Đề xuất chấm điểm nguy cơ tham nhũng, giám sát những người “điểm cao”

(Dân trí) - Đại biểu Quốc hội đề nghị xây dựng hệ thống phân tích rủi ro tham nhũng, chấm điểm nguy cơ với từng cá nhân dựa trên mức độ biến động tài sản, lịch sử kê khai, phạm vi quyền hạn, lĩnh vực nhạy cảm…

Góp ý về Dự thảo Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi) trong phiên thảo luận ở Quốc hội chiều 18/11, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) đề nghị bổ sung nguyên tắc báo cáo phòng chống tham nhũng phải được chuẩn hóa theo một chuẩn dữ liệu mở, thống nhất toàn quốc, toàn bộ dữ liệu từ các bộ, ngành, địa phương phải được kết nối về Cơ sở dữ liệu quốc gia về phòng chống tham nhũng theo thời gian thực.

“Đây là nền tảng để hình thành hệ thống cảnh báo sớm, giúp phát hiện những bất thường trong đầu tư công, đất đai, đấu thầu, tuyển dụng”, ông Hùng nói và cho rằng nếu không thiết lập rõ nguyên tắc này trong luật sẽ còn tình trạng báo cáo rời rạc, chậm trễ, thiếu khả năng phân tích dự báo.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tâm Hùng (Ảnh: Hồng Phong).

Ngoài ra, ông Hùng đề nghị xây dựng hệ thống phân tích rủi ro tham nhũng, chấm điểm nguy cơ đối với từng cá nhân dựa trên: mức độ biến động tài sản, lịch sử kê khai, phạm vi quyền hạn, lĩnh vực nhạy cảm (đất đai, đầu tư công, đấu thầu, tài chính - ngân sách).

“Những người có điểm rủi ro cao phải được đưa vào danh sách giám sát trọng điểm. Đây là cách tiếp cận chiến lược, chuyển từ phát hiện thụ động sang giám sát chủ động”, ông Hùng nói.

Về xây dựng bộ chỉ số liêm chính quốc gia, đại biểu Hùng cho rằng dự thảo luật chỉ dừng ở “các tiêu chí đánh giá”, chưa đưa ra yêu cầu xây dựng bộ chỉ số liêm chính thống nhất, có tính đo lường, phản ánh đúng thực trạng từng địa phương, từng bộ ngành.

Vị đại biểu đề nghị bổ sung giao Chính phủ ban hành một bộ chỉ số liêm chính quốc gia, gồm thang điểm, trọng số, tiêu chuẩn đánh giá về phòng ngừa, phát hiện, xử lý, thu hồi tài sản.

“Bộ chỉ số này không chỉ phục vụ báo cáo mà còn là công cụ đánh giá cán bộ, đánh giá cơ quan, thúc đẩy tính cạnh tranh liêm chính giữa các địa phương. Đây là cách tiếp cận hiện đại mà nhiều quốc gia đã áp dụng”, ông Hùng góp ý.

Liên quan việc kiến tạo “hạ tầng số chống tham nhũng, đại biểu Hùng nhấn mạnh cơ sở dữ liệu phòng chống tham nhũng phải bắt buộc kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, đăng ký doanh nghiệp, thuế, hải quan, ngân hàng, công chứng.

Chỉ ra 98% hành vi tham nhũng đều để lại dấu vết thông qua biến động tài sản và các giao dịch tài chính, ông Hùng nhấn mạnh chỉ khi dữ liệu được tích hợp, cơ quan kiểm soát mới có thể phát hiện giao dịch bất thường, tài sản chuyển dịch lòng vòng hoặc “đứng tên hộ”. Nếu không quy định mức độ bắt buộc, hệ thống sẽ tiếp tục phân mảnh và khó kiểm soát thực chất.

Liên quan quy định kiểm soát tài sản, dự thảo phân quyền cho nhiều cơ quan tùy theo cấp quản lý, nhưng theo đại biểu TPHCM, cách thiết kế này vẫn tiềm ẩn điểm mù kiểm soát, nhất là đối với những người luân chuyển chức vụ qua nhiều cơ quan.

“Mỗi cá nhân chỉ thuộc trách nhiệm kiểm soát của một đầu mối duy nhất, đầu mối đó có nghĩa vụ tổng hợp, lưu trữ và theo dõi xuyên suốt quá trình công tác”, ông Hùng kiến nghị và nói thêm rằng, nguyên tắc này giúp loại bỏ tình trạng nhiều cơ quan cùng kiểm soát nhưng không ai chịu trách nhiệm cuối cùng, làm giảm hiệu quả giám sát.

Các đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận chiều 18/11 (Ảnh: Hồng Phong).

Về kê khai biến động tài sản, quy định ngưỡng 1 tỷ đồng tài sản, thu nhập biến động trong năm phải kê khai, theo đại biểu Hùng, là phù hợp bối cảnh kinh tế. Song theo ông, nếu chỉ quy định theo ngưỡng tuyệt đối sẽ xuất hiện tình trạng chia nhỏ giao dịch, chuyển dịch tách lẻ, dẫn đến cơ quan kiểm soát khó phát hiện.

Vì vậy, ông đề nghị luật hóa nguyên tắc “mọi biến động tài sản bất thường, không phù hợp thu nhập, dù dưới 1 tỷ đồng, đều phải giải trình”. Đây là cơ chế quan trọng để ngăn chặn các “kỹ thuật né kê khai” vốn rất phổ biến thời gian qua, theo lời đại biểu.

Tán thành việc dự thảo luật đã nâng mức kê khai bổ sung từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng, đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa) đặt vấn đề: "Tài sản trong năm hình thành dưới 1 tỷ đồng không phải kê khai bổ sung, nhưng nếu cộng dồn từ những năm trước có thể vượt 1 tỷ đồng thì quy định kê khai như thế nào?".

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/de-xuat-cham-diem-nguy-co-tham-nhung-giam-sat-nhung-nguoi-diem-cao-20251118151423279.htm