Khuyến khích kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng linh kiện, vật liệu

Thảo luận tại Hội trường về Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”, các đại biểu đề nghị, cần khuyến khích kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng linh kiện, vật liệu, giảm khai thác tài nguyên thô.

Bổ sung cơ chế thẩm định rút gọn đối với các dự án ít rủi ro

Nhấn mạnh môi trường vẫn là một trong những thách thức lớn nhất của phát triển bền vững, ĐBQH Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) cho rằng, chúng ta cần nâng tầm công tác bảo vệ môi trường, hoàn thiện cơ chế, chính sách trong giai đoạn tới.

ĐBQH Nguyễn Thị Thu Hà (Quảng Ninh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo đại biểu, quy trình thẩm định đánh giá tác động môi trường và cấp giấy phép môi trường còn kéo dài, phải điều chỉnh nhiều lần do thiếu thông tin kỹ thuật, công nghệ, phương án thiết kế cơ sở tại thời điểm thẩm định. Một số thủ tục vẫn thực hiện thủ công, chưa đáp ứng được yêu cầu số hóa và dịch vụ công trực tuyến toàn trình. Ngoài ra, tiêu chí xác định thẩm quyền cấp phép còn chồng chéo giữa các bộ và tỉnh, gây lúng túng trong thực thi.

Do đó, đại biểu đề nghị, cần hoàn thiện quy trình thẩm định đánh giá tác động môi trường theo hướng bảo đảm chất lượng, đủ thông tin kỹ thuật và công nghệ trước khi thẩm định.

Đồng thời, bổ sung cơ chế thẩm định rút gọn, trực tuyến toàn trình đối với các dự án ít rủi ro để rút ngắn thời gian và chi phí. Cần quy định rõ thẩm quyền, căn cứ chuyển tiếp và tiêu chí phân cấp cấp phép môi trường bảo đảm thống nhất, tránh chồng chéo.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà lưu ý, các quy định về đối tượng phải thực hiện nghĩa vụ môi trường còn chưa thống nhất, đặc biệt với các dự án mở rộng, nâng công suất hoặc dự án đặc thù như điện mặt trời, trồng dược liệu dưới tán rừng, liên kết nông nghiệp, du lịch. Một số trường hợp miễn trừ nghĩa vụ môi trường theo luật chuyên ngành như Luật Địa chất, khoáng sản chưa được quy định rõ, dẫn tới nguy cơ hiểu sai, áp dụng tùy tiện. Ngoài ra, yêu cầu vận hành thử nghiệm đối với cơ sở hoạt động ổn định cũng gây tốn kém và không mang lại giá trị thực tế.

Từ đó, đại biểu đề nghị cần làm rõ phạm vi, đối tượng phải thực hiện đánh giá tác động môi trường hoặc được miễn trừ nghĩa vụ môi trường, đặc biệt với các dự án mở rộng, nâng công suất hoặc dự án liên kết chuỗi sản xuất.

Đồng thời, “xem xét miễn, giảm, đơn giản hóa nghĩa vụ vận hành thử nghiệm cho các cơ sở đã ổn định, không thay đổi công nghệ, nhằm giảm chi phí và phù hợp với chi phí thực tế sản xuất", đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà nhấn mạnh.

Hỗ trợ doanh nghiệp xanh có sáng kiến xử lý, tái chế rác thải công nghệ

Dù Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn đã có quy định về thu gom chất thải đặc thù như pin điện tử, tấm quang năng gắn với trách nhiệm tái chế của nhà sản xuất, song ĐBQH Nguyễn Thị Huế (Thái Nguyên) chỉ rõ, hạ tầng thu gom, tái chế các loại chất thải này vẫn còn hạn chế.

