Kiểm toán cần dựa trên đánh giá rủi ro

Trong bối cảnh nguồn lực có hạn, thời gian ngắn, để bảo đảm thực hiện tốt kế hoạch kiểm toán 2026, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) cần áp dụng phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu để đi vào trọng tâm, trọng điểm - Ủy viên là Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Minh Nam gợi ý.

Kiểm toán toàn diện quyết toán ngân sách trong năm 2026

Tại tọa đàm “Kế hoạch kiểm toán 2026: Khoa học, linh hoạt, đổi mới cùng đất nước” do Báo Kiểm toán tổ chức sáng 14/11, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp của KTNN Hoàng Văn Lương cho biết, khi xây dựng Kế hoạch kiểm toán năm 2026, KTNN xác định phải phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2025: xác định quy mô mẫu kiểm toán cấp xã thay vì cấp huyện trước đây.

Cùng với đó, điều chỉnh căn bản về mặt thời gian tổ chức kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách địa phương và quyết toán ngân sách nhà nước phải thực hiện kiểm toán sớm hơn so với trước đây, nhằm cung cấp kịp thời kết quả kiểm toán phục vụ Quốc hội và HĐND phê chuẩn quyết toán ngân sách.

Các đại biểu tham dự tọa đàm. Ảnh: Nguyễn Lộc

Đáng chú ý, năm 2026, KTNN sẽ thực hiện kiểm toán 100% Báo cáo quyết toán của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương. Luật Ngân sách nhà nước quy định HĐND phê chuẩn quyết toán chậm nhất ngày 5/7 của năm sau. Chính phủ báo cáo UBTVQH vào ngày 20/9, đặt ra áp lực cho KTNN phải tổ chức nhiệm vụ kiểm toán để phục vụ HĐND, Quốc hội phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước.

“Trước đây, từ thời điểm kết thúc cuộc kiểm toán đến khi phát hành báo cáo kiểm toán là dao động 35 - 40 ngày. Theo quy định mới, có những cuộc chỉ còn 10 - 15 ngày. Đây là áp lực rất lớn với KTNN trong năm 2026”, ông Lương xác nhận.

Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Minh Nam cho rằng, “mục tiêu kiểm toán toàn diện quyết toán ngân sách của KTNN trong năm 2026 thể hiện quyết tâm và nỗ lực vượt bậc của lãnh đạo KTNN và toàn ngành trong việc thực hiện có hiệu quả khoản 4 Điều 10 Luật Kiểm toán nhà nước”.

Cũng theo ông Nam, việc thực hiện kiểm toán toàn diện quyết toán ngân sách nhà nước khẳng định kết quả rất tích cực của KTNN trong việc hoàn thành sớm mục tiêu đặt ra trong Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030.

Thực hiện kiểm toán toàn diện quyết toán ngân sách sẽ giúp cung cấp thông tin cho HĐND các địa phương để quyết định phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương. Đặc biệt hơn, cung cấp cho các cơ quan của Quốc hội trong quá trình thẩm tra báo cáo quyết toán ngân sách, giúp các ĐBQH yên tâm hơn khi bấm nút thông qua, ông Lê Minh Nam bổ sung.

Cùng với kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách, KTNN đặt mục tiêu kiểm toán chuyên đề, hoạt động, môi trường, công nghệ thông tin đạt tỷ lệ tối thiểu 30% tổng số nhiệm vụ kiểm toán năm 2026, trong đó có những cuộc kiểm toán với quy mô lớn.

Ông Hoàng Văn Lương thông tin thêm, phương án tổ chức các cuộc kiểm toán này theo 2 nhóm. Nhóm 1 là các cuộc kiểm toán chuyên đề phục vụ các Đoàn giám sát tối cao của Quốc hội và Đoàn giám sát của UBTVQH. Nhóm 2 là các cuộc kiểm toán chuyên đề khác do KTNN lên kế hoạch tập trung vào những vấn đề nóng được dư luận xã hội quan tâm.

Tăng cường đội ngũ chuyên gia cho lĩnh vực kiểm toán mới

Để thực hiện thành công Kế hoạch kiểm toán 2026, ông Lương cho biết, KTNN sẽ tập trung triển khai đồng bộ, hiệu quả một số giải pháp cốt lõi.

Thứ nhất, bám sát chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ để chủ động triển khai nhiệm vụ; có dự phòng lực lượng để tổ chức thực hiện nhiệm vụ phát sinh. Bởi thực tế, ngoài các nhiệm vụ kiểm toán được ấn định bởi các luật, nghị quyết, KTNN còn thực hiện kiểm toán theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (trong năm 2024, KTNN đã thực hiện 02 cuộc kiểm toán).

Thứ hai, tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị, trưởng đoàn/tổ trưởng kiểm toán và từng kiểm toán viên trong thực thi nhiệm vụ; nâng cao chất lượng giám sát; xử lý nghiêm hành vi, hoạt động của đoàn mà kiểm toán viên vi phạm, đưa ra kết luận, kiến nghị chưa có đầy đủ bằng chứng, cố tình bỏ lọt vi phạm hoặc có hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong thực thi công vụ.

Thứ ba, hoàn thiện khung khổ pháp lý, bao gồm hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý của KTNN để phù hợp với tình hình mới.

Thứ tư, hiện cả nước còn 34 tỉnh, thành phố, số lượng đầu mối đơn vị dự toán từ 696 huyện sau sắp xếp lại với 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, đòi hỏi phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán; đồng thời thực hiện chuyển đổi số theo đúng tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đặc biệt, phải tăng cường huy động đội ngũ chuyên gia trong lĩnh vực kiểm toán mới như môi trường, biến đổi khí hậu, đánh giá chất lượng công trình, dự án.

Thứ năm, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thanh tra, kiểm tra, với Thanh tra Chính phủ để tránh chồng chéo.

Cuối cùng, đa dạng hình thức công khai để lan tỏa và nâng cao trách nhiệm giải trình trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng về phòng, chống tham nhũng để kịp thời phát hiện vi phạm, xử lý nghiêm minh.

Đồng tình với một số giải pháp quan trọng trên, ông Lê Minh Nam gợi ý, trong bối cảnh sau sắp xếp tổ chức bộ máy, vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tức đầu mối kiểm toán đã khác trước; điều này đòi hỏi KTNN phải chọn đủ mẫu để đại diện. “Vấn đề tổ chức thực hiện kiểm toán phải thay đổi, đặt ra đòi hỏi KTNN phải áp dụng phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu để đi vào trọng tâm, trọng điểm, giúp vừa đạt mục tiêu kiểm toán nhưng cũng bảo đảm điều kiện tổ chức thực hiện tốt nhất trong thời gian ngắn, nguồn lực có hạn”, ông nói.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/kiem-toan-can-dua-tren-danh-gia-rui-ro-10395714.html