững vào các thị trường cao cấp như Mỹ, EU, Nhật Bản - những thị trường có yêu cầu khắt khe.

Các sản phẩm chính, gồm dăm gỗ, viên nén, nhựa thông, ván MDF, đồ gỗ và hàng thủ công mỹ nghệ, được xuất khẩu sang hơn 40 quốc gia, trong đó, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc và Ấn Độ là thị trường chủ lực.

Rừng săng lẻ Tương Dương. Ảnh- Mai Hoa — Rừng săng lẻ khu vực miền Tây Nghệ An. Ảnh: Mai Hoa

Giai đoạn 2020 - 2024, kim ngạch xuất khẩu lâm sản của Nghệ An đạt trung bình 254 triệu USD/năm, riêng năm 2024 đạt kỷ lục 304 triệu USD.

Hiện toàn tỉnh có hơn 1.052 cơ sở chế biến gỗ và lâm sản, trong đó, có 5 nhà máy công suất trên 100.000 m³/năm và nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại. Đây là nền tảng quan trọng để Nghệ An phát triển công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản, vừa phục vụ thị trường trong nước, vừa tham gia xuất khẩu.

Bên cạnh đó, Nghệ An còn có hơn 1,94 tỷ cây tre, mét; nhiều loại cây dược liệu quý như sâm Puxailaileng, mú từn, trà hoa vàng; cùng các loại nguyên liệu song, mây phục vụ thủ công mỹ nghệ. Sự phong phú về tài nguyên lâm nghiệp, kết hợp với lợi thế địa lý - nằm ở trung tâm Bắc Trung Bộ, có cảng biển, sân bay, đường sắt, quốc lộ - tạo nền tảng để ngành chế biến gỗ phát triển bền vững, gắn với xu hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Cán bộ Ban Quản lý Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ tìm hiểu việc trồng cây gỗ lớn tại xã Văn Hiến. Ảnh- Mai Hoa — Cán bộ Ban Quản lý Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ tìm hiểu việc trồng cây gỗ lớn tại xã Văn Hiến. Ảnh: Mai Hoa

Bà Nguyễn Thị Anh Hường - Phó trưởng Ban Quản lý Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ nhấn mạnh: Một yếu tố quan trọng là cấp ủy, chính quyền Nghệ An đã chuyển mạnh tư duy phát triển lâm nghiệp. Từ chỗ chỉ coi rừng trồng là nguồn nguyên liệu thô để xuất khẩu dăm gỗ, nay đã xác định mục tiêu giảm dần xuất khẩu dăm gỗ, tập trung phát triển chế biến sâu, như MDF, ván ép, đồ gỗ nội thất, viên nén sinh học.

Lâm nghiệp được đưa vào chiến lược phát triển kinh tế trọng điểm, gắn với xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và bảo vệ môi trường. Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn, khuyến khích cấp Chứng chỉ FSC, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung… tạo hành lang pháp lý và động lực phát triển bền vững.

án bộ lâm nghiệp kiểm tra việc phát triển rừng trồng tại xã Văn Hiến. Ảnh- Mai Hoa — Cán bộ lâm nghiệp kiểm tra việc phát triển rừng trồng tại xã Văn Hiến. Ảnh: Mai Hoa

Về phía người trồng rừng, Phó trưởng Ban Quản lý Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ cũng cho biết: Nhận thức của người dân đã thay đổi rõ rệt. Nếu trước đây, phần lớn chỉ nghĩ tới chu kỳ ngắn để bán dăm gỗ lấy lợi nhuận tức thì, thì nay nhiều hộ đã tham gia liên kết với doanh nghiệp để trồng rừng gỗ lớn, chấp nhận chu kỳ dài hơn nhưng giá trị kinh tế cao hơn.

Người dân quan tâm nhiều hơn đến việc cấp Chứng chỉ FSC để bán được giá tốt, tiếp cận thị trường quốc tế. Rừng không chỉ mang lại thu nhập, mà còn là “bức tường xanh” bảo vệ môi trường, giữ nước, giữ đất. Ngày càng nhiều hộ coi rừng là “tài sản lâu dài”, bảo đảm sinh kế bền vững cho thế hệ sau.

Các văn bản tỉnh Nghệ An ban hành liên quan đến phát triển lâm nghiệp:

Chỉ thị số 10 ngày 5/10/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu rừng trồng thâm canh chất lượng cao gắn với cấp Chứng chỉ quản lý rừng bền vững và công nghiệp chế biến lâm sản giai đoạn 2021 - 2025.

Nghị quyết số 18 ngày 9/12/2021 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn, cây bản địa, cấp Chứng chỉ quản lý rừng bền vững, chế biến, bảo quản, tiêu thụ lâm sản.

