Công nghệ thúc đẩy 'xanh hóa' ngành đồ uống

Ngành đồ uống đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ, khi những yêu cầu về sức khỏe, môi trường và công nghệ định hình lại toàn bộ thị trường.

Tại Hội thảo “Ngành đồ uống Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Xu hướng, thách thức và cơ hội” diễn ra sáng 7/11, PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) nhận định, tốc độ thay đổi của thị trường đang buộc doanh nghiệp phải “chuyển đổi xanh nhanh hơn, ứng dụng công nghệ mạnh hơn” nếu không muốn tụt lại trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Sự dịch chuyển này không chỉ đến từ xu hướng tiêu dùng toàn cầu, mà còn từ các chính sách mới và khát vọng phát triển bền vững ngay trong nội tại ngành. Theo số liệu của VBA, ngành đồ uống mỗi năm đóng góp khoảng 60.000 tỷ đồng cho ngân sách và tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động. Tuy nhiên, sức ép đang lớn dần từ cả phía người tiêu dùng lẫn khung pháp lý.

Xu hướng tiêu dùng xanh, sản xuất xanh được VBA nhấn mạnh tại hội thảo. Ảnh: BTC.

Thị trường thay đổi: từ xu hướng tiêu dùng tới công nghệ xanh

Từ 2027, sản phẩm nước giải khát có đường sẽ bắt đầu chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 8%, tăng lên 10% từ 2028. Bia và rượu sẽ bị tăng thuế 5% mỗi năm trong 5 năm liên tiếp. Cùng với đó là hàng loạt quy định mới về ghi nhãn, truy xuất nguồn gốc, bao bì tái chế và tiêu chuẩn môi trường. “Áp lực này sẽ buộc doanh nghiệp phải đầu tư công nghệ, tái cấu trúc sản xuất và thích ứng với các tiêu chí xanh”, bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA nhấn mạnh.

Người tiêu dùng trong nước ngày càng quan tâm đến sức khỏe, ưa chuộng đồ uống ít đường, bổ sung vitamin, nguyên liệu tự nhiên và thân thiện môi trường. Đây chính là nền tảng để các nhà sản xuất tái định vị sản phẩm, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác cho doanh nghiệp công nghệ và các giải pháp phụ trợ trong lĩnh vực đồ uống.

Một trong những nền tảng ấy, được nêu tại hội thảo, là hệ thống màng lọc tiên tiến của Tập đoàn Suntar (Singapore). Ông Trần Minh Triết, Trưởng đại diện tại Việt Nam cho biết, công nghệ màng sứ và màng cuộn xoắn (RO, NF) giúp lọc và cô đặc dung dịch mà không cần gia nhiệt, bảo toàn hương vị tự nhiên, giảm tiêu hao năng lượng và lượng nước thải. Hệ thống có thể xử lý tới 5.000 lít nước ép mỗi giờ, nâng Brix từ 12 lên 25 độ, đạt hiệu suất thu hồi 85% trong quy trình sản xuất nước dừa, đồng thời duy trì trọn vẹn dưỡng chất và hương vị sản phẩm.

Theo ông Triết, đây là giải pháp “xanh đúng nghĩa”, vừa tối ưu chi phí vừa đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm và môi trường. “Công nghệ màng giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng, tiết kiệm năng lượng và tiến gần hơn tới mô hình sản xuất bền vững”, ông nói.

Những đổi mới công nghệ như vậy cho thấy quá trình chuyển đổi xanh không chỉ nằm ở khâu nguyên liệu hay bao bì, mà lan tỏa đến toàn bộ quy trình sản xuất, từ xử lý nước, chiết rót, đến năng lượng và quản lý chất thải.

Ông Trần Minh Triết, Trưởng đại diện Suntar tại Việt Nam chia sẻ về công nghệ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và giảm phát thải. Ảnh: BTC.

4 nhóm giải pháp để đạt phát thải ròng bằng 0

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường cho rằng ngành đồ uống giữ vai trò quan trọng trong tiến trình thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào 2050. Để đạt mục tiêu này, doanh nghiệp cần tập trung vào 4 nhóm giải pháp: Tiết kiệm năng lượng, mở rộng sử dụng năng lượng tái tạo, phát triển bao bì thân thiện môi trường và quản lý phát thải theo chuỗi cung ứng.

Ông nhấn mạnh, mô hình kinh tế tuần hoàn đang trở thành xu hướng tất yếu khi Luật Bảo vệ Môi trường, Nghị định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và chính sách thuế môi trường sửa đổi sẽ tạo khung pháp lý buộc doanh nghiệp hành động. “Chuyển đổi xanh không còn là yêu cầu quản lý, mà là cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư và đáp ứng xu hướng tiêu dùng bền vững”, ông nhận định.

Chuyên gia Bùi Trần Trung Hậu của WWF Việt Nam bổ sung, việc điện hóa dây chuyền và thu hồi nhiệt trong nhà máy bia, nước giải khát có thể giúp giảm đáng kể phát thải khí nhà kính. Khi kết hợp công nghệ điện hóa với trí tuệ nhân tạo, doanh nghiệp không chỉ giảm chi phí mà còn tăng hiệu suất năng lượng, kiểm soát chặt chẽ lượng phát thải trong sản xuất.

PGS.TS Nguyễn Văn Việt: 'Doanh nghiệp phải chủ động thay đổi'. Ảnh: BTC.

Đại diện Công ty TNHH Bia AB InBev Việt Nam, bà Nguyễn Thị Ngọc Bích, Giám đốc Chuỗi cung ứng khu vực Đông Nam Á cho biết, doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống quản lý năng lượng, mở rộng bao bì tái chế, phát triển sản phẩm ít cồn hoặc không cồn, đồng thời triển khai nhiều chương trình bảo vệ nguồn nước. “Phát triển bền vững không còn là lựa chọn mà là chiến lược cốt lõi của doanh nghiệp”, bà khẳng định.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Việt, với dân số 100 triệu người, thu nhập và nhu cầu chi tiêu tăng nhanh, Việt Nam là một trong những thị trường năng động và giàu tiềm năng nhất khu vực. Ngành đồ uống hiện xếp thứ 3 trong nhóm ngành phát triển bền vững, có chuỗi cung ứng đa dạng và hội nhập sâu với các hiệp định thương mại quốc tế. “Chúng ta có đủ nền tảng để bứt phá; vấn đề là doanh nghiệp phải chủ động thay đổi, không thể chờ đến khi chính sách buộc phải làm”, ông khuyến nghị.

Sự chuyển mình của ngành đồ uống, vì thế, không chỉ là đầu tư công nghệ hay tuân thủ quy định môi trường, mà còn là thay đổi trong tư duy quản trị, văn hóa doanh nghiệp và cách tiếp cận thị trường. Khi người tiêu dùng đòi hỏi minh bạch, nhà quản lý siết chặt chuẩn xanh, và các tập đoàn quốc tế đặt tiêu chí carbon thấp vào chiến lược đầu tư, doanh nghiệp Việt Nam càng cần sớm định vị lại mình trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/cong-nghe-thuc-day-xanh-hoa-nganh-do-uong-d782941.html