Có kế hoạch tạo đột phá về khoa học công nghệ từng lĩnh vực, từng năm

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định khoa học công nghệ đã đem lại nhiều hiệu quả cho ngành nông nghiệp và môi trường. Ảnh: Tùng Đinh.

Đóng góp to lớn của khoa học công nghệ

Trao đổi với báo chí, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến khẳng định, trong nông nghiệp, khoa học công nghệ (KHCN) đóng vai trò rất quan trọng. Theo ông, chỉ riêng chương trình giống đã giúp ngành lúa gạo hiện có đến 85% là giống mới, 89% là gạo chất lượng cao. Hiệu quả của giống chất lượng cao được thể hiện trong giai đoạn vừa qua khi giá lúa gạo giảm nhưng gạo chất lượng cao vẫn duy trì, ít bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, khi giá lúa gạo tăng trở lại ở khu vực ĐBSCL, những loại gạo chất lượng cao tăng 100 - 150 đồng/kg thì gạo chất lượng thấp hơn chỉ tăng từ 50 - 100 đồng/kg. Điều này khẳng định được vai trò của ứng dụng KHCN trong sản xuất nông nghiệp. Riêng vấn đề giống trong nông nghiệp giúp gia tăng giá trị khoảng 38%, còn trung bình giá trị gia tăng do KHCN đóng góp khoảng 30%.

Việc ứng dụng tiến bộ KHCN vào canh tác, tưới tiết kiệm cũng đã giúp nhà sản xuất giảm được 30 - 50% chi phí, giống cây trồng thế hệ mới giúp năng suất tăng 10 - 15%, trong khi chi phí cũng giảm từ 20 - 30%.

Qua đó cho thấy trong lĩnh vực nông nghiệp, KHCN đã được ứng dụng rộng khắp, trên mọi đối tượng, ngoài trồng trọt, chăn nuôi còn có thủy lợi, phòng chống thiên tai.

Cụ thể, chúng ta đã có những công trình rất tiêu biểu như cống âu thuyền Ninh Quới, cống thủy lợi Cái Lớn – Cái Bé, khi đưa vào hoạt động đã đem lại hiệu quả rất lớn. Với lĩnh vực lâm nghiệp, chúng ta có sản lượng nguyên liệu gỗ đến 33 triệu tấn như hiện nay là nhờ ứng dụng KHCN.

Thí nghiệm nghiên cứu giống lúa chống chịu hạn mặn. Ảnh: Tùng Đinh.

Hiện nay, ngoài công tác nghiên cứu của các viện, trường, các doanh nghiệp cũng đang tiếp nhận KHCN của các nước một cách rất nhanh chóng. Do đó, ngành nông nghiệp Việt Nam có thể bắt nhịp nhanh chóng và sớm đáp ứng được các yêu cầu của thị trường khu vực và quốc tế.

Với chuyển đổi số, đây là xu thế chung không thể đảo ngược trong bối cảnh mọi vấn đề đều phải minh bạch hóa và Việt Nam đã hội nhập với hơn 200 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới về xuất nhập khẩu. Không còn cách nào khác ngoài phải chuyển đổi số.

Trên tinh đó, đến nay, việc chuyển đổi số đã được áp rụng rất rộng khắp trên nhiều lĩnh vực. Ví dụ như quản lý tài nguyên, giám sát môi trường về đất đai hay quản lý dữ liệu về sức khỏe cây trồng, giúp chẩn đoán bệnh qua hình ảnh.

Trong công tác dự báo, khi ứng dụng chuyển đổi số, các cảnh báo, khuyến cáo được đưa ra rất chính xác. Cụ thể như vấn đề xâm nhập mặn năm 2024, chỉ hơn 100.000ha bị ảnh hưởng là nhờ việc ứng dụng KHCN, chuyển đổi số trong dự báo của Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, kết hợp với những số liệu bổ sung từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường để kết quả được chính xác hơn.