Nghị quyết số 27 ngày 6/12/2024 của HĐND tỉnh về mức đầu tư, hỗ trợ từ ngân sách để phát triển lâm nghiệp.

Ở vườn ươm của Khu Bảo tồn thiên nhiên Phù hoạt Quế Phong — Cán bộ Ban Quản lý Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ kiểm tra chất lượng vườn ươm của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt. Ảnh: Mai Hoa

Cơ hội và động lực bứt phá mới

Từ những tiềm năng, lợi thế riêng có của tỉnh Nghệ An; ngày 10/4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 746 phê duyệt Đồ án quy hoạch chung xây dựng Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ đến năm 2045 tại tỉnh Nghệ An. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Nghệ An và vùng Bắc Trung Bộ bứt phá trong sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản, đồng thời, tiếp tục nghiên cứu các giải pháp mở rộng dư địa phát triển mới.

Theo ông Nguyễn Danh Hùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An: Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao là “cơ hội vàng” để thu hút doanh nghiệp chế biến gỗ hiện đại, hình thành chuỗi cung ứng khép kín từ trồng, khai thác, chế biến đến tiêu thụ. Đây cũng là bước chuyển mạnh mẽ từ xuất khẩu thô sang các sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng cao như ván MDF, ván ghép, đồ gỗ nội, ngoại thất, viên nén, bột giấy.

“

Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao là “cơ hội vàng” để thu hút doanh nghiệp chế biến gỗ hiện đại, hình thành chuỗi cung ứng khép kín từ trồng, khai thác, chế biến đến tiêu thụ.

Ông Nguyễn Danh Hùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An

Nghệ An đặt mục tiêu đến năm 2030, kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ đạt khoảng 500 triệu USD/năm; hơn 70% cơ sở chế biến đạt công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường; trên 50% sản phẩm xuất khẩu từ gỗ hợp pháp, có chứng chỉ FSC; diện tích rừng nguyên liệu đạt 250.000 ha, trong đó, 80.000 ha rừng gỗ lớn; chấm dứt hoàn toàn sản xuất dăm gỗ, chuyển mạnh sang chế biến sâu.

Phối cảnh không gian phân khu sản xuất chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ ứng dụng công nghệ cao với diện tích 530 ha, tại 3 xã Nghi Văn, Nghi Kiều và xã Đại Sơn trước đây.

Một số doanh nghiệp chế biến gỗ tại Nghệ An chia sẻ thêm: Quy hoạch này mở ra kỳ vọng về cơ chế, chính sách thuận lợi, đặc biệt, trong thu hút đầu tư hạ tầng, giảm chi phí logistics và tiếp cận tín dụng xanh. Doanh nghiệp mong muốn tỉnh đồng hành trong đào tạo nhân lực, kết nối thị trường, hỗ trợ xây dựng thương hiệu để cạnh tranh bền vững.

Ngày 15/9/2025 tới đây, UBND tỉnh sẽ tổ chức Lễ công bố Quy hoạch chung xây dựng Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ đến năm 2045, đồng thời, tổ chức hội thảo bàn giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả chế biến gỗ và lâm sản giai đoạn 2025 - 2030. Đây là sự kiện chính trị - kinh tế quan trọng, khẳng định quyết tâm của Nghệ An trở thành trung tâm chế biến gỗ và lâm sản công nghệ cao của vùng.

Sự kiện cũng thể hiện cam kết đồng hành của Trung ương và tỉnh với doanh nghiệp, người dân có rừng, tạo niềm tin để mạnh dạn đầu tư công nghệ mới, chuyển từ rừng ngắn ngày sang rừng gỗ lớn, bền vững.

14611b5e41cbca9593da (1) — Phối cảnh không gian phân khu sàn giao dịch kết hợp triển lãm giới thiệu sản phẩm chế biến từ gỗ và lâm sản ngoài gỗ, với diện tích 40 ha, tại xã Khánh Hợp trước đây.

Việc công bố quy hoạch gắn liền với hội thảo chuyên đề sẽ giúp quy hoạch không chỉ “nằm trên giấy”, mà đi ngay vào thực tiễn, tháo gỡ những nút thắt về nguyên liệu, liên kết chuỗi, chế biến sâu, công nghệ số, thương hiệu và thị trường xuất khẩu.

Đây chính là bước đi cụ thể để tiến tới mục tiêu dài hạn: Đến năm 2045, Nghệ An và vùng Bắc Trung Bộ trở thành trung tâm chế biến gỗ công nghệ cao, xanh và bền vững của cả nước, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu và hiện thực hóa cam kết giảm phát thải carbon, phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn.