Các lò luyện tại nhà máy tinh chế vàng Argor-Heraeus ở miền nam Thụy Sĩ hoạt động suốt 24 giờ mỗi ngày, thỉnh thoảng vang lên âm thanh của một thỏi vàng mới đúc rơi khỏi khuôn. Theo đồng Giám đốc Điều hành Robin Kolvenbach, nhà máy chưa bao giờ bận rộn như hiện tại. Từ tháng 12/2024, xưởng luyện kim đã phải hoạt động liên tục để đáp ứng nhu cầu khổng lồ đối với vàng thỏi 1kg ở New York (Mỹ).
"Nhu cầu đã tăng đáng kể", Kolvenbach cho biết. "Thông thường, một giai đoạn nhu cầu cao nhất chỉ kéo dài 1-2 tuần. Nhưng tình trạng như hiện nay đã kéo dài hơn 3 tháng là điều khá bất thường".
Các thỏi vàng đang được chế tác tại nhà máy tinh luyện Thụy Sĩ (Ảnh: Anthony Anex).
Cơn sốt vàng ở Mỹ
Kể từ tháng 12/2024, lo ngại về việc Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể áp thuế nhập khẩu vàng đã làm đảo lộn thị trường và đẩy giá vàng lên mức cao kỷ lục hơn 3.000 USD/ounce vào cuối tuần trước. Hợp đồng vàng tương lai của Mỹ tăng 0,4% lên 3.002,3 USD/ounce.
"Cơn sốt vàng vượt mốc 3.000 USD/ounce được thúc đẩy bởi các nhà đầu tư đang hoang mang tìm đến tài sản trú ẩn an toàn trong bối cảnh thị trường chứng khoán hỗn loạn do ông Trump gây ra", Tai Wong, một nhà giao dịch kim loại độc lập, nhận định.
Hơn 61 tỷ USD vàng thỏi đã đổ vào Mỹ khi các nhà giao dịch tranh nhau né tránh các loại thuế tiềm tàng, khiến số liệu thương mại của nước này bị xáo trộn và gây ra tình trạng thiếu hụt vàng ở London (Anh) - trung tâm giao dịch vàng lớn nhất thế giới.
Cơn sốt vàng tại Mỹ đã khiến Kolvenbach vô cùng bận rộn, do sự khác biệt trong quy chuẩn vàng thỏi giữa các thị trường toàn cầu. Ở London, hầu hết giao dịch được thực hiện với các thỏi vàng 400 ounce (khoảng 12,5kg) và có kích thước tương đương một viên gạch.
Trong khi đó, sàn giao dịch Comex ở New York lại sử dụng vàng thỏi 1kg có kích thước tương đương một chiếc điện thoại thông minh làm tiêu chuẩn. Điều này có nghĩa là vàng thỏi trước khi được vận chuyển qua Đại Tây Dương phải dừng chân tại Thụy Sĩ - nơi có các nhà máy tinh luyện vàng lớn nhất thế giới - để được nấu chảy và đúc lại.
Trong một thế giới nơi các giao dịch tài chính có thể được thực hiện chỉ trong một phần nhỏ của giây, dòng chảy thương mại 3 chiều đang bùng nổ này cho thấy ngành vàng vẫn phụ thuộc vào các khối kim loại vật chất. Trong điều kiện bình thường, các hợp đồng trị giá hàng tỷ USD được mua bán mà không cần di chuyển bất kỳ thỏi vàng nào ra khỏi kho.
Tuy nhiên, những chính sách thương mại quyết liệt của ông Trump đã làm căng thẳng hệ thống. Dù ông chưa từng đề cập đến việc đánh thuế vàng thỏi nhưng chỉ cần khả năng nhỏ ông có thể làm vậy cũng đủ để đẩy giá hợp đồng vàng tương lai ở Mỹ cao hơn so với London, tạo ra cơ hội chênh lệch giá cho các nhà giao dịch sẵn sàng vận chuyển kim loại qua Đại Tây Dương.
Lần gần nhất xuất hiện khoảng chênh lệch giá đáng kể là vào giai đoạn đầu của đại dịch. Nhưng hiện tại, lượng vàng tích trữ ở New York đã vượt cả mức kỷ lục trước đó trong thời kỳ đại dịch.
"Tính vật chất của vàng thường bị đánh giá thấp, đặc biệt là bởi những người trong giới tài chính chỉ giao dịch nó trên Bloomberg cả ngày", John Reade, chiến lược gia cấp cao tại Hội đồng Vàng Thế giới, nhận xét. "Vàng có đặc điểm của một tài sản tài chính, nhưng nó cũng là một tài sản vật chất".
Giá vàng đạt mức cao kỷ lục hơn 3.000 USD/ ounce do lo ngại ông Trump có thể áp thuế nhập khẩu vàng (Ảnh: SGInsight).
Thỏi vàng và bài toán thanh khoản: Áp lực từ BoE đến phố Wall
Hành trình của những thỏi vàng đổ về New York thường bắt đầu từ sâu dưới lòng đất, bên trong một trong 9 hầm chứa vàng dưới Ngân hàng Anh (BoE) ở trung tâm khu tài chính London.
Khi có lệnh rút vàng, một nhân viên sẽ vào kho và "đào" ra số vàng được yêu cầu và họ thường phải di chuyển nhiều thỏi vàng khác để tìm đúng những thỏi nằm trong đơn hàng. Vì London được xây trên nền đất sét, kết cấu nền móng mềm của tòa nhà BoE chỉ cho phép vàng được xếp chồng lên đến độ cao ngang vai. Quá trình này rất tốn thời gian và đã trở thành điểm nghẽn lớn nhất trong chuỗi cung ứng vàng thỏi 1kg.
Những nhân viên rút vàng phải trải qua quá trình kiểm tra lý lịch nghiêm ngặt, được đào tạo cẩn thận và đủ khỏe để có thể nâng thỏi vàng cả ngày, do đó, số lượng nhân sự không thể nhanh chóng tăng lên để đáp ứng nhu cầu ngắn hạn.
Dấu hiệu đầu tiên của sự gia tăng nhu cầu xuất hiện vào đầu tháng 12/2024, khi các lãnh đạo trong ngành tập trung tại bữa tiệc do Hiệp hội Thị trường Vàng London (LBMA) tổ chức tại Phòng trưng bày Quốc gia, nơi họ bàn luận về nhu cầu ngày càng tăng từ Mỹ. Khi các nhà giao dịch đổ xô vận chuyển vàng từ London sang New York, hàng chờ rút vàng từ BoE nhanh chóng kéo dài hơn 4 tuần, gây ra cuộc khủng hoảng thanh khoản trên thị trường vàng London.
Lãi suất thuê vàng ngắn hạn đã chạm mức kỷ lục vào tháng trước, khi các nhà giao dịch gặp khó khăn trong việc tiếp cận vàng vật chất, đẩy chi phí vốn lưu động của các doanh nghiệp như nhà máy tinh luyện và nhà sản xuất trang sức tăng vọt.
"Nhu cầu nhận vàng đang rất cao", Dave Ramsden - Phó thống đốc Ngân hàng Anh (BoE), thừa nhận trong một cuộc họp báo vào tháng 2. Ông còn kể rằng, trên đường đến trụ sở vào sáng hôm đó, ông bị một xe tải chở vàng chắn đường. "Vàng là một tài sản hữu hình, nên luôn có những ràng buộc thực tế về hậu cần và an ninh".
Ngân hàng Anh lưu giữ vàng cho hàng chục ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính lớn, nhưng chỉ 6% số vàng trong kho thuộc sở hữu của Bộ Tài chính Anh.
London vẫn giữ vị thế trung tâm của thị trường vàng vật chất, bất chấp những điểm nghẽn hậu cần mà Ramsden đề cập và sự thống trị của New York trong giao dịch hợp đồng tương lai. Một trong những lý do chính là BoE có mức phí lưu trữ thấp hơn so với các hầm vàng thương mại khác.
Quan trọng hơn, sự tín nhiệm tuyệt đối đã giúp London duy trì vai trò này: các nhà đầu tư và ngân hàng trung ương an tâm gửi vàng vào các hầm dưới lòng Threadneedle Street nhờ vào uy tín đã được khẳng định qua nhiều thế kỷ.
Cuộc chạy đua trong các lò luyện kim Thụy Sĩ
Hành trình của những thỏi vàng từ London đến New York là một câu chuyện hấp dẫn về dòng chảy tài chính, hậu cần phức tạp và những cú sốc bất ngờ trên thị trường toàn cầu.
Khi rời khỏi hầm vàng của BoE, những thỏi vàng khổng lồ được chất lên xe bọc thép, di chuyển đến sân bay Heathrow và lên máy bay chở khách để bay đến Zurich (Thụy Sĩ). Vì lý do bảo hiểm, mỗi chuyến bay chỉ được phép chở tối đa 5 tấn vàng. Từ Zurich, vàng được đưa đến các nhà máy tinh luyện, nơi nó được nấu chảy và đúc lại thành vàng thỏi 1kg trước khi tiếp tục hành trình đến Mỹ.
Theo Hội đồng Vàng Thế giới, toàn bộ quá trình này, từ vận chuyển đến tái chế, tiêu tốn khoảng 3-5 USD mỗi ounce. Cái giá này không nhỏ cho việc di chuyển tài sản quý giá qua hàng nghìn km, nhưng hoàn toàn hợp lý trong bối cảnh nhu cầu vàng tăng vọt tại Mỹ.
Tại thị trấn Mendrisio, gần biên giới với Italy, nhà máy tinh luyện Argor-Heraeus đang hoạt động hết công suất để xử lý lượng vàng khổng lồ đổ về từ London. Những thỏi vàng 400 ounce, đạt độ tinh khiết 99,99%, được nấu chảy và đúc lại thành những dải vàng dài trong máy đúc liên tục. Sau đó, chúng được cắt thành từng miếng khoảng 1kg, điều chỉnh trọng lượng, rót vào khuôn và làm nguội trước khi đóng dấu và đánh bóng.