ĐBQH Nguyễn Thị Huế (Thái Nguyên) phát biểu

Thực tế cho thấy, rác thải công nghệ và pin năng lượng mặt trời đang nổi lên như một thách thức nghiêm trọng đối với môi trường toàn cầu. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ kéo theo lượng lớn thiết bị điện tử, linh kiện và tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng, tạo ra các nguồn rác thải chứa nhiều kim loại nặng và hóa chất độc hại như chì, thủy ngân, Cadmi, Chromi... có thể ngấm vào đất, nước gây ô nhiễm nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe như bị ung thư, rối loạn thần kinh, vô sinh, phát thải khí độc.

Khi bị đốt thủ công, các linh kiện điện tử giải phóng khí Dioxin, Furan là chất cực độc gây ô nhiễm không khí, khó tái chế vì cấu tạo phức tạp, nhiều vật liệu dính kết khiến việc tách chiết và tái chế tốn kém và nguy hiểm nếu không có công nghệ phù hợp.

Đại biểu cho biết, mỗi năm thế giới thải ra hàng chục triệu tấn rác điện tử, nhưng chỉ một phần nhỏ được tái chế an toàn. Theo Liên Hợp Quốc, năm 2022 thế giới tạo ra khoảng 62 triệu tấn rác thải điện tử nhưng chỉ 17% được tái chế đúng cách. Ở nước ta, phần lớn vẫn được xử lý thủ công hoặc chôn lấp, trong khi hệ thống thu gom, công nghệ tái chế và quy định pháp lý còn thiếu đồng bộ.

Theo Báo cáo của Đoàn giám sát, các nguy cơ về chất thải đặc thù đã được xem xét và chuẩn bị các phương án ứng phó như Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có một số quy định về quản lý chất thải đặc thù.

Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường đã quy định các loại chất thải đặc thù bao gồm chất thải điện tử, pin xe điện tử, tấm quang năng thải thuộc danh mục sản phẩm, bao bì phải được tái chế kèm theo tỷ lệ tái chế và quy cách tái chế bắt buộc. Theo đó, nhà sản xuất có trách nhiệm thu hồi, xử lý hoặc thực hiện đóng góp cho hoạt động tái chế các loại chất thải, tuy nhiên trong thực tế việc thu gom, xử lý chất thải điện tử, pin năng lượng còn phụ thuộc rất nhiều vào cơ sở hạ tầng, chế tài xử lý và ý thức trách nhiệm của người dân.

Để giải quyết vấn đề này, đại biểu đề nghị, bên cạnh quy định yêu cầu nhà sản xuất, nhập khẩu phải thu hồi và tái chế sản phẩm khi hết vòng đời, cần thiết lập tiêu chuẩn quốc gia cho việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải công nghệ, pin năng lượng mặt trời. Khuyến khích kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng linh kiện, vật liệu, giảm khai thác tài nguyên thô.

Thực hiện phát triển công nghệ tái chế sạch tách silicon, bạc, nhôm, thủy tinh từ pin năng lượng mặt trời để tái sử dụng, xây dựng nhà máy xử lý tập trung như áp dụng công nghệ cơ nhiệt hóa học an toàn thay cho xử lý thủ công. Nghiên cứu pin thế hệ mới, như sử dụng pin Teklok, Sky hoặc pin hữu cơ dễ tái chế, ít kim loại nặng.

Tăng cường tuyên truyền cho người dân và doanh nghiệp không vứt rác điện tử, pin điện tử bừa bãi mà tham gia các chương trình thu hồi, khuyến khích mô hình đổi rác điện tử lấy quà, thu gom tập trung tại siêu thị, trường học hay khu sinh hoạt cộng đồng. Hỗ trợ doanh nghiệp xanh có sáng kiến xử lý, tái chế rác thải công nghệ.

Với các giải pháp như vậy, đại biểu Nguyễn Thị Huế tin tưởng sẽ góp phần quan trọng vào bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và để một Việt Nam xanh hơn, sạch hơn, an toàn hơn và phát triển bền vững hơn.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/khuyen-khich-kinh-te-tuan-hoan-tai-su-dung-linh-kien-vat-lieu-10394599.html