Để "vàng xanh" thâm nhập thị trường lớn

YênBái - Nhiều năm gần đây, quế trở thành một trong những cây trồng chủ lực giúp người dân ở Yên Bái xóa đói, giảm nghèo. Từ cây trồng này, nhiều hộ dân đã ổn định cuộc sống, vươn lên làm giàu. Tuy nhiên, việc để nguồn “vàng xanh” thâm nhập thị trường quốc tế vẫn còn nhiều khó khăn.

Các sản phẩm chiết xuất từ tinh dầu quế được người tiêu dùng ưa chuộng.

>> "Vàng xanh” của người Dao Viễn Sơn

>> Bài 2: "Vàng xanh" miền sơn cước

>> "Vàng xanh” trên đất Trấn Yên

Tại huyện Văn Yên, cây quế từ cây xóa đói giảm nghèo giờ là cây làm giàu cho bà con. Nguồn thu từ cây quế mang lại cho người dân Văn Yên mỗi năm trên 700 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người khoảng 4 triệu đồng góp phần xây dựng vùng cao ngày một đổi mới, ấm no, giàu mạnh. Tuy nhiên, bên cạnh những thế mạnh tự nhiên đầu vào thì việc chế biến sâu, tiêu thụ còn nhiều hạn chế, chuỗi cung ứng chưa được tổ chức chặt chẽ, năng lực tiếp thị và hiểu biết thị trường yếu. 

Việc tiếp cận thị trường xuất khẩu quốc tế vẫn còn nhiều khó khăn. Diện tích quế hữu cơ bắt đầu phát triển nhưng còn rất ít, dưới 7% tổng diện tích, sản phẩm chưa đa dạng. Chuỗi cung ứng chưa được tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả, đặc biệt là việc hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX) để kết nối với các doanh nghiệp. Mặt khác, đối với quế và sản phẩm quế hiện nay chúng ta chưa có khái niệm hữu cơ. Chế biến sâu mới dừng ở tinh dầu. Ngoài ra, các khâu liên quan đến logistics, quảng bá sản phẩm còn nhiều khó khăn tác động đến sự phát triển của ngành hàng.

Việc tồn dư hóa chất/hàm lượng kim loại trong sản phẩm quế vượt tiêu chuẩn xuất khẩu đang là một trong những thách thức đối với quế Việt Nam nói chung và quế Yên Bái nói riêng. Tồn dư hóa chất/hàm lượng kim loại nặng trong sản phẩm quế vượt tiêu chuẩn xuất khẩu của thị trường EU và Mỹ đó là chì, thủy ngân.

Bên cạnh đó, có một tình trạng cũng đang xảy ra nhiều với quế, đó là 2 hoạt chất có trong thuốc bảo vệ thực vật gồm hoạt chất Glyphosate (có trong thuốc trừ cỏ) và hoạt chất Chlorpyrifos (có trong thuốc trừ sâu). Mặc dù 2 hoạt chất này đã bị cấm sử dụng, buôn bán tại Việt Nam, tuy nhiên vẫn xuất hiện rất nhiều trong các sản phẩm quế.

Với hoạt chất Chlorpyrifos, thị trường EU và Mỹ cho phép hàm lượng này 0,01 PPM, do đó, với chỉ số như này thì gần như bằng 0. Để nâng cao sức cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu về tiêu chí chất lượng quế xuất khẩu, nhiều cơ sở chế biến đã thay đổi theo hướng sản xuất sạch hơn, đạt tiêu chuẩn ISO, tạo ra sản phẩm sạch, hữu cơ.

Do vậy, nguồn nguyên liệu quế tươi cần được trồng theo hướng hữu cơ, không có dư lượng các chất bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép. Nhận thức rõ lợi ích từ việc sản xuất quế sạch, nguyên liệu quế hữu cơ không chỉ nâng cao hàm lượng tinh dầu quế mà còn có chất lượng tinh dầu vượt trội, đáp ứng yêu cầu của khách hàng quốc tế. Đặc biệt giá bán rất cao, điều đó giúp HTX thu mua nguyên liệu của người dân với giá cao hơn từ 20% đến 30% so với quế thường.

