'Đường tới thành Thăng Long' “thuần Việt” đến đâu ?

Đường tới thành Thăng Long được chiếu trên VTV5, làm dấy lên những thảo luận về phim cổ trang, về sự "thuần Việt" của tác phẩm.

"Lịch sử để lại" từ ngàn năm Thăng Long

Đường tới thành Thăng Long cuối cùng đã lên sóng VTV5 từ 20.10. Đây là bộ phim sản xuất năm 2009, nhân đại lễ nghìn năm Thăng Long, nhưng đã không thể lên sóng trong dịp đó. Bộ phim đã không qua được sự thẩm định của Hội đồng T.Ư thẩm định phim.

Thời điểm năm 2010 bộ phim không được thông qua một phần vì yếu tố "thuần Việt" trong phim. Thông tin lúc đó cho biết tác phẩm có nhiều cảnh quay tại phim trường Hoành Điếm (Trung Quốc), có sử dụng diễn viên quần chúng nước ngoài… Ông Lê Ngọc Minh, lúc đó là Phó cục trưởng Cục Điện ảnh, Chủ tịch Hội đồng T.Ư thẩm định phim, cho biết hội đồng đã yêu cầu hạn chế tối đa các đại cảnh như cung điện, chùa chiền... được quay ở Trung Quốc.

Họa sĩ Phan Cẩm Thượng viết tác phẩm thư pháp để làm đạo cụ phim

ẢNH: FB ĐƯỜNG TỚI THÀNH THĂNG LONG

Bản thân ông Minh cũng có băn khoăn về mong muốn "thuần Việt" của công chúng và nhà chuyên môn vào thời điểm đó. Ông nói: "Không phải riêng tôi mà hẳn tất cả các nhà điện ảnh VN khi làm phim về đề tài lịch sử, dã sử đều mong muốn làm được những bộ phim thuần Việt 100%. Nhưng cái ta gọi là "thuần Việt" của nhiều thế kỷ trước, của nghìn năm trước là thế nào thì hiện nay vẫn còn mò mẫm tìm kiếm, vẫn đang là sự tranh luận. Bởi thế, nhà làm phim vừa phải nghiên cứu tìm cho ra cái "thuần Việt" đích thực nhưng cũng còn phải sử dụng cả sự linh cảm để tạo ra đạo cụ, phục trang chí ít là khác với những phim cổ trang của nước ngoài".

Thời điểm đó, những trang phục cũng như kiến trúc đã gây nhiều phản ứng khi bị đánh giá là quá giống với các phim cổ trang Trung Quốc. Chưa kể, một số trận đánh lớn lại được mô tả ngắn gọn, do đó cũng bị đánh giá chưa khớp với lịch sử. Mô tả các nhân vật lịch sử cũng chưa làm hài lòng nhà sử học Lê Văn Lan vì không giống mô tả trong sử sách…

Về việc lên sóng lần này, ông Đặng Trần Cường, Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ VH-TT-DL), cho biết Cục không nhận được yêu cầu xin phổ biến phim này. Mặc dù vậy, theo pháp luật hiện hành, bộ phim không cần xin phép Cục Điện ảnh để được phổ biến. "Theo quy định của luật Báo chí với luật Điện ảnh, những phim nào phát trên đài truyền hình thì thuộc thẩm quyền của Tổng giám đốc đài. Thẩm quyền phê duyệt phát sóng thuộc Tổng giám đốc đài để phát trên các kênh của đài", ông Cường nói.

Bộ phim cổ trang "thí điểm"

Sau khi Đường tới thành Thăng Long được phát sóng, ông Trần Việt Phương, Công ty 3D, đã chia sẻ về bộ phim này trên trang cá nhân. Ông cho biết cách đây 10 năm đã nhận nhiệm vụ chỉnh sửa phim Lý Công Uẩn đường đến thành Thăng Long (chính là phim Đường tới thành Thăng Long) để bối cảnh gần hơn với bối cảnh Đại Việt. "Công việc khó khăn khi chúng tôi chỉ là đơn vị can thiệp vào khâu hậu kỳ chứ không có các yếu tố tiền kỳ", ông Phương nhớ lại và cho biết đã phải sửa vài trăm khuôn hình. "Hồi đó chúng tôi làm khoảng 4 tháng, nhân công khoảng hơn 20 người", ông nói.

