Doanh nghiệp vàng trang sức trước rủi ro pháp lý và áp lực nguyên liệu
Cơn sốt vàng thời gian qua không chỉ khiến thị trường tài chính "nóng ran", mà còn đẩy các doanh nghiệp vàng trang sức vào tình thế trớ trêu: cầu tăng, nhưng cung thì tắc.
Trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước (NHNN) “đóng băng” hoạt động nhập khẩu vàng suốt hơn một thập kỷ qua, nhiều doanh nghiệp sản xuất, chế tác vàng rơi vào cảnh khan hiếm nghiêm trọng nguồn nguyên liệu, buộc phải thu hẹp sản xuất, đứng trước nguy cơ tụt hậu ngay trên sân nhà.
Minh chứng rõ nét là trường hợp Công ty CP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ), một trong những thương hiệu đầu ngành. Năm 2025, PNJ đặt mục tiêu kinh doanh theo hướng "đi lùi" với kế hoạch doanh thu giảm tới 17%, lợi nhuận giảm 7%.
Theo ông Lê Trí Thông, Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc PNJ, tình trạng thiếu hụt vàng nguyên liệu nghiêm trọng, cộng với việc siết chặt kiểm soát thị trường khiến công ty gặp khó trong vận hành sản xuất, kinh doanh.
Không riêng gì PNJ, hàng loạt doanh nghiệp vàng khác cũng đang “khát” nguyên liệu đến mức phải tính đến việc cắt giảm đơn hàng, thu hẹp quy mô sản xuất.
Trong thế bí, nhiều doanh nghiệp buộc phải tìm đến các nguồn vàng nguyên liệu trôi nổi trên thị trường một lựa chọn tiềm ẩn rủi ro pháp lý rất lớn. “Suốt 13 năm qua, kể từ khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP có hiệu lực, nhập khẩu vàng nguyên liệu gần như bị đóng băng hoàn toàn.
Không có nguồn cung chính thức, doanh nghiệp phải tìm vàng từ thị trường tự do để tồn tại, nhưng làm vậy thì luôn trong trạng thái nơm nớp lo bị xử phạt”, ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam lên tiếng.
Vấn đề không chỉ dừng lại trong nước. Ông Shaokai Fan, Giám đốc khu vực châu Á - Thái Bình Dương (trừ Trung Quốc) kiêm Giám đốc Ngân hàng Trung ương toàn cầu thuộc Hội đồng Vàng thế giới, cho biết, trong một cuộc làm việc với doanh nghiệp vàng tại Việt Nam, ông được chia sẻ rằng chỉ riêng một doanh nghiệp đã cần tới ít nhất 3,5 tấn vàng nguyên liệu mỗi năm để duy trì hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, nhiều năm liền, họ không thể tiếp cận bất kỳ nguồn cung nhập khẩu nào.
Theo thống kê từ Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam và nghiên cứu của tổ chức Metal Focus, tổng nhu cầu vàng trang sức của thị trường Việt Nam dao động khoảng 15-20 tấn/năm, tương đương khoảng 1,7 tỷ USD.
Con số này tuy không nhỏ, nhưng vẫn nằm trong giới hạn kiểm soát và hoàn toàn có thể được bù đắp thông qua hoạt động xuất khẩu trang sức. “Duy trì cấm nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ không giúp ổn định kinh tế vĩ mô, mà ngược lại, còn kìm hãm tiềm năng xuất khẩu và năng lực cạnh tranh của ngành vàng trang sức Việt Nam”, ông Shaokai Fan nhấn mạnh.
Trong bức tranh u ám đó, một tín hiệu tích cực đã xuất hiện. Theo Dự thảo sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP đang được NHNN lấy ý kiến, cơ quan quản lý dự kiến sẽ cho phép một số doanh nghiệp, ngân hàng đáp ứng điều kiện nhất định được nhập khẩu vàng nguyên liệu để phục vụ sản xuất vàng trang sức và vàng miếng. Đây được kỳ vọng sẽ là “van xả áp” quan trọng, gỡ thế bí cho thị trường vàng trong nước.
Các chuyên gia cho rằng, nếu được tiếp cận nguồn nguyên liệu với giá cả cạnh tranh và nguồn cung ổn định, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể nâng cao năng lực sản xuất, đẩy mạnh xuất khẩu. Thực tế, kỹ thuật gia công và trình độ chế tác vàng của Việt Nam hiện nay không hề thua kém các nước trong khu vực. Vấn đề còn lại chỉ là chính sách đủ thông thoáng để mở đường cho sự phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng của ngành vàng trang sức.
Nhập khẩu vàng được nối lại, doanh nghiệp vàng gỡ khó nguyên liệu, phục hồi sản xuất.
