“Kho báu” dược liệu từ rừng xanh

Bà con nông dân ở Lào Cai trồng cây tam thất. Ảnh: Trọng Bảo

Với khí hậu mát mẻ và đất giàu khoáng chất, tam thất vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là kho báu dược liệu, vừa nâng cao thu nhập nông dân, vừa mở ra cơ hội xuất khẩu rộng lớn ra thị trường quốc tế.

Nâng cao kinh tế nông thôn

Giữa buổi sáng sương mù ở Mộc Châu, Sơn La, ông Lâm cẩn thận đào từng củ tam thất trong vườn, mỗi củ nặng trĩu đất và mang theo cả một năm chăm sóc tỉ mẩn. Vào những ngày thu hoạch, cả gia đình ông gồm con cháu đến người thân đều tham gia, vừa kiểm tra chất lượng, vừa chuẩn bị cho việc phân loại và vận chuyển tới các vựa dược liệu trong vùng. “Năm nay tam thất phát triển tốt, chất lượng củ đồng đều, giá bán cao hơn các năm trước, giúp gia đình tôi có thu nhập ổn định cả năm”, ông hào hứng.

Không chỉ riêng gia đình ông Lâm, nhiều hộ dân ở Mộc Châu và các vùng lân cận cũng gắn bó với tam thất như một phần đời sống. Bà Mai, một nông dân ở Tân Lập, Hòa Bình cho biết, những ngày thu hoạch là thời điểm bận rộn nhưng cũng vui nhất trong năm. “Chúng tôi vừa thu hoạch, vừa phân loại củ để gửi lên các vựa dược liệu, vừa trao đổi kinh nghiệm chăm sóc với nhau. Nhờ tam thất, nhiều gia đình đã có thu nhập ổn định, con cháu được đi học đầy đủ”, bà Mai cho biết.

Những câu chuyện nhỏ về người nông dân tại các vựa dược liệu đã tạo nên bức tranh sinh động về mối liên kết giữa thiên nhiên, con người và thị trường, nơi tam thất không chỉ là cây thuốc mà còn là cầu nối kinh tế, nâng cao đời sống cộng đồng và tạo nền tảng cho một ngành dược liệu phát triển bền vững.

Theo bà Đào Thị Hạnh, chuyên gia dược liệu tại Sơn La, tam thất ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có hàm lượng saponin vượt trội, chất lượng ổn định nhờ điều kiện tự nhiên đặc trưng, trở thành một trong những nguồn dược liệu quý giá nhất Việt Nam. Các vựa dược liệu tại Sơn La, Hòa Bình và Lào Cai không chỉ thu mua, phân loại và sơ chế sản phẩm mà còn triển khai các phương pháp bảo quản hiện đại, áp dụng kỹ thuật trồng hữu cơ, kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ bảo quản, nhằm giữ nguyên giá trị dược chất và kéo dài thời gian sử dụng.

Nhờ các giải pháp này, sản phẩm tam thất từ vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ ngày càng được thị trường quốc tế đánh giá cao, mở ra cơ hội xuất khẩu sang nhiều nước châu Á và châu Âu. Hơn nữa, việc liên kết các vựa dược liệu còn giúp đồng bộ quy trình sơ chế, nâng cao năng lực bảo quản và tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng thương hiệu tam thất Việt Nam, góp phần nâng cao giá trị nông sản và ổn định thu nhập lâu dài cho người dân.

Nâng tầm giá trị dược liệu

Tuy nhiên, thực tế, việc phát triển tam thất vẫn đối mặt với không ít thách thức. Nhiều hộ dân còn khai thác manh mún, thiếu quy trình sơ chế và bảo quản tiêu chuẩn, khiến chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, khó cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Áp lực bảo vệ rừng cũng buộc người dân cân nhắc giữa lợi ích kinh tế và duy trì hệ sinh thái tự nhiên.

Để khắc phục những khó khăn này, các địa phương như Sơn La, Hòa Bình và Lào Cai đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Người dân được hướng dẫn trồng tam thất hữu cơ, áp dụng quy trình sơ chế hiện đại và xây dựng thương hiệu riêng, giúp kiểm soát chất lượng, duy trì nguồn gen quý và nâng cao giá trị sản phẩm. Nhiều hợp tác xã và doanh nghiệp kết nối trực tiếp với nông dân, tạo chuỗi cung ứng từ trồng, thu hoạch, sơ chế đến phân phối, mang lại lợi ích kinh tế ổn định cho cộng đồng.

Song song với đó, việc phát triển các sản phẩm chế biến từ tam thất như bột, trà, viên nang bổ dưỡng được chú trọng, giúp nâng cao giá trị gia tăng và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ. Một số địa phương còn áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc (QR code, blockchain) để bảo đảm chất lượng, tạo niềm tin cho người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Các sở nông nghiệp cũng tổ chức hội thảo, triển lãm dược liệu và đào tạo kỹ thuật canh tác, sơ chế cho người dân, nâng cao nhận thức, cải thiện chất lượng sản phẩm và tạo thương hiệu mạnh.

Theo bà Đào Thị Hạnh, củ tam thất không chỉ là dược liệu quý mà còn mở ra nhiều cơ hội kinh tế lâu dài cho vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Khi người dân được đào tạo bài bản về kỹ thuật trồng trọt, thu hoạch và sơ chế chuẩn, đồng thời được hướng dẫn bảo vệ rừng và duy trì hệ sinh thái, họ không chỉ sản xuất tam thất chất lượng cao mà còn tham gia vào mô hình kinh tế bền vững, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và nâng cao đời sống cộng đồng.

Bên cạnh đó, xây dựng thương hiệu tam thất Việt Nam được xem là chiến lược then chốt để mở rộng thị trường quốc tế. Các địa phương đang hướng tới việc tạo dấu ấn riêng thông qua chứng nhận hữu cơ, tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt (GMP) và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Việc tham gia các hội chợ, triển lãm dược liệu quốc tế giúp sản phẩm được giới thiệu trực tiếp tới đối tác, tăng cơ hội ký kết hợp đồng xuất khẩu. Mục tiêu là biến tam thất Việt Nam thành “dược liệu quốc gia”, được khách hàng trong và ngoài nước nhận diện là sản phẩm chất lượng cao, đồng thời củng cố uy tín cho ngành dược liệu Việt Nam.

“Với những nỗ lực đồng bộ này, vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ hoàn toàn có thể trở thành thủ phủ tam thất chất lượng cao, biến kho báu thiên nhiên thành nguồn lực kinh tế bền vững, đồng thời bảo tồn rừng núi và nâng tầm giá trị dược liệu Việt Nam trên bản đồ thế giới,” bà Hạnh kỳ vọng.

Tiêu điểm: Khởi sắc nhờ cây trái

1. Hành trình trở thành vựa nhãn đứng đầu cả nước

2. “Vàng trên núi đá”

Nguyễn Ngọc

Nguồn: https://nhandan.vn/kho-bau-duoc-lieu-tu-rung-xanh-post910390.html