Cái khó “ló” sáng kiến

Phong trào "Bình dân học vụ số" được Thủ tướng Chính phủ phát động với mục tiêu giúp người dân, đặc biệt là những người ít có điều kiện tiếp cận công nghệ có thể nắm bắt, làm chủ công nghệ số, từ đó tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số, xã hội số. Trong khi đó, khác với các tỉnh khu vực đồng bằng, Lai Châu là tỉnh biên giới có đông đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí không đồng đều, nhận thức còn có mặt hạn chế, giao thông đi lại khó khăn, nên việc phổ cập kiến thức, kỹ năng số, trang bị những thiết bị số cơ bản cho đồng bào là nhiệm vụ vô cùng khó khăn.

Chia sẻ về việc triển khai Phong trào "Bình dân học vụ số" trong BĐBP tỉnh Lai Châu, Thượng tá Trương Minh Đức, Phó chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy BĐBP tỉnh Lai Châu cho biết: "Để dạy đồng bào chuyển đổi số thì mỗi người lính biên phòng phải trở thành những chiến sĩ số, có kiến thức, kỹ năng và cũng phải là những người tiên phong thực hiện chuyển đổi số. Với tinh thần ấy, lãnh đạo Ban chỉ huy BĐBP tỉnh chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh chuyển đổi số trong cơ quan, đơn vị với kết quả rõ nét là “phòng họp không giấy tờ” đã và đang được vận hành thông suốt trong toàn đơn vị".

Lãnh đạo Ban chỉ huy BĐBP tỉnh Lai Châu và lãnh đạo Viettel Lai Châu trao điện thoại thông minh kèm thẻ sim tặng đồng bào có hoàn cảnh khó khăn tại bản Sì Choang, xã Sì Lở Lầu, tỉnh Lai Châu. Ảnh: ĐỨC DUẨN

Đặc biệt, ngay sau khi phát động Phong trào "Bình dân học vụ số", Ban chỉ huy BĐBP tỉnh đã mở lớp bồi dưỡng về chuyển đổi số cho cán bộ trong cơ quan ban chỉ huy và các đồn biên phòng. Sau khi được bồi dưỡng, huấn luyện, trang bị kiến thức, kỹ năng số, những cán bộ này sẽ làm nòng cốt, hướng dẫn lại cho anh em trong đồn. Tiếp đó, các đồn sẽ thành lập Tổ "Thầy giáo quân hàm xanh - Đẩy nhanh chuyển đổi số" để đi từng bản, đến từng nhà hướng dẫn đồng bào về chuyển đổi số. 

Tại nhiều xã, bản biên giới tỉnh Lai Châu, cái nghèo vẫn là “bóng đen” đeo bám nhiều gia đình; bởi thế, một chiếc điện thoại thông minh là tài sản quý giá đối với nhiều người. Khi Phong trào "Bình dân học vụ số" được triển khai trên địa bàn, để giải bài toán khó về thiết bị số, công cụ hỗ trợ chuyển đổi số, Ban chỉ huy BĐBP tỉnh đã phối hợp cùng các xã biên giới tiến hành rà soát, thống kê những gia đình, thôn, bản biên giới đang là “vùng lõm” về công nghệ và cùng chung tay, góp sức xóa những “vùng lõm” này.

Với tinh thần ấy, sau gần 3 tháng phát động Phong trào “Bình dân học vụ số” (từ ngày 31-5-2025), Ban chỉ huy BĐBP tỉnh Lai Châu đã tặng đồng bào 35 chiếc điện thoại thông minh (trị giá 2 triệu đồng/chiếc) và đặt mục tiêu sẽ tặng đồng bào khu vực biên giới ít nhất 200 chiếc... Đồng hành cùng BĐBP tỉnh, Viettel Lai Châu cam kết tặng kèm thẻ sim và miễn phí gói cước 4G trong thời gian 3 năm; đồng thời nâng cấp hạ tầng viễn thông để nâng cao chất lượng sử dụng dịch vụ 4G của Viettel. 

