Để mạch nguồn văn hóa không ngừng chảy

QTO - Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Trung học phổ thông (PTDTNT THPT) Quảng Trị là môi trường học tập và rèn luyện dành cho học sinh (HS) dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Nhiều năm qua, nhà trường không chỉ chú trọng phát triển kiến thức mà còn tạo điều kiện để HS gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng của dân tộc mình, góp phần xây dựng nền giáo dục đa dạng và giàu bản sắc văn hóa vùng miền.

Gắn giáo dục với bảo tồn văn hóa

Thầy giáo Phạm Hồng Việt, Hiệu trưởng Trường PTDTNT THPT Quảng Trị cho biết: Nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong môi trường học đường, nhà trường đã triển khai nhiều mô hình giáo dục như: Dạy học gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc, tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề truyền thống, xây dựng câu lạc bộ (CLB) sinh hoạt văn hóa dân gian...

Trường luôn lồng ghép việc giáo dục văn hóa vào các môn học như: Ngữ văn, Địa lý, Lịch sử, Giáo dục công dân, Âm nhạc, Giáo dục địa phương... nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, giúp HS thêm hiểu, yêu và tự hào về văn hóa dân tộc mình. Nhà trường còn tổ chức nhiều sân chơi văn hóa, thể thao đa dạng. Hàng năm, tại Hội khỏe Phù Đổng, ngoài các môn chủ đạo (điền kinh, bơi lội...), trường còn đưa các môn thể thao dân tộc như kéo co, đẩy gậy, đá cầu... vào thi đấu, giúp HS rèn luyện sức khỏe và gìn giữ bản sắc văn hóa.

Việc thành lập Câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong môi trường học đường - Ảnh: Nh.V

Không chỉ tổ chức các hoạt động trong trường, nhà trường còn tạo điều kiện để HS tham gia các lễ hội truyền thống như: Lễ hội Đập trống của người Ma Coong, rằm tháng Ba Minh Hóa, lễ Mừng cơm mới của đồng bào Bru Vân Kiều... Đây là cơ hội để các em hòa mình vào không gian văn hóa dân tộc, kết nối với cội nguồn và cảm nhận sâu sắc hơn giá trị văn hóa quê hương.

Đặc biệt, năm học 2024-2025, trường đã thành lập được CLB sinh hoạt văn hóa dân gian trong HS, hoạt động đều đặn hàng tuần. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên và nghệ nhân, HS được luyện tập, biểu diễn các làn điệu dân ca như hát sắc bùa, hò thuốc cá (dân tộc Chứt), đánh cồng chiêng (đồng bào Bru Vân Kiều)... Trường còn huy động nguồn lực xã hội để mua sắm nhạc cụ, đạo cụ như cồng chiêng, trống, phách... phục vụ hoạt động tập luyện và biểu diễn.

“Giữ lửa” văn hóa truyền thống

CLB sinh hoạt văn hóa dân gian không chỉ là nơi lưu giữ và lan tỏa vẻ đẹp của dân ca mà còn bồi dưỡng cho HS niềm tự hào, ý thức trách nhiệm trong việc bảo tồn di sản của cha ông. Em Cao Thị Dung (dân tộc Chứt), HS lớp 11B Trường PTDTNT THPT Quảng Trị cho biết: Nhờ tham gia CLB, được học hỏi từ các nghệ nhân mà giọng hát và kỹ năng biểu diễn của em ngày càng tiến bộ. Hiện tại, em đã thể hiện được nhiều làn điệu dân ca đặc sắc của quê hương Minh Hóa, nhất là làn điệu hò thuốc cá và hát sắc bùa.

Thầy giáo Chu Minh Dương, Chủ nhiệm CLB là người luôn tâm huyết với việc gìn giữ văn hóa dân tộc. Tình yêu đó được nhen nhóm từ chính mảnh đất quê hương Quảng Kim (nay là xã Phú Trạch), nơi có làn điệu hát Kiều nổi tiếng và được bồi đắp thêm khi tham gia các lớp tập huấn về truyền dạy, trình diễn tái hiện các loại hình văn hóa phi vật thể của người dân tộc thiểu số.

