Đầu tư khoa học cơ bản là đầu tư cho chiến lược

Chương trình nhằm cụ thể hóa chủ trương thực hiện nhanh, hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW (ngày 22/12/2024) của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia

Khoa học cơ bản là nòng cốt của sự phát triển bền vững

Theo Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những lý do quan trọng giải thích Việt Nam đến nay chưa làm chủ được các công nghệ lõi, công nghệ nền là do chưa thực sự coi trọng và phát triển khoa học cơ bản.

Khoa học cơ bản đóng vai trò nền tảng trong phát triển các công nghệ mới. Nghiên cứu cơ bản là điểm khởi đầu trong chuỗi nghiên cứu khoa học, từ khám phá đến ứng dụng và sản xuất. Tuy nhiên, đầu tư cho khoa học cơ bản đòi hỏi chi phí lớn và thời gian dài.

Sinh viên Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tham gia hoạt động khoa học, công nghệ.

Dù đóng vai trò quan trọng, các ngành khoa học cơ bản trong những năm gần đây đang dần mất đi sức hút, với số lượng thí sinh đăng ký theo học và điểm chuẩn đầu vào ngày càng giảm, trong khi Việt Nam luôn nằm trong tốp 10 thế giới về thành tích Olympic quốc tế giai đoạn 2015-2024 ở các môn Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học…

Nguyên nhân chính xuất phát từ việc nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng, tiềm năng của khoa học cơ bản, cũng như chính sách hỗ trợ và đầu tư cho lĩnh vực này vẫn còn hạn chế, chưa tạo được động lực đủ mạnh để thu hút sinh viên tài năng.

Cùng với đó, triển vọng nghề nghiệp đối với các ngành khoa học cơ bản chưa thực sự hấp dẫn, thường có thu nhập không cao, công việc lại đòi hỏi trình độ chuyên môn sâu, cống hiến lớn.

Những yếu tố này khiến ngày càng ít sinh viên lựa chọn theo đuổi con đường khoa học cơ bản, tạo ra thách thức không nhỏ cho sự phát triển của lĩnh vực này tại Việt Nam.

Nghị quyết số 57-NQ/TW xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của quốc gia. Để có những đột phát về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo thì trước tiên cần phát triển khoa học cơ bản để tạo nền tảng vững chắc.

Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đẩy mạnh nghiên cứu khoa học cơ bản.

Đầu tư cho nghiên cứu cơ bản là đầu tư chiến lược, đầu tư cho nền móng, cho tăng cường tiềm lực quốc gia. Các kết quả của khoa học cơ bản là tiền đề cho sự phát triển công nghệ và nghiên cứu ứng dụng. Đó chính là nòng cốt của sự phát triển bền vững của đất nước.

Miễn học phí cho người theo học khoa học cơ bản

Mục tiêu tổng quát của Chương trình “Nâng cao năng lực đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đạt trình độ tiên tiến, ngang tầm khu vực và thế giới giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn 2045” là đưa nghiên cứu khoa học cơ bản trở thành nền tảng phát triển kỹ thuật, công nghệ, đổi mới sáng tạo quốc gia, ươm mầm nhân tài khoa học, là tiền đề cho các phát minh và làm chủ công nghệ chiến lược.

Qua đó, đóng góp cho sự phát triển nhanh, bền vững, thúc đẩy tiến bộ xã hội, làm giàu thêm kho tàng tri thức nhân loại và nền văn hóa Việt Nam.

Để phát triển nhân tài trong lĩnh vực khoa học, cần miễn học phí, cấp học bổng cho học sinh, sinh viên tài năng, người học sau đại học theo học các ngành khoa học cơ bản.

Theo đó, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, một số chỉ tiêu quan trọng của Chương trình trong giai đoạn 2025-2030 bao gồm: Đào tạo khoảng 1.000 cử nhân, kỹ sư tài năng, 600 thạc sĩ, 300 tiến sĩ trong lĩnh vực khoa học cơ bản; 36.000 cử nhân, kỹ sư; 3.600 thạc sĩ; 600 tiến sĩ trong lĩnh vực kỹ thuật-công nghệ.

Đồng thời, mời được 300 nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành, 100 giáo sư thỉnh giảng từ các trường đại học, các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới; công bố trên 20.000 bài báo khoa học lĩnh vực khoa học cơ bản và các lĩnh vực liên quan trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín.

Các nhóm nghiên cứu về Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học trái đất, khoa học môi trường, kinh tế, quản lý, ngôn ngữ học; các trung tâm xuất sắc về trí tuệ nhân tạo, công nghệ chip-bán dẫn, công nghệ sinh học-y sinh, công nghệ vật liệu tiên tiến… đạt trình độ tiên tiến hàng đầu khu vực và thế giới.

Sinh viên Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh trải nghiệm hoạt động nghiên cứu khoa học.

Để thực hiện được các mục tiêu trên, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra giải pháp dựa trên 3 trụ cột chính: Phát triển nhân tài trong lĩnh vực khoa học; tích hợp nghiên cứu cơ bản với các công nghệ chiến lược, đổi mới sáng tạo; xây dựng hạ tầng nghiên cứu hiện đại, đồng bộ với chuyển đổi số.

Trong đó, để phát triển nhân tài trong lĩnh vực khoa học, đơn vị này đề xuất miễn học phí, cấp học bổng cho học sinh, sinh viên tài năng, người học sau đại học theo học các ngành khoa học cơ bản.

Thu hút và tài trợ cho các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành đến làm việc tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Đồng thời, đột phá đổi mới chương trình đào tạo các ngành khoa học cơ bản gắn với các công nghệ chiến lược, cho phép các tài năng trẻ học theo lộ trình riêng.

Phát triển kho học liệu số cho các lĩnh vực khoa học cơ bản, nâng cao năng lực giảng dạy các môn toán và khoa học (STEM) cho giảng viên đại học, giáo viên phổ thông…

Sinh viên nghiên cứu khoa học tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

Cùng với đó, phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về lĩnh vực Khoa học trái đất, Khoa học biển gắn với các công nghệ chiến lược; phát triển các trung tâm xuất sắc về các công nghệ chiến lược Trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn, công nghệ sinh học-y sinh, công nghệ hóa dược, công nghệ vật liệu, năng lượng hạt nhân…

Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cũng hướng đến xây dựng hạ tầng nghiên cứu hiện đại, đồng bộ với chuyển đổi số. Trong đó thành lập trung tâm dữ liệu phục vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản; thành lập 3 phòng thí nghiệm hiện đại phục vụ đào tạo và nghiên cứu về Vật lý, Hóa học, Sinh học; thành lập phòng thí nghiệm nghiên cứu liên ngành.

Chủ đề: Nghị quyết 57: Đột phá phát triển khoa học công nghệ

Hoàn thiện thể chế, cơ chế và bảo đảm các nguồn lực triển khai Nghị quyết số 57

Kỷ nguyên số và Nghị quyết 57: Bản đồ chiến lược cho Việt Nam vươn tầm thế giới

Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia

Nguồn: https://nhandan.vn/dau-tu-khoa-hoc-co-ban-la-dau-tu-cho-chien-luoc-post870105.html