Ngoài việc áp dụng phương pháp canh tác theo tiêu chuẩn hữu cơ, người trồng quế được cung ứng giống quế có xuất xứ, nguồn gốc rõ ràng, cây sạch bệnh; trong quá trình chăm sóc, không sử dụng phun thuốc trừ cỏ, không bón phân hóa học, quế từ 4 năm tuổi trở lên, hạn chế tỉa cành để đảm bảo lượng tinh dầu không giảm sút. Về phía tỉnh Yên Bái, bên cạnh việc bảo tồn giống quế lá nhỏ, ngọn đỏ bản địa cho chất lượng cao, tỉnh đã hỗ trợ nông dân ứng dụng kỹ thuật tiên tiến để thâm canh quế hữu cơ, tăng mật độ, rút ngắn chu kỳ khai thác, tăng sinh khối trên đơn vị diện tích. 

Nhờ đó, sau 3 năm trở lại đây, diện tích trồng quế hữu cơ tăng nhanh, gấp 4 lần so với kế hoạch, bảo tồn quế thuần chủng trên diện tích 15 ha để tạo nguồn quế giống hằng năm. Đến nay, tổng diện tích được cấp chứng chỉ trồng quế hữu cơ đạt chuẩn quốc tế trên 4.500 ha, tuy nhiên thông qua cơ chế liên kết theo chuỗi giá trị giữa người dân và doanh nghiệp chế biến, thực tế diện tích quế hữu cơ đã đạt khoảng 20 nghìn ha. Điển hình trồng và sản xuất quế hữu cơ là huyện Văn Yên, điều đó đã cho chất lượng quế đứng đầu cả nước bởi hàm lượng tinh dầu cao.

Nhận định việc diện tích trồng quế hữu cơ liên tục tăng. Để phát triển cây "vàng xanh" một cách bền vững, nâng cao giá tri, các địa phương quy hoạch phát triển vùng quế tập trung, chuyên canh, tuân thủ các quy định của Nhà nước về an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh, bảo vệ môi trường; đồng thời đẩy mạnh liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm quế.

Tỉnh cũng hỗ trợ người dân nhân rộng các mô hình trồng quế theo hướng thâm canh, hữu cơ, hướng đến cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững, đưa sản phẩm quế Yên Bái thâm nhập vào các thị trường lớn, giá trị cao như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản…; gắn sản xuất quế theo chuỗi giá trị từ sản xuất, khai thác, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, chú trọng chế biến sâu, chế biến tinh nhằm đem lại các sản phẩm có giá trị cao.

Theo thống kê của ngành nông nghiệp Yên Bái, hiện nay, toàn tỉnh có trên 80.000 ha quế được trồng tập trung tại các huyện Văn Yên, Trấn Yên, Lục Yên, Văn Chấn, mỗi năm cho tổng sản lượng vỏ quế khô đạt 22.000 tấn, gần 600 tấn tinh dầu quế và trên 70.000 m3 gỗ quế các loại, tổng giá trị thu lợi từ cây quế toàn tỉnh đạt trên 1.000 tỷ đồng. Trên địa bàn tỉnh có 17 nhà máy chiết xuất tinh dầu quế quy mô lớn sử dụng công nghệ lò hơi để chưng cất tinh dầu với công suất 1.000 tấn sản phẩm/ năm. Ngoài ra, Yên Bái còn có hơn 400 cơ sở chế biến tinh dầu quế quy mô nhỏ lẻ hộ gia đình chủ yếu hoạt động theo phương thức thủ công, công suất khoảng 200 tấn/năm…

Quang Thiều

Nguồn: http://baoyenbai.com.vn/12/347724/De-vang-xanh-tham-nhap-thi-truong-lon.aspx