Học sinh hào hứng tham gia giao lưu văn hóa văn nghệ - Ảnh: Nh.V

Thầy Dương chia sẻ, trước thực tế là đa số giới trẻ ngày nay chỉ ưa chuộng nhạc hiện đại, ít quan tâm đến dân ca truyền thống, nhà trường quyết tâm duy trì và phát triển CLB, từng bước gieo mầm tình yêu văn hóa truyền thống cho HS. Từ chỗ HS ngại tham gia vào các hoạt động, đến nay đã có nhiều em biết hát các làn điệu dân ca của dân tộc mình. Một số HS được cử tham gia lớp tập huấn, trang bị kỹ năng hát, diễn xướng các loại hình văn hóa phi vật thể do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.

Không chỉ dừng lại ở việc dạy hát, thầy Dương còn tự mình sưu tầm, ghi chép lại nhiều bài dân ca của các tộc người để nghiên cứu và truyền dạy. Thầy ấp ủ dự định sẽ dàn dựng và biểu diễn trích đoạn lễ hội đập trống của người Ma Coong phù hợp với độ tuổi HS ngay tại trường, đồng thời tạo ra nhiều sân chơi để HS các dân tộc giao lưu, học hỏi văn hóa của nhau...

Thầy Phạm Hồng Việt cho hay: Thời gian tới, nhà trường sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các nghệ nhân trong việc truyền dạy dân ca cho HS, khích lệ, tạo điều kiện cho HS tham gia các chương trình liên hoan, các sự kiện văn hóa do tỉnh tổ chức; đồng thời, huy động mọi nguồn lực để tạo môi trường học tập, rèn luyện, phát triển tốt nhất cho các em.

Đồng hành với CLB ngay từ những ngày đầu là nghệ nhân trẻ Hoàng Việt Anh (24 tuổi, xã Minh Hóa) – người có giọng hát ngọt ngào, mộc mạc, đậm chất dân ca và sử dụng thành thạo nhiều loại nhạc cụ dân tộc. Không chỉ trực tiếp hướng dẫn giáo viên và HS các làn điệu dân ca, anh còn dành nhiều tâm huyết cho việc sưu tầm, nghiên cứu và bảo tồn văn hóa truyền thống.

Sự tận tâm của anh được đáp lại bằng sự thích thú, tinh thần ham học hỏi của các em HS. Nhiều em còn tranh thủ ngày nghỉ đến tận nhà anh để học thêm các điệu hát dân gian. Anh còn phối hợp với nghệ nhân “gạo cội” Đinh Thị Phương Đống (xã Minh Hóa) trong truyền dạy làn điệu hò thuốc cá nhằm mang đến cho các em những trải nghiệm phong phú, toàn diện hơn về vốn văn hóa dân gian đặc sắc của địa phương.

Theo nghệ nhân Hoàng Việt Anh, để lớp trẻ thực sự yêu và theo đuổi nghệ thuật truyền thống, người dạy phải biết cách "truyền lửa", khơi dậy trong các em tình yêu, niềm tự hào và ý thức gìn giữ, trao truyền di sản văn hóa của dân tộc. Khi đã có đam mê, các em sẽ tự giác học hỏi.

Những nỗ lực không mệt mỏi của thầy và trò Trường PTDTNT THPT Quảng Trị đã mang lại nhiều kết quả đáng mừng. HS tự tin, cởi mở hơn trong việc giới thiệu văn hóa của dân tộc mình. Nhiều em đã thể hiện tốt những làn điệu dân ca và nhiệt tình tham gia vào các chương trình, hoạt động ngoại khóa của trường, khơi dậy tinh thần đoàn kết và niềm tự hào về cội nguồn văn hóa trong mỗi HS.

Nh.V

 

 

 

Nguồn: https://baoquangtri.vn/van-hoa/202510/de-mach-nguon-van-hoa-khong-ngung-chay-40e2a2a/