Giá mơ giảm sâu, người dân lo lắng giữa vụ thu hoạch

Những quả mơ trồng trên đất đồi xã Cao Kỳ, huyện Chợ Mới.

Cuối tháng 4, đầu tháng 5 dương lịch là cao điểm của vụ mơ, trên những triền đồi các xã Cao Kỳ, Hòa Mục (Chợ Mới), xã Mỹ Thanh, Đôn Phong (Bạch Thông), Xuất Hóa (thành phố Bắc Kạn), không khí thu hái mơ của bà con diễn ra nhộn nhịp, các điểm tập kết, cân mơ của các thương lái cũng tất bật không kém.

Mặc dù giá thành giảm nhưng mơ vẫn là cây trồng được nhiều người dân lựa chọn để phát triển kinh tế.

Huyện Chợ Mới, nơi được mệnh danh là "thủ phủ mơ" của Bắc Kạn với hơn 400ha mơ, trong đó hơn 250ha đang cho thu hoạch. Tại xã Cao Kỳ, vùng trồng mơ lớn nhất của huyện, vào những ngày chính vụ, từ sáng sớm, người dân đã tấp nập ra vườn thu hái, một số thương lái thì chờ sẵn tại những điểm thu mua ngay trên các trục đường chính.

Người dân chở mơ ra bán tại điểm cân mơ của HTX Đoàn Kết.

Dọc các thôn Hua Phai, Nà Nguộc (xã Cao Kỳ), từng đoàn xe máy, xe tải khẩn trương chở mơ về điểm tập kết. Những bao mơ tươi được cân nhanh, đóng gói để kịp thời vận chuyển đi tiêu thụ ở các tỉnh miền xuôi.

Giá thành sụt giảm

Dù cây mơ năm nay sai quả, năng suất cao hơn nhưng chất lượng lại không đạt như mong đợi. Thời tiết khô hạn kéo dài là nguyên nhân khiến quả mơ nhỏ, mẫu mã không đồng đều, điều này dẫn đến giá mơ sụt giảm mạnh so với năm 2024.

Vụ này, thu nhập từ mơ của gia đình ông Đặng Phúc Quang, thôn Nà Nguộc, xã Cao Kỳ (Chợ Mới) thấp hơn so với năm trước.

Bà Đinh Thị Nhưng, xã Quân Hà (huyện Bạch Thông), chia sẻ: “Năm nay mơ nhiều nhưng quả nhỏ, giá bán chỉ khoảng 6.000 – 8.000 đồng/kg, thấp hơn nhiều so với năm ngoái. Dù vậy, cây mơ vẫn là nguồn thu nhập ổn định, nên tôi đã quyết định mở rộng diện tích trồng thêm”.

Cụ thể, mơ vàng (mơ lông), loại quả có giá trị cao hơn hiện được thu mua với giá 6.000–15.000 đồng/kg, trong khi năm ngoái từng đạt đỉnh 30.000 đồng/kg. Mơ lùn còn thấp hơn, chỉ 5.000–8.000 đồng/kg, có ngày thương lái chỉ trả 4.000 đồng/kg.

Ông Đặng Phúc Quang, thôn Nà Nguộc (xã Cao Kỳ), cho biết: “Mỗi vụ tôi thu khoảng 20 tấn mơ. Năm ngoái bán giá cao, trừ chi phí thuê nhân công còn lãi khá. Còn năm nay, giá chỉ 7.000 đồng/kg, trừ tiền thuê người hái 2.000 đồng/kg, thực chất chỉ bỏ túi 5.000 đồng/kg”.

Không chỉ người trồng mơ buồn lòng, các đơn vị thu mua cũng gặp khó. Bà Nguyễn Thị Sâm, tổ 13, phường Sông Cầu (TP. Bắc Kạn), cho hay: “Năm nay mơ quả nhỏ, chất lượng không đạt, nhiều khách từ chối lấy hàng. Số lượng tiêu thụ giảm mạnh so với mọi năm, trong khi lượng mơ thu hoạch rất nhiều”.

Áp lực từ đầu ra, việc đưa vào chế biến sâu còn hạn chế

Toàn tỉnh Bắc Kạn hiện có khoảng 700ha mơ, với sản lượng ước đạt trên 3.000 tấn/năm, việc tiêu thụ chủ yếu thông qua thương lái và các hợp tác xã nhỏ lẻ. Số lượng đưa vào chế biến sâu tại các doanh nghiệp lớn vẫn còn hạn chế.

Trên địa bàn, hai đơn vị chế biến chính là Công ty TNHH Misaki (huyện Chợ Mới) và Công ty TNHH BORDERLESS ASIA (TP. Bắc Kạn) chủ yếu tuyển chọn những quả chất lượng (quả to, đồng đều). Trong khi đó, đa phần sản phẩm của bà con nhỏ lẻ chưa qua phân loại kỹ càng, dẫn đến không đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu.

Bà Trịnh Thị Thư, Giám đốc HTX Đoàn Kết cho rằng quả mơ năm nay nhỏ nên khách hàng không thể mua giá cao.

Bà Trịnh Thị Thư, Giám đốc HTX Đoàn Kết (xã Cao Kỳ), cho biết: “Khách hàng hiện nay rất chú trọng đến kích thước, độ đều quả. Mơ nhỏ, dập nát bị ép giá rất mạnh. Đầu vụ chúng tôi thu mua mơ lùn khoảng 9.000 đồng/kg, nhưng giữa vụ chỉ còn 5.000–6.000 đồng/kg. Nếu bà con không phân loại tốt thì khó giữ được giá”.

Giải pháp nào cho cây mơ phát triển bền vững?

Thực tế cho thấy, cây mơ vẫn là cây trồng tiềm năng, giúp nhiều hộ dân nâng cao thu nhập, nhưng để giá quả mơ không còn "phập phù" theo từng mùa vụ, đòi hỏi phải thay đổi đồng bộ từ nhận thức của người dân đến định hướng từ chính quyền các cấp.

Mơ sau khi thu mua được phân loại và làm sạch.

Theo đó, phía người trồng, cần tập trung áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, lựa chọn giống tốt nhằm nâng cao tỷ lệ quả to, đẹp. Sau thu hoạch, cần phân loại, đóng gói cẩn thận để đảm bảo chất lượng khi vận chuyển và tiêu thụ.

Về phía chính quyền và ngành nông nghiệp, cần thúc đẩy xây dựng vùng nguyên liệu mơ đạt tiêu chuẩn, hỗ trợ nông dân tham gia chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ, ký kết hợp đồng bao tiêu dài hạn với các doanh nghiệp chế biến. Đồng thời, cần khuyến khích đầu tư thêm nhà máy chế biến sâu, đa dạng sản phẩm từ mơ để nâng cao giá trị gia tăng.