Lithium mở ra triển vọng trong y học tâm thần và nghiên cứu điều trị Alzheimer

Lithium - trụ cột tiềm năng trong y học tâm thần và nghiên cứu Alzheimer

Lithium được coi là trụ cột tiềm năng trong y học tâm thần và nghiên cứu Alzheimer. (Ảnh minh họa: Wikipedia)

Từ lâu, lithium đã là phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực, giúp ngăn ngừa các cơn hưng cảm và trầm cảm luân phiên, đồng thời làm giảm nguy cơ tự tử. Tuy nhiên, việc kê đơn lithium chỉ chiếm khoảng một phần ba số bệnh nhân, bởi cần theo dõi nồng độ trong máu nghiêm ngặt để tránh các tác dụng phụ như tổn thương thận, rối loạn tuyến giáp hay tiểu nhiều.

Được sử dụng dưới dạng muối, lithium vẫn là chất ổn định tâm trạng hiệu quả nhất. Những tiến bộ trong chụp chiếu não cho thấy lithium thúc đẩy tính dẻo dai của nơron thần kinh, tăng mật độ các sợi nhánh ở vỏ não trước, củng cố kết nối giữa các nơron và bảo vệ chất xám. Tuy nhiên, gần 70% bệnh nhân lưỡng cực không đáp ứng thuốc, nguyên nhân liên quan đến sự thiếu vắng hoặc hoạt động yếu của gen LEF1, hạn chế tác dụng điều chỉnh của lithium trên các nơron thần kinh bị kích thích quá mức.

Gần đây, lithium được nghiên cứu với vai trò tiềm năng trong phòng ngừa và hỗ trợ điều trị Alzheimer, căn bệnh đang ảnh hưởng đến gần 140.000 người tại Bỉ. Giáo sư Jean-Christophe Bier - bác sĩ chuyên khoa thần kinh tại Bệnh viện Đại học Erasme ở Brussels - cho biết các nghiên cứu trên chuột chứng tỏ các mảng amyloid, đặc trưng của bệnh Alzheimer, có khả năng hấp thụ và giữ lại lithium. Thử nghiệm bổ sung lithi orotat trên chuột ghi nhận các tổn thương thần kinh giảm bớt và khả năng ghi nhớ được cải thiện.

Lithium orotate là hợp chất gồm lithium kết hợp với axit orotic, được nghiên cứu như một dạng bổ sung lithium hỗ trợ sức khỏe thần kinh. Khác với các loại lithium được kê đơn trong điều trị rối loạn lưỡng cực, lithi orotat chưa được chứng minh đầy đủ về hiệu quả và độ an toàn trên người, bởi các nghiên cứu chủ yếu ở mức thử nghiệm trên động vật. Tuy nhiên, các nghiên cứu này đã và đang mở ra hướng đi tiềm năng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer.

Bên cạnh đó, các rào cản về độc tính và kinh tế vẫn hiện hữu. Lithium liều điều trị có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng đối với thận, tuyến giáp và não. Việc nghiên cứu lithium đòi hỏi chi phí lớn, trong khi thuốc lithium không mang lại lợi nhuận cao, khiến đầu tư hạn chế. Các liệu pháp mới, như kháng thể đơn dòng chống amyloid, chỉ làm chậm tiến triển bệnh khoảng 6 tháng trong vòng 18 tháng, đồng thời đi kèm tác dụng phụ và chi phí cao.

Trước thực tế này, Giáo sư Bier nhấn mạnh: “Lithium không phải là thuốc chữa khỏi Alzheimer. Cần tiếp tục nghiên cứu, thận trọng trong ứng dụng lâm sàng và tối ưu hóa cách sử dụng để vừa tận dụng hiệu quả, vừa hạn chế tác dụng phụ”.

Dù vậy, lithium vẫn là đề tài nghiên cứu đầy hấp dẫn và bí ẩn, tiếp tục mở ra những hướng đi mới trong điều trị các rối loạn tâm thần và các bệnh thoái hóa thần kinh, trong đó có Alzheimer. Lịch sử y học của kim loại này còn lâu mới kết thúc, nhưng sự thận trọng vẫn là ưu tiên hàng đầu trong từng bước ứng dụng lâm sàng.

Nguồn: https://baoquocte.vn/lithium-mo-ra-trien-vong-trong-y-hoc-tam-than-va-nghien-cuu-dieu-tri-alzheimer-326465.html