Kịch chính luận vẫn có sức hút riêng

Không còn khắc họa mẫu "anh hùng thời đại" khô cứng, các đạo diễn đã mang đến sân khấu những câu chuyện đời thường về người chiến sĩ công an.

Trong bối cảnh khan hiếm đề tài mới lạ, hấp dẫn, 4 vở kịch đại diện sân khấu TP HCM tham dự Liên hoan Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về "Hình tượng người chiến sĩ công an" lần V - năm 2025 đã đem đến một bức tranh phong phú

Không còn khắc họa mẫu "anh hùng thời đại" khô cứng, các đạo diễn đã mang đến sân khấu những câu chuyện đời thường về người chiến sĩ công an. Chính sự giằng xé nội tâm, sự lựa chọn giữa công lý và tình thân, giữa lý tưởng và cám dỗ... đã làm nên những hình tượng đẹp về người chiến sĩ công an bảo vệ sự yên bình cho xã hội.

"Một cuộc chiến khác": Dung dị, nhẹ nhàng mà sâu lắng

Xem vở "Một cuộc chiến khác" của Sân khấu Kịch Hồng Vân, khán giả nhận thấy NSND Hồng Vân, với vai trò cố vấn nghệ thuật, đã không xây dựng hình tượng chiến sĩ công an với các hành động quen thuộc như các pha rượt đuổi hay những màn võ thuật trấn áp tội phạm. Đạo diễn - NSƯT Lê Nguyên Đạt đã chọn lối kể chuyện tĩnh, lấy tâm lý và xung đột đạo đức làm cốt lõi.

Với câu chuyện phá án trong ngành y tế - một đề tài gai góc, hình ảnh người chiến sĩ công an được khắc họa sắc bén qua đại úy Minh Kiên. Anh không chỉ đối mặt với tội phạm mà còn phải đối diện nỗi lo sợ mất đi người thân, bị chính đồng nghiệp đe dọa.

Một cảnh trong vở “Một cuộc chiến khác” của đạo diễn - NSƯT Lê Nguyên Đạt trên Sân khấu Kịch Hồng Vân

Điểm đáng chú ý trong thủ pháp dàn dựng "Một cuộc chiến khác" là sự tiết chế: không ồn ào, không tuyên truyền lộ liễu, mà để cho từng nhân vật tự "nói" bằng sự lựa chọn cách hành xử của mình. Sân khấu vì thế trở thành tòa án của lương tri, nơi khán giả không chỉ xem mà còn phải tự hỏi: Nếu ở vị trí nhân vật đó, ta sẽ làm gì?

NSƯT Lê Nguyên Đạt đã đưa ra những "khoảng trống" để khán giả cùng suy ngẫm, cùng sống và bị cuốn hút vào câu chuyện của các nhân vật. Anh dàn dựng vở diễn không khô khan mà rất trữ tình, đúng chất Sân khấu Kịch Hồng Vân - dung dị, nhẹ nhàng, duyên dáng song không kém phần sâu lắng. Các diễn viên: Lâm Vỹ Dạ, Minh Luân, Lạc Hoàng Long, Bùi Công Danh, Phạm Yến… đã tỏa sáng với nhân vật và "đất" diễn của mình.

"Sâu đêm": Khéo léo, không khô cứng

Nếu "Một cuộc chiến khác" khắc họa sự tha hóa của một số cán bộ thì "Sâu đêm" là bản độc thoại trầm mặc về sự giằng xé giữa tình cảm một người cha và trách nhiệm của một người chiến sĩ công an.

Đạo diễn Quốc Thảo - cũng là người thể hiện vai thượng tá Thái trong "Sâu đêm" - sử dụng ánh sáng, âm thanh và ngôn ngữ biểu hiện để xây dựng một thế giới nội tâm đầy phức tạp. Mỗi khi nhân vật độc thoại là một lần bóng tối bao phủ sân khấu, ánh sáng lạnh cô lập hình thể, để cõi lòng hiện ra như một vết cắt không thể lành.

Đạo diễn Quốc Thảo chọn lối dàn dựng mang tính hiện thực kết hợp biểu hiện. Anh không sa vào những chi tiết khô cứng của một vở kịch tuyên truyền mà khéo léo dẫn dắt người xem vào nội tâm nhân vật thông qua nhịp điệu sân khấu linh hoạt, tiết chế và giàu tầng nghĩa.

