Nhân lên giá trị hạt gạo vùng cao

YênBái - Từ hạt gạo - một loại nguyên liệu quen thuộc - người dân Yên Bái đã khéo léo sáng tạo nên những sản phẩm vừa mang đậm bản sắc, giữ gìn truyền thống vừa mở ra cơ hội phát triển kinh tế, làm giàu thêm giá trị của hạt gạo, góp phần đưa hạt gạo vùng cao vươn xa.

Người dân xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn làm cốm.

Theo chân một đoàn du khách đến Mường Lò - vựa lúa lớn thứ hai vùng Tây Bắc, ai nấy đều ngỡ ngàng trước vẻ đẹp mộc mạc của những cánh đồng lúa tươi xanh mơn mởn, trải dài tít tắp. Được nuôi dưỡng bởi dòng suối mát lành, hạt gạo nơi đây căng tròn, dẻo thơm, mang hương vị đặc trưng, đậm đà khó quên. Từ hạt gạo ấy, người dân Mường Lò đã sáng tạo nên các món ăn và thức quà bánh như xôi ngũ sắc, bánh chưng đen. 

Du khách Nguyễn Đức Vinh đến từ tỉnh Nghệ An cho biết: "3 ngày dừng chân tại Mường Lò, ngày nào bên mâm cơm chúng tôi cũng được thưởng thức các món ăn do chính tay người Thái bản địa nấu, bày biện tinh tế. Xôi ngũ sắc với 5 màu trắng, đỏ, xanh, tím, vàng được tạo nên từ các loại lá, củ cây rừng rất bắt mắt, ấn tượng. Hương vị ngọt thơm của xôi ngũ sắc quyện với thịt nướng tẩm ướp gia vị mắc khén cay cay, the the thật sự là một trải nghiệm ẩm thực đầy mê hoặc”. 

Không riêng Mường Lò, ở nhiều địa phương khác trên địa bàn tỉnh, nhân dân đã chuyển hóa hạt gạo thành những sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao. Tại xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn, các sản phẩm như cốm Tú Lệ và khẩu hang trở thành đặc sản của vùng đất rẻo cao này. Cốm tại đây vẫn được sản xuất để giữ nguyên tinh hoa của phương pháp truyền thống. 

Lúa phải được gặt vào sáng sớm, sau đó đem về ngâm trong nước lạnh để loại bỏ những hạt lép. Lúa làm cốm phải đang trong thời kỳ uốn câu, đầu hạt vẫn còn chút sữa, vỏ hơi lam vàng, hạt gạo chưa chín hết, gặt về phải chế biến ngay trong ngày. Sau khi loại bỏ hạt lép, lúa được đem rang trong chảo lớn. Lửa phải được duy trì đều trong khoảng 30 phút đến khi nứt hạt và dậy mùi thơm. 

Theo quan niệm của người Thái, đây là công đoạn quan trọng quyết định độ ngon của cốm bởi nếu quá lửa sẽ bị cứng, nếu non lửa sẽ bị mất đi độ dẻo. Lúa rang xong chờ nguội rồi được giã trong cối đá. Ngày nay, cốm Tú Lệ sau khi được sản xuất theo phương pháp truyền thống thì được bảo quản hút chân không trong tủ đá, giúp sản phẩm duy trì được hương vị đặc trưng, dễ dàng mua về làm quà, bảo quản lâu dài. 

Chị Hà Thị Sỹ là người đã gắn bó với nghề làm cốm suốt nhiều năm ở thôn Nước Nóng, xã Tú Lệ chia sẻ: "Trước kia chưa hút chân không, khách chỉ mua một ít để ăn ngay. Giờ áp dụng phương pháp sản xuất truyền thống và bảo quản hiện đại nên du khách mua rất nhiều. Hầu như đoàn khách nào đến Tú Lệ chúng tôi mùa cốm cũng mua một vài cân làm quà. Nhiều đoàn khách còn thích thú tham gia trải nghiệm làm cốm”.

Cùng với các sản phẩm trên, những sản phẩm chế biến khác như quẩy nếp với lớp vỏ giòn rụm cùng bánh nhãn thơm ngậy của người dân Tú Lệ, huyện Văn Chấn; bánh dày của đồng bào Mông các địa phương trên địa bàn tỉnh; bún gạo lứt của người dân xã Yên Thái, huyện Văn Yên cũng đang dần khẳng định vị thế trên thị trường. 

Sự đa dạng trong cách chế biến đã mở rộng thị trường tiêu thụ, giúp lan tỏa văn hóa ẩm thực truyền thống của Yên Bái ra khắp mọi miền. Bên cạnh đó, để các sản phẩm chế biến từ hạt gạo thành công hơn, vươn xa hơn, các địa phương, ban, ngành chức năng trên địa bàn tỉnh đã xây dựng hệ thống kết nối chặt chẽ giữa sản xuất và tiêu thụ. 

Các sản phẩm từ gạo được phân phối qua các kênh hiện đại như siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch, nền tảng thương mại điện tử, mở rộng phạm vi tiếp cận ra những thị trường lớn. Đặc biệt, các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ ẩm thực, sự kiện du lịch gắn liền với gạo như Lễ mừng cơm mới Mù Cang Chải, Lễ hội cốm Tú Lệ, Lễ hội Cơm mới đền Đông Cuông… được các cấp chính quyền quan tâm tổ chức đã góp phần quảng bá rộng rãi hình ảnh của hạt gạo vùng cao Yên Bái. 

Nhờ sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, sáng tạo, hạt gạo vùng cao Yên Bái đã được nhân lên giá trị trong hương vị của từng sản phẩm. Hương vị của từng sản phẩm đã trở thành cầu nối đưa nét đẹp của ẩm thực vùng cao đến với du khách thập phương, mở ra nhiều triển vọng mới, góp phần tạo nên bước tiến vững chắc cho nền kinh tế nông nghiệp và bảo tồn di sản văn hóa.

Lê Thương

Nguồn: http://baoyenbai.com.vn/12/347738/Nhan-len-gia-tri-hat-gao-vung-cao.aspx