Sinh viên Khoa Kỹ thuật và Công nghệ - Đại học Huế ứng dụng công nghệ trong nghiên cứu. Ảnh: H. Triều

Thành tựu và khoảng trống cần lấp đầy

“Thành phố Văn hóa” là nơi di sản, nghệ thuật, truyền thống và sáng tạo trở thành động lực kinh tế - xã hội. Trong khi đó, “Thành phố Tri thức” vận hành dựa trên giáo dục, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Huế có lợi thế đặc biệt để kết hợp cả hai mô hình: một kho tàng di sản hàng đầu cùng mạng lưới giáo dục, nghiên cứu mạnh mẽ.

Sự giao thoa này tạo ra một mô hình đô thị độc đáo: Thành phố Văn hóa - Tri thức - nơi bảo tồn và phát triển song hành, truyền thống và công nghệ cùng hòa quyện. Trong đó, quản trị số là chìa khóa để số hóa di sản, xây dựng cơ sở dữ liệu mở, đồng thời khai thác giá trị mới cho công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo.

Huế đã khẳng định vị thế với 8 di sản thế giới được UNESCO công nhận; Festival Huế mang tầm quốc tế, Đại học Huế là trung tâm đào tạo lớn của miền Trung. Một số ứng dụng công nghệ bước đầu được triển khai như vé điện tử di tích, bảo tàng ảo, bản đồ GIS.

 Học sinh, sinh viên trong một giờ học thực hành ở Trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật Huế. Ảnh: Phan Thành

Tuy nhiên, thực tiễn còn nhiều hạn chế: Dữ liệu số hóa di sản phân mảnh, chưa có trung tâm dữ liệu cấp thành phố; công nghiệp văn hóa - sáng tạo quy mô nhỏ, thiếu doanh nghiệp mũi nhọn; nguồn nhân lực thiếu chuyên sâu về công nghệ - di sản; cơ chế quản lý còn truyền thống, thiếu một đề án tổng thể; hệ sinh thái đổi mới sáng tạo chưa hình thành rõ nét. Nếu không có bước đi đột phá, Huế sẽ khó phát huy hết tiềm năng vốn có.

Năm nhóm giải pháp trọng tâm

Để hiện thực hóa khát vọng, Huế cần tập trung vào 5 nhóm giải pháp: Đầu tiên là hoàn thiện thể chế và quản trị số như ban hành Đề án “Thành phố Văn hóa - Tri thức số Huế” giai đoạn 2026 - 2031; xây dựng Trung tâm Dữ liệu Di sản - Đô thị, chuẩn hóa và liên thông dữ liệu; thành lập ban chỉ đạo liên ngành để điều phối, thúc đẩy hợp tác công - tư.

Tiếp đó là tiến hành số hóa di sản và trải nghiệm văn hóa số qua việc số hóa 3D/VR/AR toàn bộ quần thể di sản trọng điểm; xây dựng Bảo tàng ảo Huế, kho tri thức số về lễ hội, làng nghề; phát triển ứng dụng di động, bản đồ thông minh, trò chơi giáo dục.

Bên cạnh đó, cần chú trọng phát triển công nghiệp văn hóa sáng tạo, tiến tới thành lập Trung tâm khởi nghiệp & đổi mới sáng tạo văn hóa; ứng dụng thương mại điện tử, blockchain vào làng nghề truyền thống; tổ chức Festival Digital, hackathon di sản để thu hút giới trẻ.

Trong quá trình phát triển, cần chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, Đại học Huế có thể mở ngành/liên ngành về quản trị di sản số, kinh tế sáng tạo; thu hút chuyên gia công nghệ - di sản quốc tế; phát triển chương trình học tập suốt đời cho cộng đồng.

Cuối cùng là huy động xã hội và cộng đồng làm trung tâm. Thúc đẩy hợp tác công - tư trong số hóa di sản; khuyến khích cộng đồng, làng nghề tham gia xây dựng kho dữ liệu di sản số; phát triển du lịch văn hóa cộng đồng gắn với công nghệ số.

Khát vọng và hành động

Huế có đầy đủ tiềm năng để trở thành hình mẫu đô thị di sản - tri thức trong thời đại số. Nhưng để khát vọng thành hiện thực, ba yếu tố then chốt cần được triển khai ngay từ năm 2026: Chuyển đổi mạnh mẽ tư duy quản trị từ truyền thống sang số hóa; đầu tư hạ tầng dữ liệu số mở làm nền tảng phát triển; kích hoạt hệ sinh thái sáng tạo - tri thức gắn kết đại học, doanh nghiệp và cộng đồng.

Trên hết, cộng đồng phải là chủ thể trung tâm. Chính người dân, với vai trò vừa gìn giữ, vừa sáng tạo sẽ quyết định Huế có thể vừa giữ vững bản sắc, vừa vươn ra thế giới bằng sức mạnh văn hóa - tri thức.

Huế, với chiều sâu lịch sử và sức bật tri thức, hoàn toàn có thể trở thành một “Thành phố Văn hóa - Tri thức”, nơi di sản sống động, tri thức hội tụ, công nghệ dẫn dắt, và cộng đồng đồng hành trên con đường phát triển bền vững.

Nguyễn Thị Sửu

(TUV, Phó Trưởng đoàn ĐBQH thành phố Huế)

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/khat-vong-thanh-pho-van-hoa-tri-thuc-158994.html