Không phải doanh nghiệp vàng nào cũng được nhập khẩu nguyên liệu
Mặc dù Dự thảo sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP mở ra hướng tháo gỡ cho bài toán nguyên liệu trong ngành vàng trang sức, nhưng không đồng nghĩa với việc mọi doanh nghiệp đều được phép nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Theo quy định hiện hành, chỉ những doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ mới cần giấy chứng nhận đủ điều kiện từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), còn hoạt động mua bán vàng trang sức nếu đáp ứng các điều kiện kinh doanh theo quy định thì không cần xin phép cơ quan này.
Vấn đề đặt ra là hiện nay, số lượng doanh nghiệp kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ trên cả nước đã vượt con số 6.000. Tuy nhiên, phần lớn trong số đó là doanh nghiệp quy mô nhỏ, vốn điều lệ hạn chế, khó đảm bảo năng lực tài chính và quản trị để thực hiện hoạt động nhập khẩu vàng, vốn đòi hỏi dòng tiền lớn, cơ chế bảo đảm rủi ro cao và khả năng tuân thủ pháp lý chặt chẽ.
Ông Đào Xuân Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối (NHNN) cho biết, do đặc thù ngành nghề và quy mô phân tán, việc cho phép nhập khẩu đại trà có thể gây khó khăn trong quản lý, tiềm ẩn rủi ro biến tướng.
Chính vì vậy, Dự thảo Nghị định sửa đổi lần này xác định rõ nguyên tắc: chỉ những doanh nghiệp, tổ chức tín dụng đáp ứng đủ điều kiện mới được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu, và đây chủ yếu là những đơn vị có quy mô lớn, năng lực tài chính vững.
Cụ thể, doanh nghiệp muốn được cấp phép sản xuất vàng miếng từ đó mới có quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, trong khi các tổ chức tín dụng phải có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên.
Với ngưỡng “lọc” này, thị trường hiện chỉ có một số đơn vị đáp ứng được tiêu chí, như PNJ, DOJI, SJC, nhóm ngân hàng Big 4 (BIDV, Vietcombank, VietinBank, Agribank) cùng một vài ngân hàng thương mại như VPBank, Techcombank, MB…
Các doanh nghiệp được cấp phép nhập khẩu chỉ được phép mua vàng nguyên liệu hoặc vàng miếng từ các nhà sản xuất được Hiệp hội Thị trường vàng London (LBMA) chứng nhận nhằm đảm bảo minh bạch và chất lượng quốc tế.
Đặc biệt, việc nhập khẩu không diễn ra theo cơ chế “tự do”, mà phải đi kèm nhiều nghĩa vụ quản lý: từ xây dựng quy chế nội bộ về hoạt động xuất - nhập khẩu, các biện pháp đảm bảo an toàn, đến quy định minh bạch trong việc bán lại vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp chế tác.
Một điểm mới tích cực là với sự hỗ trợ của công nghệ, NHNN hoàn toàn có khả năng giám sát chuỗi vận động của vàng nhập khẩu từ số lượng nhập về, phân phối đến đâu, phục vụ sản xuất gì, tiêu thụ ra thị trường thế nào, tồn kho bao nhiêu...
Những dữ liệu này sẽ được theo dõi sát thông qua hệ thống quản lý hiện đại, giúp tránh tình trạng sử dụng sai mục đích hoặc tạo ra các “lỗ hổng” về chính sách. Ngoài ra, NHNN cũng sẽ kiểm soát hạn mức nhập khẩu vàng hằng năm một cách linh hoạt, phù hợp với tình hình cung cầu, góp phần bình ổn thị trường và không gây sức ép lên ổn định kinh tế vĩ mô.
“Chúng tôi đặt mục tiêu tăng nguồn cung vàng nguyên liệu, hỗ trợ phục hồi và phát triển ngành vàng trang sức nhưng vẫn giữ được nguyên tắc then chốt: quản lý chặt chẽ, không buông lỏng kiểm soát thị trường”, ông Đào Xuân Tuấn nhấn mạnh.
Việc phân tầng doanh nghiệp theo năng lực tài chính trong hoạt động nhập khẩu được đánh giá là hướng đi phù hợp, tránh tình trạng lạm phát doanh nghiệp đầu mối nhưng lại không đủ năng lực vận hành.
Đồng thời, tạo điều kiện để các doanh nghiệp nhỏ có thể tiếp cận nguồn nguyên liệu thông qua các doanh nghiệp lớn được cấp phép, thay vì phải đi đường vòng với nhiều rủi ro pháp lý như trước kia.
Nguồn: https://baodaknong.vn/giai-bai-toan-rui-ro-trong-nganh-vang-trang-suc-255828.html
Bình luận (0)