Thượng tá Trương Minh Đức cho biết, để khu vực biên giới tiến kịp miền xuôi, thì con đường nhanh nhất là thông qua khoa học, công nghệ, chuyển đổi số. Trước mắt, với kiến thức được tiếp cận, BĐBP giúp đồng bào “xóa mù số”, đơn giản là để bà con có điện thoại thông minh và biết sử dụng điện thoại thông minh, biết cài đặt những ứng dụng thiết yếu phục vụ cuộc sống hằng ngày. Lớn hơn nữa là qua chuyển đổi số để định hướng cán bộ, chiến sĩ và người dân phòng tránh thông tin xấu độc trên không gian mạng; tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với người dân bằng chuyển đổi số. Đặc biệt, chuyển đổi số sẽ đặt nền móng cho nhiệm vụ bảo vệ biên giới trên không gian mạng trong tương lai.

Đổi thay nơi “12 tầng dốc” 

Xã Sì Lở Lầu của tỉnh Lai Châu có 27 bản với 16.191 nhân khẩu, trong đó Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải quản lý 17 bản, hơn 8.900 nhân khẩu gồm các dân tộc Mông, Dao, Hà Nhì. Trong tiếng của đồng bào Dao Đỏ, “Sì Lở Lầu” nghĩa là “12 tầng dốc”. Bà con trong xã chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, nhưng tập quán lạc hậu và điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn khiến các vấn đề như tảo hôn, xuất cảnh trái phép, ma túy... vẫn chưa thể xóa bỏ triệt để.

Trăn trở với thực tế này, Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải đã giao Thiếu tá Nguyễn Duy Khánh, Chính trị viên phó đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật theo hướng sát thực và phù hợp với vùng đồng bào dân tộc. 

 Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về chuyển đổi số. Ảnh: ĐỨC DUẨN

Nhận thấy bà con đã bắt đầu dùng điện thoại thông minh nhưng chưa biết cách ứng dụng vào cuộc sống, Thiếu tá Nguyễn Duy Khánh đã đề xuất và trực tiếp triển khai Tổ “Thầy giáo quân hàm xanh-Đẩy nhanh chuyển đổi số”, nhằm lồng ghép thực hiện Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021-2027. 

Thiếu tá Nguyễn Duy Khánh chia sẻ: "Mô hình “Thầy giáo quân hàm xanh - Đẩy nhanh chuyển đổi số” ra đời từ thực tiễn triển khai các chương trình tuyên truyền pháp luật theo phương thức truyền thống, gặp nhiều rào cản như: Tập trung bà con để họp bản; bất đồng ngôn ngữ; tài liệu tuyên truyền bị thất lạc, cất giữ không hiệu quả... Từ đó, chúng tôi nhận thấy rằng việc đưa công nghệ về bản - làm cho pháp luật trở nên gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hành có ý nghĩa vô cùng quan trọng và thiết thực". 

Ngay từ khi triển khai mô hình, đơn vị xác định việc tổ chức thực hiện phải bài bản, có trọng tâm, trọng điểm. Vì vậy, Tổ “Thầy giáo quân hàm xanh-Đẩy nhanh chuyển đổi số” được thành lập gồm 4 đồng chí cán bộ trẻ năng động, có năng lực, nhiệt huyết. Các thành viên được phân công giao nhiệm vụ cụ thể, như: Phụ trách thiết kế tài liệu điện tử, pano, tờ gấp pháp luật; dựng video clip pháp luật; quản trị các nhóm zalo cộng đồng, fanpage; trực tiếp hướng dẫn kỹ năng số cho bà con (tra cứu thủ tục, gửi phản ánh vi phạm, truy cập dịch vụ công)...

