Làng nghề và OCOP:

Những năm gần đây, sự xuất hiện của Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã trở thành đòn bẩy quan trọng, giúp các làng nghề vừa gìn giữ di sản truyền thống, vừa phát triển theo hướng hiện đại và bền vững.

Giới thiệu quy trình sản xuất lụa tại làng nghề Vạn Phúc (phường Hà Đông). Ảnh: Nguyễn Quang

OCOP đưa tinh hoa truyền thống vươn xa

Bát Tràng, cái nôi của nghề gốm sứ, là minh chứng rõ nét cho sự thay đổi nhờ OCOP. Nếu như trước kia, gốm Bát Tràng chủ yếu phục vụ nhu cầu sinh hoạt trong nước, thì nay, nhờ chương trình này, sản phẩm gốm đã được cải tiến mạnh mẽ cả về mẫu mã, thiết kế và chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Hàng loạt sản phẩm như bộ ấm chén, bát đĩa, bình hoa, tranh gốm nghệ thuật của các công ty, hợp tác xã, hộ sản xuất trong làng đã đạt chuẩn OCOP 4 sao, 5 sao và có mặt tại những thị trường khó tính, như: Nhật Bản, Mỹ, châu Âu... Sự kết hợp giữa dây chuyền hiện đại và kỹ thuật thủ công đã giúp nghề gốm ngày càng khẳng định vị thế, đóng góp vào mức thu nhập bình quân khoảng 87 triệu đồng/người/năm cho người dân địa phương.

Phó Chủ tịch UBND xã Bát Tràng Đỗ Thành Thuận cho biết, sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, xã có 3 làng nghề sản xuất gốm sứ, là: Bát Tràng, Giang Cao, Kim Lan với khoảng hơn 6.000 hộ phát triển nghề. Xã có 173 nghệ nhân trong lĩnh vực gốm sứ mỹ nghệ đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu. Bát Tràng hiện có 49 sản phẩm được chứng nhận OCOP còn hiệu lực, trong đó nhiều sản phẩm đạt 5 sao và tiềm năng đạt 5 sao.

Không chỉ Bát Tràng, xã Chuyên Mỹ cũng đang chứng kiến bước chuyển mình nhờ OCOP. Nghề khảm trai vốn nổi danh bởi sự tinh xảo của bàn tay người thợ, nay được mở rộng thị trường qua các sản phẩm OCOP như hộp khảm, tranh treo tường, quà lưu niệm. Thay vì sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, các cơ sở đã xây dựng bộ sưu tập, phân khúc khách hàng rõ ràng và đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử. Điều này không chỉ giúp tăng doanh thu mà còn đưa tinh hoa khảm trai đến gần hơn với đời sống hiện đại.

Theo thống kê, Hà Nội hiện có hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm trên 60% tổng số làng nghề cả nước. Đây là nguồn lực vô cùng quý giá, tạo công ăn việc làm cho hàng trăm nghìn lao động nông thôn và góp phần thay đổi diện mạo nông thôn mới. Hiện tại, Hà Nội có 929/3.463 sản phẩm (chiếm 26,8%) của làng nghề, làng có nghề được đánh giá phân hạng đạt từ 3 sao trở lên. Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ: Sản phẩm còn thiếu đa dạng, thương hiệu yếu, công tác quảng bá chưa thật sự đồng bộ.

Tiếp sức cho làng nghề, lan tỏa giá trị truyền thống

Giá trị lớn nhất mà OCOP mang lại cho làng nghề Hà Nội không chỉ nằm ở kinh tế mà còn ở việc gìn giữ và lan tỏa văn hóa truyền thống. Nếu làng nghề là nơi lưu giữ ký ức và tinh hoa của người Việt, OCOP chính là "chiếc cầu nối" đưa những giá trị ấy hòa nhập vào dòng chảy phát triển hiện đại. Gốm Bát Tràng, khảm trai Chuyên Mỹ, lụa Vạn Phúc hay mây tre đan Phú Vinh... mỗi sản phẩm OCOP đều kể một câu chuyện riêng về bàn tay và tâm hồn người thợ.

OCOP đã tạo điều kiện để sản phẩm làng nghề bước ra khỏi phạm vi chợ quê, trở thành hàng hóa có thương hiệu. Nhờ được chuẩn hóa về chất lượng, bao bì, tem nhãn, chỉ dẫn địa lý, sản phẩm làng nghề đã có chỗ đứng tại siêu thị, trung tâm thương mại và trên các sàn thương mại điện tử. Tranh khảm trai Chuyên Mỹ được xuất khẩu, sản phẩm mây tre Phú Vinh ký hợp đồng trực tiếp với khách hàng châu Âu, lụa Vạn Phúc trở thành sản phẩm quà tặng du lịch…, tất cả đều chứng minh sức bật từ OCOP. Ở chiều ngược lại, làng nghề chính là nền tảng giúp OCOP Hà Nội phát triển vượt trội so với nhiều địa phương khác. Bởi sản phẩm của làng nghề vốn đã mang trong mình giá trị bản sắc - tiêu chí quan trọng nhất của chương trình. Chính sức sống bền bỉ ấy đã giúp OCOP có được nguồn lực phong phú để xây dựng thương hiệu mạnh.

Năm 2025, các làng nghề vẫn đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để trình các cấp đánh giá, công nhận sản phẩm. Trong đó, riêng với Bát Tràng, Phó Chủ tịch UBND xã Đỗ Thành Thuận cho biết, xã dự kiến tiếp tục đánh giá, phân hạng thêm 16 sản phẩm OCOP và đề nghị thành phố thẩm định, công nhận 15 nghệ nhân. Xã cũng tiếp tục hoàn thiện, triển khai đề án phát triển làng nghề gắn với du lịch trải nghiệm.

Có thể khẳng định, làng nghề và OCOP đang tạo nên một "cú hích kép": Làng nghề góp phần làm giàu cho OCOP bằng kho tàng sản phẩm truyền thống, còn OCOP tiếp thêm sức sống cho làng nghề bằng sự kết nối thị trường hiện đại. Như lời ông Đỗ Thành Thuận: "Làng nghề là gốc rễ, OCOP là cánh tay vươn xa. Nếu không có làng nghề, OCOP sẽ khó có sản phẩm mang dấu ấn văn hóa; nhưng nếu không có OCOP, làng nghề khó tìm được hướng đi để thích ứng với thị trường hiện đại". OCOP đã và đang trở thành đôi cánh giúp tinh hoa làng nghề Hà Nội bay cao và bay xa, vượt khỏi ranh giới làng xã để vươn ra thế giới. Đồng thời, chính sự trường tồn của làng nghề lại là nền móng bền chặt, tạo nên bản sắc riêng cho Chương trình OCOP Thủ đô. Trong tương lai, sự cộng hưởng này không chỉ giữ nghề mà còn làm giàu từ nghề, đóng góp xứng đáng vào hành trình xây dựng một Hà Nội văn hiến, sáng tạo, hiện đại và hội nhập.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/lang-nghe-va-ocop-cong-huong-de-giu-nghe-lam-giau-tu-nghe-718666.html