Với thời tiết, việc ứng dụng internet vạn vật, blockchain hay trí tuệ nhân tạo đã giúp đưa ra những thông tin dự báo giúp phòng chống, khôi phục được những ảnh hưởng lớn của thiên tai.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số cũng góp phần quan trọng trong quá trình xây dựng những sàn thương mại điện tử cho nông sản hay quá trình xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm phục vụ xuất khẩu...

Những thông tin trên cho thấy, việc ứng dụng KHCN và chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường đã được triển khai tương đối đồng bộ và đem lại những hiệu quả tương đối rõ rệt.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ xây dựng kế hoạch hành động triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW cho từng lĩnh vực, từng năm. Ảnh: Tùng Đinh.

Hơn 10 điểm nghẽn cần được tháo gỡ

Hiện nay, chúng ta đã có Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết 03/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, đây là nền tảng mới để tháo gỡ những điểm nghẽn còn tồn tại trong việc ứng dụng KHCN, cụ thể và nổi bật nhất là vấn đề liên quan đến cơ chế chính sách và văn bản quy phạm pháp luật.

Riêng với ngành nông nghiệp và môi trường, chúng ta cũng có những quy hoạch ngành và chiến lược phát triển cho từng lĩnh vực. Qua đó việc triển khai ứng dụng KHCN đã được thực hiện một cách rõ nét, đem lại hiệu quả cho từng lĩnh vực.

Ví dụ đối với hơn 15.800 sản phẩm OCOP trên toàn quốc hiện nay, việc truy xuất được nguồn gốc, hoàn thiện được quy trình sẽ biến đây thành một nguồn lực lớn khi tham gia vào xuất khẩu.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có những buổi làm việc để rà soát, đánh giá, đưa ra kế hoạch triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị cũng như Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết 03/NQ-CP của Chính phủ.

Sau khi có kết quả, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ đưa ra giải pháp cụ thể cho từng lĩnh vực và xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng năm trên cơ sở kế hoạch tổng thể chung gắn với chiến lược phát triển KHCN đã được phê duyệt.

Mặc dù đã có những tiền đề nhất định nhưng vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ trong ứng dụng khoa học công nghệ trong ngành nông nghiệp và môi trường. Ảnh: Tùng Đinh.

Mặc dù đã có những nền tảng, tiền đề nhất định, nhưng phải khẳng định còn rất nhiều vấn đề cần tháo gỡ. Có thể tính ra trong nông nghiệp và môi trường hiện nay có hơn 10 điểm nghẽn cần được tháo gỡ.

Nhưng trước mắt, để đáp ứng được yêu cầu về ứng dụng KHCN và chuyển đổi số, chúng ta cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu đủ lớn mạnh. Đó có thể là những cơ sở dữ liệu dùng chung, sau đó là cơ sở dữ liệu chuyên ngành. Đó là những yêu cầu bắt buộc và chúng ta phải rà soát, bổ sung, cập nhật với phương châm “đúng, đủ, sống, sạch”.

Ngoài ra cũng cần quan tâm đến vấn đề đường dẫn và phần mềm đi cùng, phải đảm bảo phù hợp mới có thể vận hành trơn tru và giải quyết được những dữ liệu có sẵn. Song song đó là tăng cường đảm bảo vấn đề an ninh mạng, với hạ tầng sẵn có cần thường xuyên duy tu, bảo dưỡng để có thể giải quyết được những yêu cầu đặt ra từ thực tế.

"Có thể nói chuyển đổi số sẽ tháo gỡ được những vướng mắc, phát huy được tiềm năng, lợi thế trong tổ chức sản xuất hàng hóa của ngành nông nghiệp và môi trường. Khi giải quyết tổng thể được vấn đề về chuyển đổi số thì các mục tiêu của ngành mà Chính phủ, Thủ tướng giao trong năm 2025 và những năm tiếp theo hoàn toàn có thể hoàn thành được", Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Nguồn: https://nongnghiep.vn/co-ke-hoach-tao-dot-pha-ve-khoa-hoc-cong-nghe-tung-linh-vuc-tung-nam-d744702.html