 Từ tin báo tố giác tội phạm qua hòm thư điện tử ẩn danh, Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải đã phát hiện, bắt giữ đối tượng tổ chức đưa người vượt biên trái phép. Ảnh: ĐỨC DUẨN

Mô hình được triển khai đồng bộ với nhiều nội dung, hình thức phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa bàn. Đơn vị đã dựng video clip pháp luật ngắn về các chủ đề thiết thực; tổ chức hàng chục “lớp học pháp luật số” tại các điểm bản, trường học, hướng dẫn người dân và học sinh tra cứu thủ tục hành chính, gửi phản ánh vi phạm, sử dụng dịch vụ công qua điện thoại thông minh. Thiết lập gần 20 mã QR tra cứu pháp luật tại các điểm bản và xây dựng hàng trăm tin, bài có nội dung về pháp luật trên trang fapage facebook, youtube của đơn vị, giúp bà con tự học pháp luật mọi lúc, mọi nơi, không phụ thuộc vào trình độ, không gian hay thời gian. 

Trung tá Trương Thái Bình, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải phấn khởi cho hay: Thông qua các hoạt động này, đã góp phần giảm tỷ lệ vi phạm pháp luật, bạo lực gia đình, ma tuý; 100% trưởng bản, bí thư chi bộ và cán bộ xã đã biết sử dụng công nghệ thông tin để chia sẻ văn bản pháp luật. Nhân dân không còn ngại luật, không còn sợ công nghệ, bắt đầu hình thành thói quen chủ động hỏi, tự tìm hiểu luật, ứng dụng công nghệ để bảo vệ mình.

Cán bộ Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải tổ chức "Tiết học biên cương".

Song song với mô hình “Thầy giáo quân hàm xanh - Đẩy nhanh chuyển đổi số”, Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải còn có nhiều sáng kiến, tạo thành một hệ sinh thái pháp luật có chiều sâu tại vùng biên. Nổi bật là mô hình “Hòm thư điện tử ẩn danh tố giác tội phạm và xuất nhập cảnh trái phép”. Với mô hình này, đơn vị đã triển khai in hàng trăm tờ poster có mã QR để dán tại các điểm công cộng, nhà văn hóa bản, chợ phiên, trường học, trạm y tế và những nơi người dân thường xuyên qua lại. Chỉ cần sử dụng điện thoại thông minh quét mã QR, người dân sẽ được dẫn tới một biểu mẫu điện tử đơn giản để cung cấp thông tin tố giác, phản ánh tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. 

Thông qua mô hình, đơn vị đã tiếp nhận được 32 lượt tin báo, trong đó 14 tin có giá trị đặc biệt, hỗ trợ đắc lực cho công tác đấu tranh, ngăn chặn tội phạm trên tuyến biên giới; đơn vị đã khởi tố 1 vụ, bắt giữ 1 đối tượng về hành vi tổ chức cho người khác trốn đi nước ngoài trái phép.

Từ hiệu quả của mô hình, Ban chỉ huy BĐBP tỉnh Lai Châu đã chỉ đạo triển khai đồng loạt trong toàn BĐBP tỉnh. Chỉ hơn 2 tháng triển khai, BĐBP tỉnh Lai Châu đã tiếp nhận được gần 100 tin nhắn của quần chúng nhân dân cung cấp, trong đó có nhiều tin có giá trị phục vụ cho công tác nghiệp vụ, phá nhiều vụ án buôn bán ma tuý trên địa bàn.

Ngoài ra, Đồn Biên phòng Vàng Ma Chải đã triển khai rất hiệu quả Chương trình “Tiết học biên cương”. Đây là hình thức giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục truyền thống, nâng cao nhận thức quốc phòng, an ninh cho học sinh vùng biên giới. Không chỉ tổ chức cho học sinh trên địa bàn lên thực địa tại cột mốc, cán bộ biên phòng còn đến từng trường tuyên truyền cho thầy, cô giáo và các em học sinh những kiến thức về pháp luật và các nội dung liên quan đến chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, về lịch sử, truyền thống của lực lượng BĐBP.

MAI THĂNG LONG

Nguồn: https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/quoc-phong-toan-dan/hanh-trinh-chuyen-doi-so-noi-bien-gioi-lai-chau-842749