Hà Nội: Vào nơi nuôi hàng nghìn con muỗi tìm "vũ khí" chặn sốt xuất huyết

(Dân trí) - Bên trong Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, các nhà khoa học vẫn âm thầm nuôi muỗi, thu thập mẫu bọ gậy để nghiên cứu và tìm ra cách khống chế “kẻ truyền bệnh” nguy hiểm này.

Hà Nội: Vào nơi nuôi hàng nghìn con muỗi tìm "vũ khí" chặn sốt xuất huyết (Video: Minh Nhật - Thương Huyền).

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (CDC) Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 17/10 đến ngày 24/10), toàn thành phố ghi nhận 392 ca mắc sốt xuất huyết tại 104 phường, xã.

Theo TS Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa Côn trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, Hà Nội là một trong những địa phương sốt xuất huyết diễn biến phức tạp, hiện đang trong giai đoạn đỉnh dịch.

Bên cạnh công tác lấy mẫu thường quy, khi xuất hiện các ổ dịch mới trên địa bàn thành phố, cán bộ của khoa Côn trùng sẽ đến tận nơi để thu mẫu, phục vụ phòng chống dịch.

“Một ổ dịch thông thường chúng tôi sẽ điều tra, lấy mẫu trong bán kính 200m tính từ nhà bệnh nhân. Lấy mẫu tối thiểu tại 30 nhà và lên đến 100 nhà. Mỗi đội lấy mẫu thường có khoảng 4 cán bộ của khoa và phối hợp cùng cán bộ của Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hà Nội và của các Trạm Y tế các xã, phường”, TS Dũng cho hay.

Khu nuôi muỗi được chia làm 2 khu vực riêng biệt, một khu vực chuyên nuôi muỗi thu thập thực địa, khu còn lại chuyên nuôi muỗi chủng phòng thí nghiệm. Hai khu vực được cách ly tuyệt đối.

Mẫu bọ gậy, loăng quăng sống vừa được thu thập ở khu vực Hai Bà Trưng (Hà Nội) được cán bộ của khoa cẩn thận đưa vào một lồng nuôi.

Mỗi lồng được bọc kín bằng vải màn. Theo TS Dũng cần phải cách ly rất cẩn thận, bên cạnh để không thất thoát mẫu, còn để ngăn nguy cơ lây truyền virus, mầm bệnh từ bọ gậy thực địa sang muỗi trong phòng thí nghiệm (do muỗi vằn vẫn có khả năng truyền dọc).

Sẽ mất khoảng 1-2 tuần để bọ gậy thu thập ở thực địa phát triển thành muỗi.

Theo TS Dũng, với mỗi loại bọ gậy sẽ lại được nuôi bằng thức ăn khác nhau. Có loại cần thức ăn tự điều chế, có loại có thể nuôi bằng thức ăn cá cảnh hoặc thức ăn chó mèo.

Cán bộ khoa cho bọ gậy tại khu nuôi chủng thí nghiệm ăn theo lịch.

Mỗi ngày, bọ gậy được cho ăn 2 lần. “Khác với chó, mèo khi no sẽ vẫy đuôi, với bọ gậy chúng tôi sẽ phải tính toán lượng thức ăn phù hợp dựa trên công thức chuẩn kết hợp với kinh nghiệm”, một cán bộ của khoa chia sẻ.

Những chiếc lồng chứa mẫu bọ gậy thu thập trước đó đã đậu kín muỗi. Theo TS Dũng đây là những con muỗi 1-2 ngày tuổi.

Khi một ổ bọ gậy nở thành muỗi, bao giờ muỗi đực cũng nở đầu tiên để khi muỗi cái nở sẽ đạt chất lượng thụ tinh tốt nhất.

Mỗi lồng nuôi có khoảng 50 con muỗi và tối đa khoảng 100 con là tốt nhất. Tỷ lệ muỗi đực trong một lồng càng cao thì trứng càng có tỷ lệ nở thành muỗi cao.

Từ mẫu bọ gậy và muỗi này, các chuyên gia của Viện có thể thực hiện nhiều nghiên cứu quan trọng phục vụ cho công tác phòng chống dịch.

Trước hết là nghiên cứu thành phần loài. Từ mẫu bọ gậy thu thập được có thể xác định ở địa phương đó có các loài muỗi nào.

Muỗi trưởng thành có thể được đưa vào phòng thử nghiệm hóa chất để xem hóa chất diệt muỗi nào có hiệu quả nhất với chúng. Từ kết quả này, địa phương sẽ có phương án lựa chọn hóa chất phù hợp để phun thuốc diệt muỗi.

“Ở đây chúng tôi nghiên cứu các bệnh do muỗi truyền, trong đó tập trung vào sốt rét, sốt xuất huyết, Chikungunya, zika…”, TS Dũng thông tin.

Cũng thông qua quan sát, các chuyên gia có thể xác định tập tính sinh học, sinh thái của muỗi để xây dựng chiến lược phòng chống, ví dụ như loại muỗi đó thường trú đậu trong nhà hay ngoài nhà, nó hút máu ở đâu, giá thể trú đậu.

“Ví dụ với loại muỗi không đậu trong nhà và trên tường, phương pháp phun tồn lưu trong nhà sẽ không hiệu quả”, TS Dũng phân tích.

Theo chuyên gia này, khí hậu đã biến đổi rất nhiều, thời tiết nóng lên, mùa đông không kéo dài, nhiệt độ cũng không xuống sâu như xưa nên muỗi vằn có thể phát triển gần như quanh năm.

“Hiện sốt xuất huyết không diễn tiến theo chu kỳ 4-5 năm/lần như trước đây, do đó chúng ta càng không nên chủ quan trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Cần nhấn mạnh rằng, đối với sốt xuất huyết, vai trò của người dân là đặc biệt quan trọng.

Không có bọ gậy, không có sốt xuất huyết. Hóa chất chỉ diệt được những con trưởng thành trong thời điểm đó. Nếu bọ gậy vẫn còn lại thì chỉ vài tiếng sau sẽ nở ra và bắt đầu chu kỳ tấn công con người mới”, TS Dũng nhấn mạnh.

Ảnh: Thành Đông

Video: Minh Nhật, Thương Huyền

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/ha-noi-vao-noi-nuoi-hang-nghin-con-muoi-tim-vu-khi-chan-sot-xuat-huyet-20251029071126918.htm