Ở "Sâu đêm", tầng sâu tâm lý là trụ cột của thủ pháp dàn dựng. Thượng tá Thái không phải là "người hùng không tì vết" mà là một người cha với nội tâm luôn dằn vặt, dù không thể hiện thành lời nhưng ánh mắt lại đầy nghẹn ngào và trách nhiệm. Những đoạn độc thoại nội tâm của ông được đạo diễn xử lý bằng ánh sáng đơn sắc - thường là tông lạnh hoặc ánh đèn xuyên sương - để cô lập hình thể, phơi bày cõi lòng nhân vật.

"Viên đạn bọc đường": Nhân vật đối trọng, hình ảnh phản chiếu

"Viên đạn bọc đường" của đạo diễn Mi Lê là sự hòa quyện giữa nghiên cứu học thuật và cảm xúc sân khấu. Câu chuyện kịch không chỉ kể một vụ án mà còn là quá trình trượt dài của lý tưởng khi bị cám dỗ bởi quyền lực và lợi ích.

Đạo diễn Mi Lê đã xây dựng cấu trúc nhân vật đối trọng - hai người bạn, một trở thành chiến sĩ công an kiên định, một rơi vào vòng xoáy của "viên đạn bọc đường". Đó cũng là hình ảnh phản chiếu của lý tưởng và thực tại.

Thủ pháp dàn dựng phi tuyến tính (lồng ghép hiện tại và quá khứ) được đạo diễn xử lý bằng ánh sáng và âm nhạc trầm mặc, khiến mạch kịch trở thành dòng nội tâm nhiều tầng lớp. Không cần hành động gay cấn, chính ánh mắt ngập ngừng, giọng nói khựng lại của nhân vật cũng đủ để khán giả suy tư. "Viên đạn" trong vở kịch không nổ nhưng hậu quả nó để lại thì có thể xuyên qua mọi lớp bảo vệ đạo đức.

"Cuộc đoàn tụ cảm xúc": Hành trình nhân văn

Trong khi đó, với "Cuộc đoàn tụ cảm xúc", đạo diễn Lê Quốc Nam lại lựa chọn câu chuyện khác biệt: Không phá án, không đấu tranh với tội phạm mà là hành trình của một nữ chiến sĩ công an đi tìm người anh song sinh thất lạc của nghi phạm. Từ đó, chị biết rõ người anh đã phạm tội giết người và vì sao anh em họ lại bị chia cắt.

Vở diễn mang ý nghĩa rất nhân văn: Người chiến sĩ công an không chỉ đại diện cho pháp luật mà còn mang theo cả gánh nặng tình thân, ký ức và mất mát của nghi phạm.

Điểm nhấn của "Cuộc đoàn tụ cảm xúc" là diễn xuất chân thật, giàu nội lực của NSƯT Minh Nhí khi anh diễn cả hai vai; trong khi nghệ sĩ Bình Tinh đảm nhận vai nữ chiến sĩ công an khẳng khái, không ngại gian khó, hết lòng vì dân. Không dùng thủ pháp hay kỹ xảo cầu kỳ, đạo diễn Lê Quốc Nam, với sự cố vấn của NSND Trần Ngọc Giàu, đã dàn dựng vở kịch này bằng nỗ lực làm mới chính mình. 

Không rập khuôn, sáo mòn

Bốn vở kịch là 4 câu chuyện, 4 góc nhìn và đều không xây dựng hình tượng người chiến sĩ công an theo kiểu rập khuôn, sáo mòn. Điều đó không hề ảnh hưởng đến nhiệm vụ tuyên truyền mà còn làm sống lại dòng kịch chính luận giàu nghệ thuật, tư tưởng và cảm xúc.

Trong giai đoạn tìm kiếm kịch bản chính luận khó khăn, sân khấu TP HCM đã cố gắng dàn dựng những tác phẩm về người chiến sĩ công an rất đời và chân thật. Nỗ lực của 4 đạo diễn Lê Nguyên Đạt, Quốc Thảo, Mi Lê và Lê Quốc Nam, vì vậy, rất đáng được ghi nhận.

Nguồn: https://nld.com.vn/kich-chinh-luan-van-co-suc-hut-rieng-196250624210343579.htm