Độc chiêu "còng tay vàng" khiến nhân viên khó rời công ty chip AI

"Nếu tôi nghỉ việc bây giờ, chắc chắn không công ty nào có thể trả mức lương như hiện tại. Đó sẽ là một tổn thất tài chính quá lớn" - một nhân viên của Nvidia, gã khổng lồ thống trị thị trường chip AI, chia sẻ với Business Insider như vậy.

Anh và hàng nghìn đồng nghiệp khác tại các đế chế bán dẫn như Nvidia, AMD hay Broadcom đang sống giữa một nghịch lý của sự giàu có. Cơn bùng nổ AI đã đẩy giá trị cổ phiếu công ty lên trời, biến các gói thưởng của họ thành những gia tài triệu USD.

Nhưng có một điều kiện ràng buộc, đó là họ không thể tự do rời đi. Một chiến lược giữ chân nhân tài tinh vi, được giới tài chính thung lũng Silicon gọi là "còng tay vàng" (golden handcuffs), đang được siết chặt hơn bao giờ hết.

Độc chiêu còng tay vàng khiến nhân viên khó rời công ty chip AI - 1 — Các công ty như Nvidia, AMD và Broadcom đang sử dụng "còng tay vàng" - một chiến lược quen thuộc nhưng ngày càng quyền lực để giữ chân nhân tài (Ảnh: Getty).

Món quà triệu USD và cái giá của sự tự do

"Còng tay vàng" là một thuật ngữ trong ngành nhân sự dùng để chỉ các gói lợi ích tài chính hấp dẫn nhằm giữ chân nhân viên chủ chốt. Trong cơn sốt AI, công cụ này chủ yếu là các gói cổ phiếu thưởng bị giới hạn chuyển nhượng (Restricted Stock Units - RSU).

Hiểu một cách đơn giản, nhân viên được hứa thưởng một lượng cổ phiếu nhất định, nhưng số cổ phiếu này sẽ được trao dần trong một khoảng thời gian, thường kéo dài đến 4 năm. Ai ở lại đủ lâu sẽ nhận được trọn vẹn "món quà". Kẻ ra đi sớm sẽ mất hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu USD.

Điều khiến chiếc "còng tay" này trở nên đặc biệt quyền lực trong kỷ nguyên AI chính là tốc độ tăng trưởng phi mã của cổ phiếu.

Từ đầu năm 2023, cổ phiếu của Broadcom, Nvidia và AMD đều tăng vượt trội so với phần còn lại của nhóm Big Tech (như Google, Amazon, Microsoft). "Trừ Meta, ngay cả công ty AI có hiệu suất cổ phiếu thấp nhất (AMD) cũng vượt xa phần còn lại của Big Tech trong 2 năm qua", ông Hakeem Shibly, nhà phân tích dữ liệu tại Levels.fyi, nhận định.

Sức mạnh của nó được thể hiện qua những con số biết nói. Theo dữ liệu từ Levels.fyi, một nền tảng chuyên theo dõi lương thưởng tại thung lũng Silicon. Một gói cổ phiếu trị giá 488.000 USD được Nvidia cấp cho nhân viên vào năm 2023, nay đã tăng vọt lên hơn 2,2 triệu USD. Một gói nhỏ hơn trị giá 66.000 USD tại Broadcom cũng tăng giá trị lên khoảng 265.000 USD.

Nhiều nhân viên Nvidia gia nhập năm 2023 ghi nhận giá trị cổ phiếu thưởng của họ tăng hơn 350%. Nếu rời đi bây giờ, họ có thể phải từ bỏ hơn 500.000 USD. Tại Broadcom, một số nhân viên kỳ cựu đang nắm giữ các gói RSU trị giá vượt mốc 6 triệu USD mỗi người.

Một cựu nhân viên Broadcom bị sa thải năm ngoái kể lại câu chuyện "đau ví" của mình. Dù số cổ phiếu đã mở khóa của anh hiện trị giá khoảng 500.000 USD, nhưng nếu vẫn ở lại công ty, toàn bộ gói RSU đó giờ đây sẽ có giá trị gần 3 triệu USD.

"Chiếc còng tay vàng chính là RSU", anh nói. "Giờ chẳng ai dại gì mà nộp đơn nghỉ việc nữa".

"Hội chứng trúng số" và tâm lý "bán nghỉ hưu"

Sự giàu có đến nhanh chóng tạo ra một tâm lý đặc biệt trong nội bộ các công ty này. Một nhân viên Nvidia ví von cảm giác này như "hội chứng trúng số" - một cảm giác hoang mang nhưng thỏa mãn, rằng họ khó có thể tìm được bất kỳ cơ hội nào khác béo bở tương đương.

Nhiều người, đặc biệt là các nhân viên lâu năm, đã "ăn nên làm ra" đến mức gần như bước vào trạng thái "bán nghỉ hưu". Họ đã tích lũy đủ tài sản để sống thoải mái, và công việc hiện tại giống như một cách để duy trì sự giàu có đó.

"Một số người có gia đình, họ nghĩ đơn giản: Tại sao phải rời bỏ công việc này, trong khi nó đảm bảo con tôi sẽ không bao giờ phải vay nợ sinh viên?" - một nhân viên Nvidia chia sẻ.

Một nhân viên Broadcom cho biết số RSU của họ hiện có giá trị gấp hơn 6 lần lương cơ bản. "Với đà tăng giá cổ phiếu gần đây, những ai giữ được cổ phiếu giờ có thể mong chờ một tuổi hưu cực kỳ sung túc", người này nói.

