Hình ảnh trực quan về diện mạo của Sao Hỏa theo thời gian, nếu con người có thể cải tạo hành tinh này (Ảnh: Space).
Khái niệm cải tạo Sao Hỏa, hay biến đổi khí hậu của hành tinh này để hỗ trợ sự sống, từ lâu đã được xem là đề tài của khoa học viễn tưởng. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây cho thấy ý tưởng táo bạo này có thể không còn quá xa vời.
Cải tạo Sao Hỏa: Từ viễn tưởng đến khả thi?
Một nhóm nghiên cứu liên ngành, dẫn đầu bởi TS Erika DeBenedictis, CEO của Pioneer Labs, cùng các nhà khoa học từ Đại học Chicago, Harvard và Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos (Mỹ), vừa công bố một bản thảo chiến lược chi tiết. Bản thảo này phác thảo lộ trình biến đổi khí hậu Sao Hỏa, hướng tới mục tiêu biến hành tinh đỏ thành nơi có thể hỗ trợ sự sống trong vài thế kỷ tới.
TS DeBenedictis nhấn mạnh: "Ba mươi năm trước, việc cải tạo Sao Hỏa là bất khả thi. Nhưng hiện tại, nhờ công nghệ như Starship của SpaceX và kỹ thuật sinh học tổng hợp, điều đó đang dần trở nên khả thi".
Kế hoạch cải tạo được chia thành 3 giai đoạn chính:
-Gia tăng nhiệt độ hành tinh
Giai đoạn đầu tiên tập trung vào việc nâng nhiệt độ Sao Hỏa ít nhất 30℃. Các giải pháp kỹ thuật được đề xuất bao gồm triển khai gương quỹ đạo phản xạ ánh sáng Mặt Trời, hoặc đặt các tấm aerogel lên bề mặt để giữ nhiệt. Mức nhiệt độ này là cần thiết để giải phóng khí CO₂ từ lớp băng ngầm, tạo tiền đề cho một bầu khí quyển dày hơn.
- Khởi động sinh học
Sau khi nhiệt độ được nâng cao, các nhà khoa học sẽ tiến hành thí điểm vi khuẩn ưa cực (extremophiles) – những sinh vật được biến đổi gen để sống sót trong môi trường khắc nghiệt. Mục tiêu là giúp chúng tạo ra quá trình quang hợp ban đầu, từ đó làm giàu khí quyển Sao Hỏa bằng oxy.
- Xây dựng hệ sinh thái
Khi khí quyển trở nên dày hơn và nhiệt độ ổn định hơn, giai đoạn cuối cùng sẽ giới thiệu thực vật cấp cao. Quá trình này sẽ từng bước xây dựng một hệ sinh thái bán tự nhiên, hướng tới khả năng hỗ trợ sự sống mà không cần trang thiết bị chuyên dụng.
Thuộc địa hóa Sao Hỏa không chỉ là bài toán công nghệ mà còn liên quan tới khía cạnh đạo đức (Ảnh minh họa: Getty).
Câu hỏi đạo đức và giá trị khoa học
Mặc dù dự án cải tạo Sao Hỏa mang tiềm năng to lớn, các nhà khoa học cho rằng đây không chỉ là bài toán công nghệ mà còn liên quan tới khía cạnh đạo đức sâu sắc.
TS Nina Lanza, chuyên gia hành tinh học tại Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos, đặt ra cảnh báo: "Nếu tồn tại dấu vết sự sống cổ đại trên Sao Hỏa, quá trình cải tạo có thể xóa sạch bằng chứng đó".
Đây là một mâu thuẫn lớn giữa mục tiêu khám phá quá khứ của hành tinh và tham vọng kiến tạo tương lai cho con người. Bên cạnh đó, nhiều nhà khoa học lo ngại việc can thiệp vào một hành tinh nguyên thủy có thể gây ra những hệ quả không thể đảo ngược.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu khẳng định rằng các thử nghiệm ban đầu có thể được thực hiện ở quy mô giới hạn, chẳng hạn như một khu vực thử nghiệm khép kín. Cách tiếp cận này vừa giúp tránh rủi ro, vừa thu được dữ liệu quý giá cho việc kỹ thuật hành tinh.
Robin Wordsworth, đồng tác giả từ Harvard, cho rằng: "Sự sống là tài sản quý giá nhất của vũ trụ. Nếu có thể lan truyền nó, một cách có trách nhiệm, chúng ta nên bắt đầu từ Sao Hỏa".
Lợi ích đối với Trái Đất
Sao Hỏa là nơi lý tưởng để thử nghiệm công nghệ xanh, trước khi được áp dụng ở Trái Đất (Ảnh: Getty).
Một trong những lợi ích bất ngờ của dự án này là nhiều công nghệ phát triển phục vụ cải tạo Sao Hỏa lại có thể quay ngược về để hỗ trợ Trái Đất.
Do không có sẵn năng lượng hóa thạch hay cơ sở hạ tầng trên Sao Hỏa, việc thiết kế hệ thống năng lượng sạch, xử lý khí CO₂, hay phân hủy sinh học sẽ buộc phải dựa vào các giải pháp bền vững ngay từ đầu.
Erika DeBenedictis nhận định: "Sao Hỏa chính là nơi lý tưởng để thử nghiệm công nghệ xanh mà không phải đặt cạnh những lựa chọn như ở Trái Đất".
Theo đó, việc tạo ra một "phòng thí nghiệm hành tinh" ở Sao Hỏa có thể giúp nhân loại nâng cao hiểu biết về biến đổi khí hậu, tái tạo sinh quyển, và cách ổn định hệ sinh thái trong môi trường khắc nghiệt.
Dù việc cải tạo hoàn toàn Sao Hỏa sẽ mất hàng trăm năm, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng điều quan trọng nhất là bắt đầu ngay hôm nay. Cần đầu tư song song vào lý thuyết, mô phỏng, thử nghiệm vi mô và đặc biệt là hợp tác quốc tế.
"Hành trình đưa Sao Hỏa thành hành tinh xanh thứ hai không bắt đầu bằng tàu vũ trụ, mà bắt đầu từ chính phòng thí nghiệm và các phép thử lý thuyết ngày hôm nay", Erika DeBenedictis khẳng định.
Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/giac-mo-cai-tao-bien-sao-hoa-thanh-noi-sinh-song-co-kha-thi-20250603070409028.htm
Bình luận (0)