Vàng nóng chảy được rót vào các khuôn hình chữ nhật trong xưởng luyện kim (Ảnh: Vera Leysinger).
Đi qua xưởng luyện kim, Kolvenbach chỉ về phía 2 công nhân đang cẩn thận rót vàng vào khuôn. "Chúng tôi hoạt động 24/7 để đáp ứng nhu cầu", ông nói. Nhưng Argor-Heraeus không chỉ tái chế vàng, họ còn tinh luyện vàng thô từ các mỏ, sản xuất trang sức và điều hành một xưởng đúc chuyên tạo ra những thỏi vàng nhỏ hơn.
Một trong những khu vực quan trọng nhất của nhà máy là phòng thí nghiệm, nơi từng thỏi vàng được kiểm tra nghiêm ngặt trước khi rời khỏi cơ sở. Dù vậy, cuộc khủng hoảng thanh khoản toàn cầu đã đẩy chi phí thuê vàng ngắn hạn lên mức cao kỷ lục, khiến chi phí vận hành của các nhà máy tinh luyện tăng mạnh. Kolvenbach gọi đây là một "sự kiện thiên nga đen" - một biến cố hiếm có nhưng tác động sâu rộng đến toàn bộ ngành công nghiệp vàng.
"Mọi thứ đã trở nên vô cùng khó khăn với tất cả bên liên quan", ông nói. Dù lãi suất thuê vàng đã giảm so với đỉnh điểm hồi tháng 2 nhưng vẫn cao gấp 3 lần mức bình thường, tiếp tục gây áp lực lên ngành.
Vì sao London và New York không dùng chung loại vàng thỏi?
Một trong những bí ẩn lớn nhất của thị trường vàng là sự khác biệt về tiêu chuẩn vàng thỏi giữa London và New York. Ở London, thỏi vàng tiêu chuẩn nặng 400 ounce (khoảng 12,5kg), trong khi New York sử dụng thỏi 1kg. Điều này tạo ra sự không nhất quán trong giao dịch, buộc vàng phải qua Thụy Sĩ để tái chế trước khi vào Mỹ.
Kolvenbach cũng không có lời giải thích thỏa đáng: "Có hợp lý không? Không. Tôi từng tự hỏi điều này rất nhiều lần".
Sàn giao dịch Comex tại New York từng thử áp dụng hợp đồng vàng 400 ounce trong thời kỳ đại dịch nhưng không thành công. Ruth Crowell, Giám đốc điều hành Hiệp hội Thị trường Vàng London (LBMA), cho rằng thị trường nên thống nhất một tiêu chuẩn chung. "Hy vọng rằng sau đợt hỗn loạn này, London và New York sẽ xem xét lại hình dạng và kích thước thỏi vàng", bà nói.
Tuy nhiên, theo John Reade, chuyên gia cấp cao tại Hội đồng Vàng Thế giới, sự khác biệt này tiếp tục tồn tại đơn giản vì quán tính thị trường. "Mặc dù gây ra nhiều bất tiện, nhưng nó cũng tạo ra cơ hội tài chính cho tất cả bên liên quan, từ nhà tinh luyện, đơn vị vận chuyển cho đến các nhà giao dịch chấp nhận rủi ro khi vận chuyển vàng đến New York", ông nhận định.
Hiện nay, khi lo ngại về thuế quan đối với vàng giảm bớt, tốc độ vận chuyển vàng vào Mỹ cũng đang chững lại. Nếu chính sách bảo hộ của ông Trump không nhắm vào kim loại quý, các nhà giao dịch dự đoán dòng chảy vàng sẽ đảo ngược, khi các nhà đầu tư dài hạn chuyển vàng trở lại London để hưởng chi phí lưu trữ thấp hơn.
Khi điều đó xảy ra, các lò luyện vàng tại Thụy Sĩ sẽ lại bước vào một chu kỳ hoạt động mới, lần này là đúc lại vàng 1kg thành những thỏi 400 ounce để hoàn tất hành trình ngược trở lại London.
Ở London, thỏi vàng tiêu chuẩn nặng 400 ounce (khoảng 12,5kg), trong khi New York sử dụng thỏi 1kg. (Ảnh: Keystone).
Thị trường vàng không chỉ là những con số trên màn hình mà còn là những thỏi kim loại nặng hàng chục kg được vận chuyển khắp thế giới, tạo nên một chuỗi cung ứng phức tạp và đầy biến động.
Sự kiện "thiên nga đen" lần này đã để lại dấu ấn sâu sắc, nhắc nhở giới đầu tư rằng, dù thế giới tài chính ngày càng số hóa, vàng vẫn là một tài sản vật chất, và đôi khi, giá trị của nó nằm ở chính những chuyến hành trình xuyên lục địa đầy gian nan như thế này.
Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/con-loc-vang-thoi-hanh-trinh-nhung-chiec-may-bay-cho-vang-tu-anh-den-my-20250317220607656.htm
Bình luận (0)