Tuy nhiên, văn hóa nội bộ cũng bắt đầu xuất hiện những vết gợn. Một số nhân viên Nvidia thừa nhận sự chênh lệch lớn về giá trị RSU giữa người làm lâu năm và người mới vào thường được bàn luận công khai. Có ý kiến cho rằng các quản lý kỳ cựu - những người có cổ phiếu đã tăng giá theo cấp số nhân - giờ đây chỉ "ngồi yên chờ cổ phiếu chín".

Mặt khác, chính giá trị RSU khổng lồ lại khiến một số nhân viên sẵn sàng làm việc tích cực hơn, hoặc trớ trêu thay, ít phản biện hơn trong các cuộc họp để bảo vệ "nồi cơm vàng" của mình.

Chiến lược bậc thầy của các CEO

Đứng sau "chiếc còng tay vàng" là một chiến lược kinh doanh và quản trị nhân sự đã được tính toán kỹ lưỡng. Các lãnh đạo của Nvidia và Broadcom hiểu rõ sức mạnh của vũ khí này.

Tại Nvidia, CEO Jensen Huang từng tự hào tuyên bố ông "giúp nhân viên trở nên giàu có". Công ty ghi rõ trong báo cáo bền vững thường niên rằng "RSU giúp thúc đẩy sự gắn bó".

Minh chứng rõ ràng nhất: Tỷ lệ nghỉ việc của Nvidia đã giảm hơn một nửa, từ 5,3% vào năm 2023 xuống chỉ còn 2,5% vào năm 2025. Đây là con số đáng mơ ước trong một ngành công nghệ vốn nổi tiếng với việc nhảy việc. Hiện tại, 20% nhân viên Nvidia đã gắn bó hơn 10 năm và 40% làm việc trên 5 năm - một sự ổn định đáng kinh ngạc.

Nvidia còn áp dụng mô hình "front-loading" (dồn phần lớn vào năm đầu) giống như Google hay Uber. Nghĩa là nhân viên mới nhận được phần lớn cổ phiếu thưởng ngay trong năm đầu tiên, tương tự như một khoản "tiền thưởng ký hợp đồng" (signing bonus) khổng lồ. Cách này giúp thu hút nhân tài hàng đầu và gắn chặt phần thưởng tài chính với hiệu suất làm việc. Sau năm đầu tiên, nếu nhân viên thể hiện kém, họ sẽ khó nhận được thêm các gói cổ phiếu mới giá trị tương đương.

Tương tự, Broadcom báo cáo tỷ lệ nghỉ việc tự nguyện toàn cầu chỉ 6,2% - thấp hơn nhiều so với mức trung bình ngành. Hãng khẳng định các phần thưởng cổ phiếu là "công cụ duy trì nhân sự dài hạn hiệu quả" và họ "vẫn luôn cấp RSU cho phần lớn nhân viên". Chiến lược này đặc biệt hữu dụng cho Broadcom sau hàng loạt thương vụ thâu tóm, giúp họ giữ lại các kỹ sư chủ chốt từ những công ty bị mua lại.

Độc chiêu còng tay vàng khiến nhân viên khó rời công ty chip AI - 2 — CEO Nvidia Jensen Huang sở hữu khối tài sản trị giá 151 tỷ USD, và chương trình quyền chọn cổ phiếu đặc biệt của Nvidia giúp nhân viên cùng hưởng lợi từ hãng sản xuất chip trị giá 4.500 tỷ USD này (Ảnh: Getty).

Mặt trái của sự sung túc

Chiến lược "còng tay vàng" rõ ràng đang chứng minh hiệu quả vượt trội, giúp các ông lớn chip AI giữ được đội ngũ nòng cốt để liên tục đổi mới, tung ra các sản phẩm thế hệ mới như Nvidia Blackwell hay các chip mạng AI tùy chỉnh của Broadcom.

Tuy nhiên, dưới góc độ thị trường và quản trị, chiến lược này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Thứ nhất, nó có thể kìm hãm sự dịch chuyển nhân lực lành mạnh. Khi các kỹ sư tài năng nhất bị "khóa" tại một chỗ, điều này có thể hạn chế sự sáng tạo chung của toàn ngành, tạo ra một môi trường làm việc "khép kín", thiếu những góc nhìn mới.

Thứ hai, nó tạo ra rủi ro kiệt sức. Ngành công nghiệp bán dẫn AI đang chịu áp lực khổng lồ để liên tục chạy đua về hiệu suất và sản lượng. Khi nhân viên cảm thấy bị "xích" vào công việc bởi những khoản thưởng triệu USD, họ có thể phải chấp nhận làm việc quá sức mà không dám lên tiếng.

Cuối cùng, và cũng là rủi ro lớn nhất, toàn bộ chiến lược này phụ thuộc nặng nề vào một yếu tố: Giá cổ phiếu. "Còng tay vàng" chỉ có tác dụng khi nó bằng vàng. Giá cổ phiếu Nvidia, AMD, Broadcom đã tăng phi mã nhờ kỳ vọng vào AI, đưa vốn hóa Nvidia chạm mốc 4.500 tỷ USD .

Nhưng nếu thị trường biến động, hoặc cơn sốt AI hạ nhiệt khiến giá cổ phiếu sụt giảm, "chiếc còng" sẽ mất đi sức hấp dẫn. Khi đó, các nhân tài, vốn đã quen với mức thu nhập triệu USD, có thể sẽ đồng loạt "phá còng" rời đi.

Trong cuộc chiến giành quyền thống trị kỷ nguyên AI, nhân tài không chỉ là một tài sản mà là nền tảng sống còn. Các ông lớn chip hiểu điều này. Và "còng tay vàng" chính là sợi dây xích, đảm bảo nền tảng đó được giữ chặt, ít nhất là cho đến khi cuộc đua phân định thắng bại.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/doc-chieu-cong-tay-vang-khien-nhan-vien-kho-roi-cong-ty-chip-ai-20251027090832589.htm