Giáo viên trường chuyên chia sẻ cách chấm văn theo chương trình mới

Theo cô Thái Thị Thanh Huyền, việc thay đổi cách chấm bài thi văn theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 là điều tất yếu.

Trước đây, dạy văn chủ yếu nhằm truyền đạt tri thức là những kiến giải có sẵn về tác phẩm. Nhưng theo chương trình mới, dạy văn đã chuyển hướng sang mục tiêu phát triển năng lực ngôn ngữ, tư duy và cảm thụ cá nhân.

“Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, văn học không còn là “món ăn đã nấu sẵn” để học sinh học thuộc và trình bày lại, mà trở thành chất liệu sống để học sinh tự mình khám phá, phản hồi và sáng tạo.

Chính vì vậy, việc chấm văn cũng buộc phải thay đổi. Không thể chấm theo cách cũ khi bài viết được tạo ra từ cách dạy mới.

Một bài viết không còn là “bản sao của bài mẫu”, mà là một “sản phẩm ngôn ngữ cá nhân” phản ánh mức độ hiểu, cảm, tư duy, khả năng lập luận và cả phong cách diễn đạt của từng học sinh.

Thay đổi cách chấm không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là một cuộc đổi mới về tư duy nghề nghiệp, về cách chúng ta nhìn nhận người học từ đối tượng tiếp thu sang chủ thể sáng tạo”, cô Huyền chia sẻ trên trang Văn chương mạn đàm.

Những khác biệt lớn nhất trong cách chấm văn xưa và nay được cô Huyền chỉ ra như sau:

Về cách đánh giá, chấm văn theo chương trình cũ chủ yếu xoay quanh “đúng kiến thức”. Học sinh viết đúng ý, đúng tác phẩm, đúng cách phân tích thì được điểm cao.

Chấm văn theo chương trình mới sẽ đánh giá năng lực toàn diện như năng lực cảm thụ, tư duy, diễn đạt và thể hiện cá nhân. Một bài viết có thể không đầy đủ tất cả các luận điểm, nhưng nếu cho thấy được chiều sâu tư duy và sự chân thật trong giọng văn vẫn được đánh giá tốt.

Về hình thức chấm, cách chấm văn cũ sẽ chấm theo từng ý. Bài đúng 1 ý lớn được 1 điểm, sai thì trừ. Song cách chấm văn mới sẽ xem xét toàn bài từ mạch lập luận, cách sắp xếp ý, chất lượng dẫn chứng, độ thuyết phục đến cảm xúc trong diễn đạt.

Bên cạnh đó, quan niệm về dung lượng bài viết đã thay đổi. Trước đây, một bài văn 5-7 trang, chép kín vở, thường được coi là bài công phu. Còn ngày nay, bài văn được đánh giá tốt là bài văn viết mạch lạc, súc tích, đúng trọng tâm.

Về tư duy lập luận, văn xưa thiên về diễn giải theo mẫu mở bài – thân bài – kết luận. Mỗi đoạn đều có dàn ý cụ thể, học sinh chỉ cần triển khai đúng trình tự. Trong khi đó, “văn nay” chấp nhận học sinh đảo cấu trúc linh hoạt, biết đưa suy luận, liên tưởng, liên hệ đúng lúc để làm sáng tỏ vấn đề, thể hiện được tư duy cá nhân.

Cô Huyền cũng nhấn mạnh, tiêu chí đúng sai trong chấm văn hiện tại không còn rạch ròi như trước. Việc chấm “văn nay” hướng đến sự “mở”, có nhiều cách đúng, nhiều hướng tiếp cận, miễn là hợp lý và thuyết phục.

Đặc biệt, yếu tố sáng tạo được xem là điểm cộng lớn.

Giáo viên trường chuyên chia sẻ cách chấm văn theo chương trình mới - 2 — Thí sinh thảo luận sau buổi thi môn ngữ văn (Ảnh: Hải Long).

“Trước đây, sáng tạo nếu không giống đáp án đôi khi bị coi là “lệch”. Giờ đây, sáng tạo đúng hướng, lập luận tốt, thể hiện được bản lĩnh cá nhân luôn được ghi nhận và khích lệ”, cô Huyền chia sẻ.

Với những sự khác biệt trên, cô Huyền cho rằng vai trò của người chấm văn theo chương trình mới cũng thay đổi. Nếu trước đây, người chấm văn là người “kiểm tra độ trúng đề” thì nay là người “thẩm định nghệ thuật ngôn từ”, có trách nhiệm phát hiện tiềm năng, ghi nhận những giọng nói riêng.

Trong bối cảnh đó, cô Huyền đưa ra 4 nguyên tắc quan trọng khi chấm bài thi môn văn theo chương trình mới, đó là: chuyển từ chấm “trúng” sang chấm “hay”, từ dài dòng sang mạch lạc, từ đáp án hoá sang nghệ thuật hoá và từ người chấm điểm sang người đồng hành.

“Mỗi bài viết là một bản nháp của tâm hồn. Ta không chỉ đánh giá, mà còn góp phần nuôi dưỡng những người viết non trẻ. Người chấm cần bao dung hơn với các em, dù đọc hiểu còn đôi chỗ ngô nghê không trùng đáp án, nhưng bù lại các em có những kiến giải, cảm thụ riêng thì cũng đáng được trân trọng, không nên trừ điểm mạnh tay”, cô Huyền nêu quan điểm.

Cô Thái Thị Thanh Huyền là người sáng lập trang Văn chương mạn đàm, đồng thời là Tổ trưởng bộ môn Ngữ văn Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh.

Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/giao-vien-truong-chuyen-chia-se-cach-cham-van-theo-chuong-trinh-moi-20250626205448466.htm