Cổn miện 4 tua không đúng lịch sử

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Cảnh phim quay ở phim trường Hoành Điếm (Trung Quốc)

Cảnh phim sau khi đã thay đầu đao cho kiến trúc để mang nét thuần Việt

Cũng theo ông Phương, việc sửa sang gồm sửa kiến trúc và các mảng hoa văn trên tường, cũng có đổi màu quần áo. "Chúng tôi sửa một số kiến trúc nhà cửa vốn quay ở Hoành Điếm, đổi màu quần áo. Các bác yêu cầu đổi màu quần áo theo hướng đổi cho màu trầm xuống, cho đỡ cảm giác Trung Quốc", ông Phương nói.

Ông Phương cho biết, khi sửa lại kiến trúc, nhóm kỹ xảo của ông nhận được yêu cầu thay kiến trúc mái, thay bằng các đầu đao không quá đặc trưng của các thời. "Không được rõ hoa văn vì nếu rõ quá thì sẽ nhận ra là thời Lê hay thời nào đó… Chỉ cần có cảm giác VN thôi. Chúng tôi tránh hoa văn có chỉ dấu thời đại. Kiểu như vẫn là thời Lý nhưng chỉ mây nước thôi chứ không phải các hoa văn đặc thù thời Lý", ông Phương nói.

Về các đồ vật nội thất, ông Phương cho biết: "Những đồ trên bàn chẳng hạn, về lý thuyết thì thời Lý vẫn dùng đồ thời Đông Sơn, hoặc dùng đồ Trung Quốc, chuyện đó bình thường. Nhưng đặc biệt kiến trúc của Hoàng Điếm thì phải xóa hết". Thật ra những thiết kế nội thất cũng được dụng công từ trước. Chẳng hạn, nhiều hoa văn được lấy từ đền vua Đinh, hay trên các thạp Đông Sơn. Các tác phẩm thư pháp đều do họa sĩ - nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng thực hiện.

Trên trang Đại Việt cổ phong, một diễn đàn yêu di sản, các trang phục trong phim cũng được mang ra phân tích, và cho rằng trang phục của phim là chấp nhận được. Cũng phải nói thêm, các thực hành cổ trang đã nở rộ sau cuốn Ngàn năm áo mũ của tác giả Trần Quang Đức. Tác phẩm phân tích nhiều dẫn chứng lịch sử, cũng như các mẫu vật để đưa ra đặc trưng trang phục các thời kỳ.

Điều thú vị là nhiều người yêu di sản tuy thấy lỗi sai trang phục trong phim nhưng cũng chấp nhận vì thời kỳ phim được làm chưa có những nghiên cứu sâu như Ngàn năm áo mũ. Cổn miện có 4 tua như trong phim là không đúng nhưng cũng được chấp nhận như thời kỳ đang vỡ ra nhận thức về trang phục lịch sử.

Tài khoản Nguyễn Trần Khánh cho rằng phim có sai khác so với lịch sử, nhưng theo anh thì "phim đã nói là dã sử rồi". Khán giả này nhận xét: "... Phim cuốn thật, đánh đấm cũng phê. Tôi làm một mạch 4 tập, xong Google lại sử giai đoạn đó đối chiếu xem sao. Vậy là phim thành công rồi". Trong khi đó, ông Trần Việt Phương cho rằng: "Đến bây giờ phim lên sóng, xét một cách công bằng thì phim này cũng là một phim tốt so với thời điểm thời bấy giờ, các yếu tố lịch sử thì mọi người cứ tự do phản biện".

Nguồn: https://thanhnien.vn/duong-toi-thanh-thang-long-thuan-viet-den-dau-185251027230859893.htm