Kỷ niệm về một bài báo

Ngay từ những ngày đầu khi được trở thành phóng viên Báo Quảng Bình tôi đã may mắn và vinh dự viết về Ngày Bác Hồ về thăm Quảng Bình-Vĩnh Linh. Một điều thuận lợi cho người làm báo chúng tôi là khi khai thác tư liệu về đề tài đặc biệt này là các nhân chứng-những người trực tiếp được gặp Bác, được đón Bác đều rất nhiệt tình chia sẻ với người viết. Họ kể mạch lạc về sự kiện trọng đại này với tất cả sự kính trọng, ngưỡng mộ dành cho vị lãnh tụ thiên tài Hồ Chí Minh. Họ đã truyền cảm hứng rất lớn cho người viết.

Tượng đài Bác Hồ với nhân dân Quảng Bình. Ảnh: TƯ LIỆU — Tượng đài Bác Hồ với nhân dân Quảng Bình. *Ảnh:* **TƯ LIỆU**

Tôi nhớ bài báo đầu tiên của tôi viết về đề tài này là vào năm 1997 với nhan đề: “Công tác tổ chức bảo vệ đón Bác vào thăm”. Người cung cấp tư liệu là ông Lại Văn Ly, cố Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình.

Vào thời điểm 16/6/1957, ông là Phó Bí thư Thị ủy, Ủy viên Ủy ban Quân chính TX. Đồng Hới, thành viên của Ban Tổ chức đón tiếp Bác Hồ. Tôi may mắn vì thời gian đó trụ sở cơ quan Báo Quảng Bình ở gần nhà riêng của ông Lại Văn Ly.

Trong câu chuyện, ông Ly đã lý giải tầm quan trọng đặc biệt của công tác bảo vệ lãnh tụ vào thời điểm đất nước chưa hoàn toàn thống nhất, TX. Đồng Hới vừa mới giải phóng được 3 năm. Bộ Chính trị đặt vấn đề bảo vệ chuyến đi của Bác phải tuyệt đối an toàn.

Ngoài việc cử Đại tướng Nguyễn Chí Thanh vào giúp Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình chỉ đạo công tác chuẩn bị, Trung ương còn cử đồng chí Trần Quốc Hoàn, Bộ trưởng Bộ Công an vào trước 3 ngày để triển khai công tác bảo vệ lãnh tụ. Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình thành lập Ban Tổ chức đón tiếp Bác Hồ do đồng chí Phạm Thanh Đàm, Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ty Công an làm trưởng ban.

Tinh thần chỉ đạo của đồng chí Trần Quốc Hoàn là phải bảo đảm tuyệt đối an toàn. Khi truyền đạt cho các cấp, các ngành chỉ được nói đón tiếp phái đoàn Trung ương. Ban Tổ chức khi bố trí nơi nghỉ, nơi làm việc, đường đi về của Bác đều phải dùng mật hiệu.

Theo lịch trình, 8 giờ ngày 16/6/1957, tại sân bay Đồng Hới, chiếc máy bay số hiệu LIZ-số 203 từ từ hạ cánh. Ông Phạm Xuân Tuynh, lúc ấy là sĩ quan liên lạc tổ cố vấn quốc tế mới chính thức thông báo máy bay xuất hiện là của Hồ Chủ tịch vào thăm. Giây phút đó, tổ quốc tế đóng tại Đồng Hới rất phấn khởi vì được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Vừa vào đến cửa thành Đồng Hới, Bác Hồ hỏi ngay: “Sao không thấy nhân dân?”. Đồng chí Nguyễn Tư Thoan thưa với Bác: “Đã có đường cho nhân dân đi phía ngoài thành”. Bác chỉ thị: “Mở cổng thành cho nhân dân đi lại bình thường.” Sau bài báo này chúng tôi tiếp tục được gặp gia đình ông Phí Văn Lưu để viết về nhiếp ảnh gia được chụp ảnh cho Bác Hồ; được gặp cụ Nguyễn Văn Lình để viết về người được vinh dự nấu ăn cho Bác Hồ; tôi cũng đã viết bài “Ước mơ có tượng đài Bác Hồ trên đất Quảng Bình” cùng một số bài viết khác.

