Huy động nguồn lực, phát triển ngành công nghiệp văn hóa đậm bản sắc Kinh Bắc

Dư địa dồi dào

Nếu trước đây văn hóa được nhìn nhận chủ yếu ở khía cạnh tinh thần thì công nghiệp văn hóa chính là sự giao thoa giữa văn hóa và kinh tế, vừa bảo tồn bản sắc dân tộc, vừa tạo ra giá trị vật chất, việc làm và thương hiệu cho quốc gia, vùng miền. Đây là hướng phát triển tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0 khi sức sáng tạo đang trở thành nguồn lực cạnh tranh mới.

Nghệ thuật biểu diễn là một trong những lĩnh vực Bắc Ninh có nhiều tiềm năng phát triển.

Nằm ở vị trí chiến lược, cửa ngõ phía Đông Bắc của Thủ đô Hà Nội, Bắc Ninh có điều kiện thuận lợi để lan tỏa các sản phẩm, dịch vụ văn hóa ra thị trường rộng lớn. Hạ tầng giao thông hiện đại kết nối Bắc Ninh với các trung tâm công nghiệp, du lịch như: Quảng Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên, Lạng Sơn, Thái Nguyên… tạo nền tảng vững chắc cho phát triển công nghiệp văn hóa.

Quan trọng hơn, Bắc Ninh được biết đến là “vùng đất của di sản” với số lượng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đồ sộ và đặc sắc bậc nhất cả nước. Toàn tỉnh hiện có 6 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh; có 2 di sản thuộc Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới; 11 di tích quốc gia đặc biệt, 24 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia; 36 di sản phi vật thể được đưa vào Danh mục quốc gia. Cùng với đó, các phong tục tập quán, tín ngưỡng, trò chơi dân gian, lễ hội và văn hóa ẩm thực đặc sắc của các cộng đồng dân cư từ đồng bằng đến miền núi vẫn được gìn giữ, phát huy.

Nhiều di tích, danh thắng nổi tiếng đã trở thành điểm đến du lịch hút khách như: Khu di tích lăng và đền thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương, thành cổ Luy Lâu, chùa Dâu, đền Đô, chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà, chùa Bút Tháp, chùa Phật Tích, khu du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử... Đó là nguồn tài nguyên quý để phát triển du lịch văn hóa tâm linh, phim ảnh, nghệ thuật biểu diễn.

Đặc biệt, Dân ca Quan họ Bắc Ninh - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại là biểu tượng rực rỡ nhất của văn hóa Kinh Bắc. Với hàng trăm làn điệu, phong cách diễn xướng độc đáo, quan họ không chỉ là niềm tự hào của người dân Bắc Ninh mà còn là nguồn cảm hứng sáng tạo cho âm nhạc, điện ảnh, thời trang, thiết kế sản phẩm văn hóa...

Song hành cùng di sản là hàng trăm làng nghề truyền thống nổi tiếng như: Chạm khắc gỗ Phù Khê; đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ; đúc đồng Đại Bái; gốm Phù Lãng, Thổ Hà; mỳ Chũ; rượu làng Vân... Đặc biệt, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ, một biểu tượng văn hóa độc đáo đã hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Trong bối cảnh kinh tế tri thức và kinh tế số, những thương hiệu làng nghề trăm năm tuổi đang dần chuyển mình, tham gia vào chuỗi giá trị công nghiệp văn hóa qua các sản phẩm thiết kế, quà lưu niệm, đồ trang trí, du lịch trải nghiệm làng nghề.

Khơi thông dòng chảy sáng tạo

Có thể khẳng định, dư địa phát triển công nghiệp văn hóa của Bắc Ninh dồi dào, phong phú, đa lĩnh vực từ du lịch văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, âm nhạc, thủ công mỹ nghệ đến thiết kế, quảng cáo, phim trường, trò chơi giải trí... Đánh giá rất cao nỗ lực của Bắc Ninh trong việc phát huy vai trò của văn hóa như một nguồn lực phát triển, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội từng khẳng định, Bắc Ninh có nhiều tiềm năng, lợi thế để trở thành điểm sáng trong phát triển công nghiệp văn hóa nếu có chiến lược bài bản, tầm nhìn dài hạn.

Công nghiệp văn hóa hay còn gọi "công nghiệp sáng tạo" là ngành kinh tế đặc thù dựa trên sáng tạo, sản xuất, phân phối và tiêu dùng các sản phẩm, dịch vụ mang giá trị văn hóa. Theo định nghĩa của UNESCO, công nghiệp văn hóa bao gồm 12 lĩnh vực như: Nghệ thuật biểu diễn; xuất bản; quảng cáo; thủ công mỹ nghệ; thiết kế; điện ảnh; kiến trúc; du lịch văn hóa; phần mềm và các trò chơi giải trí; thời trang; truyền hình và phát thanh; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm.

Thời gian qua, Bắc Ninh dành nhiều sự quan tâm triển khai chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, ban hành một số văn bản liên quan, tiêu biểu như Nghị quyết số 71-NQ/TU ngày 28/9/2022 của tỉnh Bắc Ninh (cũ) đã xác định mục tiêu nâng mức đầu tư cho văn hoá đạt tối thiểu 4% tổng chi ngân sách nhà nước. Cùng với đó, ưu tiên phát triển sản phẩm, dịch vụ văn hóa có lợi thế của tỉnh, phấn đấu đến năm 2030, doanh thu của các dịch vụ văn hóa trên địa bàn tỉnh đóng góp từ 3% đến 5% GRDP.

Tương tự, Nghị quyết số 355-NQ/TU ngày 1/8/2024 của tỉnh Bắc Giang cũng nhấn mạnh nhiệm vụ tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của công nghiệp văn hóa, ban hành cơ chế khuyến khích sáng tạo, thu hút doanh nghiệp công nghệ cao hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch; phát triển sản phẩm văn hóa độc đáo, chuyên nghiệp, gắn kết bảo tồn di sản với phát triển du lịch; hướng đến khai thác hiệu quả các thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ nhu cầu Nhân dân và tạo nền tảng kinh tế bền vững.

Mặc dù vậy, trong 12 lĩnh vực công nghiệp văn hóa, Bắc Ninh vẫn chưa có lĩnh vực tạo được đột phá, ngay cả nghệ thuật biểu diễn hay du lịch cũng còn rất mờ nhạt. Bởi nếu chỉ có một MV Bắc Bling thì dường như đó là hiện tượng, chưa phải bản chất phát triển. Hơn nữa, công tác nghiên cứu, hoạch định chính sách văn hóa vẫn còn những “điểm nghẽn” nên chưa thu hút được các nhà đầu tư văn hóa, các doanh nghiệp văn hóa có tầm...

Hy vọng trong giai đoạn tiếp theo, với tầm nhìn dài hạn, tỉnh sẽ định vị rõ vai trò chiến lược của phát triển công nghiệp văn hóa như một trụ cột của tăng trưởng bền vững. Trên cơ sở đó xây dựng chính sách đủ mạnh, vận dụng linh hoạt cơ chế hợp tác công - tư nhằm khơi thông dòng chảy sáng tạo, huy động trí tuệ, công nghệ và nguồn lực xã hội cùng tham gia xây dựng các sản phẩm, dịch vụ văn hóa hấp dẫn mang đậm bản sắc Kinh Bắc - Bắc Ninh.

Bài, ảnh: Thanh Lâm

Nguồn: https://baobacninhtv.vn/huy-dong-nguon-luc-phat-trien-nganh-cong-nghiep-van-hoa-dam-ban-sac-kinh-bac-postid429424.bbg