Meme ảnh hưởng đến ngôn ngữ của giới trẻ như thế nào?

Theo tiến sĩ Nguyễn Thúy Diễm, giảng viên Trường ĐH Tây Đô (Cần Thơ), meme chỉ là một món gia vị, nếu lạm dụng và thay thế hoàn toàn cho ngôn ngữ tiếng Việt thì thật sự là một vấn đề đáng lo ngại.

Vài năm gần đây, meme (một dạng ngôn ngữ bằng hình ảnh, GIF hoặc video thay thế cho văn bản nhằm biểu đạt cảm xúc, đôi khi là để châm biếm một người hay tình huống nào đó) bắt đầu xuất hiện khắp mọi nơi. Từ bức ảnh chế, câu nói ngắn gọn dí dỏm đến những đoạn clip đang xu hướng, meme dần trở thành ngôn ngữ khá phổ biến trong cách giới trẻ trò chuyện và biểu đạt cảm xúc.

Ngôn ngữ giao tiếp vừa vui vừa nhanh của giới trẻ

Nếu trước kia meme chỉ là công cụ giải trí thì nay đã trở thành "ngôn ngữ chung" để thế hệ gen Z và Alpha giao tiếp, chia sẻ cảm xúc. Không cần lời nói dài dòng, một tấm ảnh kèm câu chữ "gút chóp" (Good Job-NV) có thể thay thế cho cả đoạn hội thoại. Ví dụ, muốn bày tỏ bất ngờ khi gặp may mắn, thay vì soạn một đoạn dài kể lại, nhiều bạn trẻ chỉ cần gửi một tấm hình của mình với khuôn mặt ngạc nhiên và kèm dòng chữ "bóc trúng sích rịt". Người nhận ngay lập tức hiểu ý của người gửi.

Ngồi cạnh nhau, nhưng nhiều bạn trẻ chọn cách gửi meme qua tin nhắn để thể hiện cảm xúc của mình

ẢNH: MINH HỌA BẰNG AI

Meme không chỉ dừng lại ở hình ảnh, mà còn lan tỏa vào ngôn ngữ đời thường. Các từ "xin vía", "cà khịa" đến loạt từ vay mượn tiếng Anh như "xỉu up xỉu down"... đều có nguồn gốc từ văn hóa mạng và được phổ biến mạnh mẽ nhờ meme.

Chấn Hưng (21 tuổi, ngụ TP.Cần Thơ) chia sẻ: " Nói chuyện bằng meme vừa vui, vừa nhanh. Thay vì gõ cả câu dài, chỉ cần một hình ảnh chế hay câu meme là bạn bè có thể hiểu ngay ý mình".

Có thể nói, meme đã góp phần mang đến nhiều giá trị tích cực đối với giới trẻ. Trước hết, meme giúp giảm căng thẳng trong học tập và công việc nhờ tính hài hước, ngắn gọn và dễ tiếp nhận. Đồng thời, meme đóng vai trò kết nối cộng đồng, khi tạo ra cảm giác đồng điệu giữa những người trẻ và cũng là cầu nối giữa các thế hệ. Nếu cha mẹ, thầy cô bắt kịp và hiểu được meme thì khoảng cách trò chuyện với con cái, học sinh sẽ trở nên gần gũi hơn.

Thay vì câu “bạn im đi “, các bạn trẻ sử dụng meme này để thay cho lời muốn nói

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Ở khía cạnh ngôn ngữ, meme giúp thúc đẩy sự sáng tạo, góp phần làm giàu thêm vốn từ trong đời sống. Đặc biệt, nhiều meme đã phản ánh kịp thời đời sống xã hội, trở thành một dạng bình luận nhanh, gần gũi và dễ hiểu. Qua đó khẳng định vai trò của giới trẻ trong việc định hình và lan tỏa văn hóa số hiện đại.

Lạm dụng meme là một vấn đề đáng lo ngại

Bên cạnh giá trị giải trí và sáng tạo, văn hóa meme cũng bộc lộ không ít hệ lụy đối với giới trẻ. Việc lạm dụng meme trong giao tiếp khiến ranh giới giữa ngôn ngữ mạng và ngôn ngữ chuẩn mực ngày càng mờ nhạt.

Nhiều học sinh, sinh viên mang meme vào bài kiểm tra hay báo cáo, làm giảm đi tính nghiêm túc trong học tập. Không chỉ vậy, meme vốn được xây dựng từ những câu chữ ngắn gọn, lặp đi lặp lại, dễ tạo thói quen diễn đạt rập khuôn, làm nghèo nàn vốn từ và hạn chế khả năng tư duy ngôn ngữ dài hơi.

Hình ảnh một bạn trẻ bày tỏ sự bất ngờ khi gặp được may mắn

ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH

Do không phải ai cũng hiểu được "ngôn ngữ meme" nên hiện tượng này cũng có thể tạo ra khoảng cách trong giao tiếp giữa các thế hệ và gây khó khăn cho giới trẻ khi bước vào môi trường học thuật hay công việc chuyên nghiệp. Đáng lo ngại hơn, không ít meme còn mang tính châm biếm, miệt thị hoặc lan truyền thông tin sai lệch, nếu thiếu kiểm soát sẽ tác động tiêu cực đến nhận thức cũng như hành vi của một bộ phận thanh thiếu niên.

Tiến sĩ Nguyễn Thúy Diễm, giảng viên khoa Ngoại ngữ - Xã hội nhân văn và Truyền thông, Trường ĐH Tây Đô, chia sẻ: "Chúng ta nên nhận thức rõ rằng meme chỉ là một món gia vị, còn tiếng Việt mới là món ăn chính. Nếu lạm dụng và thay thế hoàn toàn cho ngôn ngữ tiếng Việt thì đây thật sự là một mất mát rất lớn và là một vấn đề đáng lo ngại. Giải trí và sáng tạo, nhưng chúng ta phải biết cân bằng để giữ gìn ngôn ngữ, bản sắc văn hóa dân tộc".

Từ vay mượn tiếng Anh như “xỉu up xỉu down” có nguồn gốc từ văn hóa mạng và được phổ biến mạnh mẽ nhờ meme

ẢNH: MINH HỌA BẰNG AI

Cũng theo tiến sĩ Nguyễn Thúy Diễm, để meme phát huy giá trị tích cực và hạn chế hệ lụy, giới trẻ cần có sự tỉnh táo trong cách sử dụng. Meme có thể là công cụ giải trí, kết nối bạn bè và lan tỏa thông điệp xã hội, nhưng chỉ phù hợp trong những tình huống đời thường hoặc môi trường mạng. Khi bước vào học tập, nghiên cứu hay công việc chuyên nghiệp, cần giữ gìn tiếng Việt trong sáng, ngôn ngữ chuẩn mực. Việc chọn lọc nội dung cũng đặc biệt quan trọng, nên ưu tiên những meme mang tính sáng tạo, hài hước, lành mạnh, tránh chia sẻ các hình ảnh và câu chữ miệt thị, sai lệch thông tin.

Nguồn: https://thanhnien.vn/meme-anh-huong-den-ngon-ngu-cua-gioi-tre-nhu-the-nao-185251015092414996.htm