Giải mã “DNA xuất xứ”: Khi C/O trở thành tấm hộ chiếu chiến lược của hàng Việt

Quy tắc xuất xứ (C/O) không còn là giấy phép thông hành mà là “DNA chiến lược” của hàng Việt. Tính minh bạch và tuân thủ là nền tảng để khai thác ưu đãi FTA, định vị thương hiệu quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

C/O – Lời cam kết minh bạch và vũ khí cạnh tranh trong kỷ nguyên FTA mở rộng

Thương mại quốc tế đã bước vào một kỷ nguyên mới, nơi giá trị cốt lõi không chỉ nằm ở giá thành mà còn ở sự minh bạch và trách nhiệm của nguồn gốc sản phẩm. Trong bối cảnh Việt Nam tham gia sâu rộng vào 16 Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) đang có hiệu lực, Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) đang chuyển mình mạnh mẽ từ một công cụ hành chính thuần túy thành một lời cam kết danh dự về chất lượng và sự tuân thủ.

Sức nặng của C/O không chỉ nằm ở việc giúp hàng hóa Việt Nam tiếp cận ưu đãi thuế suất tại hơn 50 thị trường lớn. Giá trị chiến lược của nó còn nằm ở khả năng định danh và tạo ra lợi thế khác biệt cho sản phẩm, C/O chính là bằng chứng xác thực rằng hàng hóa không tham gia vào các hành vi gian lận thương mại, không trốn tránh quy trình quản lý, và quan trọng nhất, đang tuân thủ các tiêu chuẩn cao nhất về môi trường, lao động và phát triển bền vững của các thị trường phát triển.

Giải mã “DNA xuất xứ”: Khi C/O trở thành tấm hộ chiếu chiến lược của hàng Việt - Ảnh 1.

Tại Hội thảo "Xuất xứ hàng hóa trong khuôn khổ các Hiệp định thương mại tự do" diễn ra vào chiều 27/10, ông Trần Ngọc Bình, Trưởng phòng Quản lý Xuất nhập khẩu khu vực TP. Hồ Chí Minh (Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương) đã đưa ra góc nhìn chiến lược về vai trò của C/O.

"Chúng ta không nên nhìn C/O như một công đoạn xin – cho. C/O là tấm vé VIP mang tính chiến lược để hàng Việt Nam được chào đón ở những thị trường khó tính nhất như EU hay Bắc Mỹ, nơi người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho sự minh bạch về nguồn gốc và đạo đức sản xuất," ông Bình phân tích. Ông lý giải rằng, với các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, và UKVFTA, việc hưởng ưu đãi thuế suất không phải là đích đến cuối cùng, mà là phần thưởng xứng đáng cho những doanh nghiệp đã chủ động đầu tư vào tính minh bạch, nội địa hóa và nâng cao năng lực quản trị chuỗi cung ứng.

Sự khác biệt trong việc làm chủ quy tắc xuất xứ đã trở thành vũ khí cạnh tranh mới. Trong khi các FTA trước đây chủ yếu tập trung vào tiêu chí xuất xứ thuần túy hoặc quy trình gia công đơn giản, các hiệp định hiện đại yêu cầu sự phức tạp hơn thông qua việc áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chí như tỷ lệ hàm lượng giá trị khu vực (RVC) hoặc chuyển đổi mã số hàng hóa (CTH). Doanh nghiệp nào làm chủ được phép toán RVC này, tối ưu hóa được nguồn nguyên liệu trong nước và khu vực, sẽ chuyển hóa chi phí tuân thủ thành lợi thế cạnh tranh tuyệt đối về giá và thương hiệu.