Mặc dù vậy, chúng tôi vẫn thấy chưa đủ tư liệu cần thiết để hiểu hơn sự kiện Bác Hồ vào thăm Quảng Bình-Vĩnh Linh. Được Ban Biên tập Báo Quảng Bình tạo điều kiện, tháng 5/2002, chúng tôi đã có chuyến công tác ra Thủ đô Hà Nội để được nghe ông Vũ Kỳ-người thư ký tận tụy của Bác Hồ kể chuyện chuyến thăm lịch sử Bác Hồ vào với Quảng Bình-Vĩnh Linh.

Biết chúng tôi từ Quảng Bình ra Thủ đô, mặc dù sức khỏe còn yếu, ông Vũ Kỳ vẫn tạo mọi điều kiện thuận lợi để cung cấp thông tin cần thiết. Cùng nghe chuyện có nhà báo Huy Chương, cán bộ Đài PT-TH Bắc Ninh, cô Nguyễn Thị Hằng Nga, cán bộ Học viện Tài chính Kế toán Hà Nội...

Đến nay thời gian dù đã trôi qua hàng chục năm rồi chúng tôi vẫn còn nhớ mãi lời kể của ông Vũ Kỳ: “Trong chuyến thăm lịch sử ấy (16/6/1957) Bác Hồ đã dành muôn vàn tình yêu thương cho nhân dân Quảng Bình-Vĩnh Linh, bởi đây là nơi chịu nhiều gian khổ của cuộc chiến tranh. Trong các cuộc nói chuyện với cán bộ nhân dân Quảng Bình-Vĩnh Linh, Bác chỉ rõ: Quảng Bình cùng với Vĩnh Linh là tuyến đầu miền Bắc. Mọi việc tốt, xấu ở các cô, các chú Quảng Bình, Vĩnh Linh đều có ảnh hưởng tới miền Nam. Nếu kẻ địch có hành động liều lĩnh gì thì Quảng Bình, Vĩnh Linh phải đương đầu với chúng trước hết, bảo đảm đánh thắng chúng trước hết...”

... Có một chi tiết liên quan tới văn hóa ẩm thực được Bác Hồ nhắc tới khá dí dỏm: Trong bữa cơm chiều, Bác có nói chuyện với Đại tướng Nguyễn Chí Thanh: “Chú còn nhớ cơm hến ở Huế, cháo lòng ở chợ Đông Ba hay không? Cơm hến ở Huế làm bằng tấm nấu với hến trộn ớt cay lắm.” Bác Hồ quay sang các đồng chí lãnh đạo Tỉnh ủy Quảng Bình nói vui: “Còn ở Quảng Bình của chú có đặc sản mắm tôm, mắm tôm Đồng Hới. Sao miền Trung cứ mang đặc sản lắm ớt ra chiêu đãi khách?”, tất cả cùng cười vui sau những câu đùa của Bác.

Ông Vũ Kỳ còn kể nhiều chuyện có giá trị. Trước khi lên mặt báo tôi còn cẩn thận cho ông Vũ Kỳ xem. Thật cảm động bức thư của ông Vũ Kỳ viết cho tôi: Tôi xin trích đăng bức thư này thay cho lời kết, bày tỏ niềm tri ân tới người đã cung cấp tư liệu quý giá để tôi vinh dự viết bài về ngày Bác Hồ vào thăm Quảng Bình-Vĩnh Linh: “Bảo tàng Hồ Chí Minh, ngày 23/5/2002, thân gửi đồng chí Phan Hòa, tôi vẫn điều trị bệnh ở phòng đồng chí gặp. Vì đồng chí tin, gửi bài cho tôi chứng nhận, vì vậy tôi phải dẹp bệnh sang một bên để sửa bài. Thật tình, sửa nhiều đừng giận. Cố gắng thu xếp đăng Báo Quảng Bình đúng ngày 16 tháng 6 năm 2002. In cho rõ, sáng sủa và trang trọng, nếu báo đồng ý đăng. Đăng hay không là quyền tòa báo. Đồng chí vẫn phải đánh máy đẹp, gửi cho tôi làm tư liệu về Bác Hồ. Tôi nằm trong bệnh viện cho nên không kiểm tra đúng lịch nhật ký, vì vậy cho nên ngày giờ và địa điểm không cụ thể. Đành vậy. Nếu báo đăng thì anh và anh em phụ trách báo sửa lại thêm bớt cho hay cho đúng để có tác dụng tốt cho người đọc. Thăm hỏi và chúc tất cả anh chị em có quan hệ đến bài báo này. Chào thân ái.”

Phan Hòa

Nguồn: https://baoquangbinh.vn/van-hoa/202506/ky-niem-ve-mot-bai-bao-2227206/