Nét đẹp nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer

Nghệ nhân trẻ ở Vĩnh Long làm mặt nạ chằn. Ảnh: DUY KHÔI

Nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer là nghề thủ công truyền thống được hình thành cách đây hơn 2 thế kỷ, nhằm phục vụ cho các loại hình sinh hoạt văn hóa - nghệ thuật dân gian của đồng bào Khmer. Phổ biến nhất là dùng mão, mặt nạ trong múa dân gian, múa truyền thống, múa tín ngưỡng, ca kịch… Các sản phẩm mão, mặt nạ mang đậm giá trị văn hóa dân gian và thể hiện yếu tố linh thiêng trong đời sống tinh thần của cộng đồng dân tộc Khmer. Theo tri thức dân gian về nghề thủ công truyền thống này, hình dáng, màu sắc và họa tiết của từng sản phẩm đều có dấu ấn nhận diện riêng cho từng nhân vật, từng điệu múa. Qua đó, gửi gắm những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện niềm tin của người dân về cái thiện chiến thắng cái ác, chính nghĩa vượt lên hung tàn, sự cảm hóa, hướng thiện và cầu mong những điều tốt lành trong cuộc sống.

Quá trình chế tác mão, mặt nạ được thực hiện hoàn toàn bằng thủ công, đòi hỏi người nghệ nhân phải có kiến thức, am tường về nghệ thuật, có sự sáng tạo, tỉ mỉ, khéo léo để tạo nên những sản phẩm bền, đẹp, mang đậm tính sáng tạo nghệ thuật. Tùy vào các loại mão, mặt nạ đơn giản hay phức tạp mà thời gian chế tác sản phẩm cũng khác nhau, có khi vài ngày, có khi cả tháng. Hiện nay, nghề làm mão, mặt nạ vẫn được duy trì, bảo tồn, phục vụ cho các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer như múa trống Chhay-dăm, kịch múa Rô-băm, sân khấu Dù-kê…

Ông Nguyễn Quỳnh Thiện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long, cho biết: Toàn tỉnh Vĩnh Long hiện có 19 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong đó, “Nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer Trà Vinh” là một trong 6 Di sản văn hóa phi vật thể được hình thành trong đời sống của đồng bào dân tộc Khmer. Thời gian qua, các loại hình du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng được quan tâm đầu tư, phát triển đã góp phần đưa nghề làm mão, mặt nạ truyền thống trở thành sản phẩm văn hóa - du lịch độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa Khmer Nam Bộ. Đặc biệt, địa phương ghi nhận sự đóng góp miệt mài, tâm huyết của các nghệ nhân chế tác mão, mặt nạ ở phường, xã: Trà Vinh, Hòa Thuận, Song Lộc, Châu Thành, Trà Cú… “Chính tâm huyết và lòng yêu nghề của các thế hệ nghệ nhân đã giúp nghề làm mão, mặt nạ vừa có khả năng phục hồi trên cơ sở truyền thống, vừa có khả năng tồn tại lâu dài trong bối cảnh đời sống hiện đại”, ông Nguyễn Quỳnh Thiện nhấn mạnh.

Để bảo tồn và phát huy di sản hơn nữa, lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long đề nghị ngành chức năng và địa phương liên quan tập trung nguồn lực, đẩy mạnh xã hội hóa trong tổ chức các hoạt động chế tác và hoạt động diễn xướng văn nghệ có liên quan. Đồng thời, tổ chức thường xuyên, đa dạng các hoạt động thực hành, truyền dạy nghề làm mão, mặt nạ của người Khmer.

Theo thống kê, toàn tỉnh Vĩnh Long hiện có 214 di tích (2 Di tích Quốc gia đặc biệt, 45 Di tích quốc gia và 167 Di tích cấp tỉnh); 19 Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và 3 Bảo vật quốc gia. Thời gian qua, Bảo tàng Vĩnh Long đã nghiên cứu sưu tầm, lưu giữ trên 48.297 hiện vật, tài liệu liên quan đến quá trình hình thành phát triển của tỉnh qua nhiều giai đoạn lịch sử; cùng với nhiều bộ sưu tập hiện vật có giá trị.

ĐĂNG HUỲNH

Nguồn: https://baocantho.com.vn/net-dep-nghe-lam-mao-mat-na-cua-nguoi-khmer-a193416.html