Các chuyên gia kinh tế vĩ mô quốc tế nhận định: Trong bối cảnh chiến tranh thương mại và xu hướng bảo hộ, khả năng cung cấp C/O ưu đãi chính xác, nhanh chóng chính là yếu tố phân biệt doanh nghiệp đáng tin cậy. Khi một sản phẩm Việt Nam xuất khẩu thành công với C/O ưu đãi, đó là sự gia tăng đáng kể vào chỉ số niềm tin và uy tín của cả quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Từ góc nhìn kinh doanh chiến lược, ông Lê Quang Minh, giám đốc điều hành chuỗi cung ứng của một tập đoàn bán lẻ lớn của châu Âu tại Việt Nam nhận xét, trong các quyết định mua hàng trị giá triệu đô, khả năng cung cấp C/O chính xác, đầy đủ hồ sơ truy xuất nguồn gốc của đối tác Việt Nam quan trọng hơn việc giảm giá. Điều đó chứng tỏ họ có hệ thống quản trị chuyên nghiệp, giảm thiểu rủi ro pháp lý và danh tiếng cho chuỗi cung ứng của chúng tôi. Các công ty đa quốc gia cần sự chắc chắn tuyệt đối trong tuân thủ.

Minh bạch, số hóa và tuân thủ: Ba trụ cột mới trong quản lý “DNA xuất xứ” của hàng Việt

Quy tắc xuất xứ ngày nay không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà là phản ánh toàn diện về năng lực quản trị, sự chuyên nghiệp và trách nhiệm của doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng. Để chinh phục các thị trường khó tính và bảo vệ thương hiệu quốc gia, hàng hóa Việt Nam cần xây dựng nền tảng vững chắc dựa trên ba trụ cột là minh bạch, số hóa và tuân thủ.

Quy tắc xuất xứ ngày nay không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà là phản ánh toàn diện về năng lực quản trị, sự chuyên nghiệp và trách nhiệm của doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Để chinh phục các thị trường khó tính và bảo vệ thương hiệu quốc gia, hàng hóa Việt Nam cần xây dựng nền tảng vững chắc dựa trên ba trụ cột then chốt, trong đó minh bạch và tuân thủ là cặp song sinh không thể tách rời.

Giải mã “DNA xuất xứ”: Khi C/O trở thành tấm hộ chiếu chiến lược của hàng Việt - Ảnh 2. — Tăng cường giám sát xuất xứ hàng hóa trong tình hình mới

Thực tế cho thấy, hai trụ cột minh bạch và tuân thủ song hành trong việc xác định tính hợp pháp và giá trị cốt lõi của hàng hóa. Minh bạch sinh thái (Bài học IUU) mà ngành thủy sản là ví dụ điển hình nhất về việc C/O trở thành lời cam kết sinh thái. Ông Trần Ngọc Bình chỉ rõ, đối với thủy sản, C/O là một bản tuyên ngôn chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không được quản lý (IUU). Nó là yêu cầu bắt buộc và không nhân nhượng. Việc không tuân thủ IUU đồng nghĩa với việc toàn bộ lô hàng sẽ bị "vô hiệu hóa DNA" – bị từ chối cấp C/O ngay cả khi chất lượng sản phẩm đạt chuẩn quốc tế. Điều này buộc doanh nghiệp phải minh bạch tuyệt đối về nguồn gốc, số hóa nhật ký khai thác và truy xuất hành trình tàu.

Tuân thủ định lượng - đối với hàng công nghiệp, thách thức nằm ở việc làm chủ tỷ lệ hàm lượng giá trị khu vực – một phép toán phức tạp quyết định tính xuất xứ. Tuân thủ ở đây không chỉ là làm đúng quy định mà là làm chủ các tiêu chuẩn kỹ thuật phức tạp của từng FTA.

Bước đột phá tiếp theo để đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ trên quy mô lớn chính là chuyển đổi số. Ông Trần Ngọc Bình và các chuyên gia đều nhấn mạnh sự dịch chuyển mang tính quyết định từ giấy tờ sang hệ thống dữ liệu minh bạch, tự động và tập trung.

Sự phát triển của Cơ chế Một cửa Quốc gia, việc áp dụng hệ thống cấp C/O điện tử và xu hướng tự chứng nhận xuất xứ theo các hệ thống như REX (EU) không chỉ đơn giản hóa thủ tục mà còn là bước chuẩn bị cho một tương lai khi C/O được cấp tự động thông qua các nền tảng công nghệ số, dựa trên dữ liệu truy xuất nguồn gốc minh bạch từ vùng trồng, xưởng sản xuất đến cảng./.

Nguồn: https://vtv.vn/giai-ma-dna-xuat-xu-khi-c-o-tro-thanh-tam-ho-chieu-chien-luoc-cua-hang-viet-100251028150315764.htm