Hệ số lương đặc thù của nhà giáo là gì, vì sao đang gây tranh luận?

Câu chuyện lương nhà giáo, hệ số lương đặc thù đang được dư luận quan tâm, đặc biệt có nhiều luồng tranh luận về dự thảo về 'cần có hệ số lương đặc thù nhà giáo'.

Hệ số lương đặc thù nhà giáo là gì?

Bộ GD-ĐT đã công bố dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo để lấy ý kiến góp ý rộng rãi của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trên Cổng Thông tin điện tử Bộ GD-ĐT. Theo dự thảo Nghị định, tất cả nhà giáo đều được hưởng "hệ số lương đặc thù".

Nhà giáo và các em học sinh TP.HCM trong ngày khai giảng năm học 2025-2026

ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Theo dự thảo, giáo viên mầm non được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,25 so với hệ số lương hiện hưởng; các chức danh nhà giáo khác được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,15 so với hệ số lương hiện hưởng.

Nhà giáo giảng dạy tại trường, lớp dành cho người khuyết tật, trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập; trường phổ thông liên cấp nội trú tiểu học, trung học cơ sở vùng biên giới đất liền được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,2 so với hệ số lương hiện hưởng.

Nhà giáo giảng dạy tại trường, lớp dành cho người khuyết tật, trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập dành cho trẻ em mầm non được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,3 so với hệ số lương hiện hưởng.

Hệ số lương đặc thù được tính với mức lương và không dùng để tính mức phụ cấp. Công thức tính mức lương đối với nhà giáo khi áp dụng hệ số lương đặc thù như sau:

Mức lương thực hiện từ ngày 1.1.2026 = Mức lương cơ sở x Hệ số lương hiện hưởng x Hệ số lương đặc thù

Cũng theo Bộ GD-ĐT: "Hệ số lương đặc thù cũng không dùng để tính mức phụ cấp, không dùng để tính mức tiền của hệ số chênh lệch bảo lưu theo Thông tư số 07/2024/TT-BNV ngày 5.7.2024 của Bộ Nội vụ hướng dẫn thực hiện mức lương cơ sở đối với các đối tượng hưởng lương, phụ cấp trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội và hội. Do đó, hệ số lương đặc thù không phá vỡ cấu trúc hệ thống tiền lương hiện hành. Mặt khác, khi thực hiện chính sách tiền lương mới thì việc chuyển đổi vẫn đảm bảo thuận lợi và giữ được hệ số đặc thù cho nhà giáo".

Bộ GD-ĐT khẳng định cần hệ số lương đặc thù nhà giáo

ẢNH: ĐỘC LẬP

Vì sao nhà giáo cần hệ số lương đặc thù? 

Theo thông cáo báo chí của Bộ GD-ĐT chiều 14.11: "Kể từ khi xác định "giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu" và nhà giáo "là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh" (từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII năm 1996), Đảng cũng xác định chủ trương phải xếp lương của nhà giáo "cao nhất" trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp để đúng với vị trí, vai trò của nhà giáo. Nhưng việc xếp lương của nhà giáo thực tế không như chủ trương mà Đảng đã xác định 29 năm qua, lương của nhà giáo hiện chưa được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, thậm chí đa số nhà giáo đang xếp ở thang lương thấp hơn".

Nhân viên trường học tủi thân vì cảm giác "đứng bên lề" công cuộc tăng lương nhà giáo

Những ngày qua, nhiều ý kiến bạn đọc gửi về tòa soạn Báo Thanh Niên chia sẻ quan điểm về dự thảo hệ số lương đặc thù nhà giáo.

Bạn đọc Khoa Nguyen chia sẻ: "Cần xem xét lại chế độ cho nhân viên trường học như kế toán, thư viện, văn thư, y tế... có người làm 24 năm mà lương chưa được 8 triệu đồng, lương lãnh ra sống được khoảng 20 ngày, 10 ngày còn lại sống bằng vay thấu chi ngân hàng".

Trao đổi với PV Báo Thanh Niên sáng 15.11, bác sĩ Huỳnh Trung Tuần, nhân viên y tế trường học, Trường tiểu học Trưng Trắc, phường Phú Thọ, TP.HCM, gần 30 năm công tác trong trường học, cho rằng: "Nếu có chính sách như hệ số lương đặc thù cho nhà giáo, cũng cần áp dụng hệ số lương đặc thù cho đội ngũ nhân viên trường học, để ghi nhận vai trò, sự đóng góp của họ trong sự nghiệp giáo dục - đào tạo".

"Nhiều nhân viên trường học nói chung, nhân viên y tế trường học nói riêng rất "tủi thân", chạnh lòng. Vì đều là những viên chức ngành giáo dục - đào tạo, họ là nhân viên y tế trường học, nhân viên thư viện, nhân viên thiết bị trường học, văn thư, kế toán... đóng góp rất quan trọng trong sự nghiệp giáo dục. Trường học không thể vận hành tốt được, học sinh không thể yên tâm học tập, giáo viên không tập trung giảng dạy được nếu trường chỉ có giáo viên mà không có các nhân viên trường học. Song, không phải là giáo viên nên họ không được hưởng các phụ cấp ưu đãi nghề, phụ cấp thâm niên…, một số ít có phụ cấp độc hại nhưng không đáng kể, nhiều nhân viên trường học có mức lương eo hẹp, đời sống rất khó khăn", bác sĩ Tuần chia sẻ.

Bác sĩ Huỳnh Trung Tuần tham gia tuyến đầu chống dịch trong cao điểm dịch Covid-19 tại TP.HCM

ẢNH: P.H

Nói riêng về phụ cấp cho nhân viên y tế trường học, bác sĩ Tuần nhắc lại: "Chỉ thị 25-CT/TW của Ban Bí thư đã xác định y tế trường học là tuyến y tế cơ sở - ngang với trạm y tế phường xã, chính vì vậy tôi kính đề đạt lãnh đạo các bộ, ngành liên quan xem xét về chế độ lương, chế độ phụ cấp cho nhân viên y tế trường học như nhân viên y tế phường xã, có quyết định rõ ràng trong văn bản ban hành chính thức về chế độ lương và phụ cấp theo lương hàng tháng về phụ cấp nhân viên y tế trường học là 30% trở lên - tức là phụ cấp ít nhất phải là 30%. Và phụ cấp này không phải được xác định tùy theo thu nhập đơn vị hay tùy theo thủ trưởng đơn vị quyết định".

Bởi theo bác sĩ Tuần, như trong quy định hiện hành, nhân viên y tế trường học có phụ cấp là tối đa là 20% - thủ trưởng đơn vị căn cứ vào đặc thù công việc và nguồn thu để xem xét, quyết định. Do chữ "tùy theo" này mà ở nhiều địa phương trong nước, theo bác sĩ Tuần, có nhân viên y tế trường học được phụ cấp, có người không, có trường thì cho họ 10% phụ cấp, trường chỉ cho họ vài trăm ngàn đồng mỗi tháng...

Bộ Nội vụ nói việc quy định hệ số lương đặc thù đối với nhà giáo là không có cơ sở chính trị, pháp lý; Bộ GD-ĐT cung cấp thông tin để làm rõ căn cứ chính trị, pháp lý

Góp ý về dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo, Bộ Nội vụ có công văn gửi Bộ GD-ĐT.

Bộ Nội vụ viện dẫn các quan điểm, chủ trương của Đảng về cải cách chính sách tiền lương, đặc biệt là Kết luận số 83-KL/T.Ư của Bộ Chính trị về cải cách tiền lương, điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công và trợ cấp xã hội từ ngày 1.7; các quy định của pháp luật hiện hành và ý kiến của Đảng ủy Quốc hội (về sửa đổi, bãi bỏ cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù của các cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước ở T.Ư), thì việc quy định hệ số lương đặc thù đối với nhà giáo là không có cơ sở chính trị, pháp lý.

Bộ Nội vụ nêu rõ, theo nguyên tắc thiết kế của chế độ tiền lương hiện hành thì viên chức các ngành sự nghiệp áp dụng một bảng lương chung để thuận lợi cho việc xếp lương khi điều động, luân chuyển trong các cơ quan, đơn vị của nhà nước; chính sách đặc thù ngành nghề được thực hiện bằng chế độ phụ cấp.

Trong khi đó, chiều 14.11, Bộ GD-ĐT phát đi thông cáo báo chí làm rõ hơn quy định "hệ số lương đặc thù" trong chính sách tiền lương và chế độ phụ cấp đối với nhà giáo, trong đó cung cấp thêm thông tin làm rõ cơ sở chính trị và cơ sở pháp lý của đề xuất này.

Theo Bộ GD-ĐT: "Hệ số lương đặc thù" là giải pháp chính sách cụ thể để thực hiện lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, có căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý".

Theo Bộ GD-ĐT, 29 năm qua, chủ trương "lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp" và ngoài lương, nhà giáo "có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng" luôn được xác định là nhiệm vụ, giải pháp nhất quán trong các nghị quyết, kết luận của Đảng, từ Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII năm 1996 về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Kết luận số 91-KL/TW năm 2024 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW. Gần đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71- NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục, trong đó nêu rõ: "Có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho nhà giáo".

"Những văn bản nêu trên là những căn cứ chính trị quan trọng để Quốc hội quy định "Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp" tại điểm a khoản 1 điều 23 luật Nhà giáo và quy định "Phụ cấp ưu đãi nghề và phụ cấp khác theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật" tại điểm b khoản 1 điều 23 luật Nhà giáo. Từ đó, xác lập căn cứ pháp lý để Chính phủ cụ thể hóa thành các nội dung tại Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo theo yêu cầu của Quốc hội. Như vậy, hệ số lương đặc thù là giải pháp chính sách cụ thể để thực hiện lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, có căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý", Bộ GD-ĐT khẳng định.

Thúy Hằng - Thu Hằng

Nguồn: https://thanhnien.vn/he-so-luong-dac-thu-cua-nha-giao-la-gi-vi-sao-dang-gay-tranh-luan-185251115110731202.htm