Nghị quyết 68 và niềm vui thứ hai của doanh nghiệp tư nhân

Nếu như sự ra đời của Nghị quyết 68 là niềm vui thứ nhất, lớn nhất của doanh nghiệp tư nhân thì niềm vui thứ hai sẽ là việc Nghị quyết đi được vào cuộc sống.

Phát triển doanh nghiệp tư nhân nhìn từ góc độ tiếp cận đất đai

Có lẽ không có gì sát thực hơn trong việc thể chế hoá các nội dung của Nghị quyết 68 bằng việc tiệm cận góc độ sử dụng đất của doanh nghiệp tư nhân. Báo cáo năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI năm 2024 do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa công bố cho thấy có đến 67% doanh nghiệp trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch kinh doanh do gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục hành chính về đất đai - một con số rất đáng suy nghĩ.

Không phải ngẫu nhiên mà một chuyên gia kinh tế của VCCI là ông Đậu Anh Tuấn đã chọn vấn đề tiếp cận đất đai lâu nay của doanh nghiệp tư nhân để tham chiếu với Nghị quyết 68.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, hiện có quá nhiều văn bản điều chỉnh một hoạt động như sử dụng đất với 12 luật, hơn 20 nghị định, thông tư. Cùng đó là quy định thay đổi liên tục (thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư); cách thức thiết kế quy định khó tra cứu (tiêu chí xác định dự án đầu tư, từ đó xác định các biện pháp quản lý).

“Đặc biệt là việc không xác định được chính xác số ngày hoặc thời điểm để chủ đầu tư bắt đầu triển khai dự án. Thực tế cho thấy nhanh cũng phải 18 - 24 tháng, lâu thì 2 - 3 năm hoặc hơn”, ông Đậu Anh Tuấn nhìn nhận.

Cùng đó là năng lực thực thi các quy định của địa phương cũng là yếu tố đáng quan ngại, một số trường hợp như thực hiện cơ chế thoả thuận về đất còn tỏ ra thiếu khả thi nếu thiếu đi sự can thiệp của Nhà nước.

Bởi vậy trong việc thể chế hoá các nội dung của Nghị quyết 68 về sử dụng đất, ông Tuấn đề xuất các giải pháp. Một là xây dựng hướng dẫn chung về quy trình thực hiện dự án đầu tư. Hai là rà soát để giải quyết các mâu thuẫn, chồng chéo, thiếu rõ, thiếu hợp lý của quy định. Ba là nâng cao năng lực thực thi của cán bộ địa phương. Và cuối cùng là nghiên cứu việc mở rộng đối tượng áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt.

Tương lai không thể là quá khứ kéo dài

Không đi vào một lĩnh vực cụ thể như ông Đậu Anh Tuấn, chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên lại nhấn mạnh một tư duy hoàn toàn mới để thể chế hoá các nội dung của Nghị quyết 68 mà ông gọi là “tương lai không nằm trên đường kéo dài của quá khứ”.

Doanh nghiệp tư nhân được Nghị quyết 68 xác định là động lực tăng trưởng quan trọng nhất của nền kinh tế. Ảnh minh hoạ

Điều được ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh ở đây là cần vượt bỏ cái cũ theo logic cải cách mới với các nội hàm như tháo gỡ trói buộc, khơi thông các điểm nghẽn thể chế đang trói buộc kìm hãm (hạ tầng, nhân lực). Cải cách nhà nước cần đi đôi với cải cách các thị trường.

Cùng đó, xây dựng môi trường kinh doanh mang tính bình đẳng giữa các thành phần kinh tế để tiến đến điều được ông Thiên mô tả là có được nền kinh tế như một tổng thể hữu cơ và bình đẳng.

Điểm quan trọng nhất theo chuyên gia Trần Đình Thiên, tới đây cốt nhất không phải ưu đãi mà phải là không phân biệt đối xử, bảo đảm tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng. Đặc biệt, không hình sự hóa, giảm tối đa thanh, kiểm tra; không hồi tố gây bất lợi cho doanh nghiệp. Chuyển tiền kiểm” sang “hậu kiểm” cũng như thuận lợi hóa tiếp cận nguồn lực (đất đai, vốn). Thậm chí là cần phải thúc đẩy việc “thay máu” lực lượng doanh nghiệp với việc khuyến khích khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, tư duy tiến ra toàn cầu “Go Global” và hỗ trợ hình thành phát triển các doanh nghiệp tiên phong.

“Phải coi trọng phát triển khối doanh nghiệp tư nhân nội địa - lực lượng trực tiếp tạo việc làm, tăng thu nhập và gắn bó với quá trình nâng cao chất lượng sống của người dân. Cần có lộ trình bài bản chuyển hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp thực thụ, đồng thời cắt giảm mạnh thủ tục hành chính và chi phí không chính thức để cải thiện môi trường kinh doanh một cách thực chất”, ông Thiên nói.

Rõ ràng là điểm cốt yếu được vị chuyên gia này nhấn mạnh và cũng kỳ vọng là việc đưa Nghị quyết 68 vào cuộc sống cũng tức là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam sẽ không còn mang tính “đám đông” nữa mà thực sự là có “tổ chức” để có thể “tròn vai” là động lực tăng trưởng quan trọng nhất của nền kinh tế như Nghị quyết 68 đã định vị.

Bởi như nhận định khá thẳng thắn của TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương rằng, Nghị quyết 68 không phải là nghị quyết mang tính chất ưu ái khu vực tư nhân mà xuất phát từ thực tiễn khách quan. Việc khẳng định vai trò của doanh nghiệp tư nhân, của khu vực kinh tế tư nhân xuất phát từ thực tiễn khách quan, từ sự đóng góp rất hiệu quả của khu vực kinh tế tư nhân vào nền kinh tế cũng như là yêu cầu phát triển của đất nước trong thời gian tới.

“Câu chuyện ở đây sẽ là tháo gỡ vấn đề thể chế bởi vì thể chế có tốt thì các cơ quan quản lý nhà nước mới có thể thực thi tốt và doanh nghiệp hay người dân mới có thể tuân thủ tốt. Nhưng nếu thể chế không tốt thì bản thân thể chế đó sẽ trở thành lực cản, triệt tiêu các động lực phát triển của nền kinh tế. Nếu chúng ta không xây dựng được thể chế tốt thì đó là chúng ta đang bỏ lỡ, bỏ phí những nguồn lực”, TS. Minh nói.

Theo TS Nguyễn Trọng Điều, Chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam, mỗi khía cạnh, vấn đề trong nhiệm vụ thể chế hóa và đưa Nghị quyết 68 vào cuộc sống đều gắn với những thách thức không nhỏ, cần tư duy xây dựng pháp luật khoa học, biện chứng và có tính tiên lượng cao, từ việc xóa bỏ các rào cản gia nhập thị trường và khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp “lớn lên” đến bài toán vốn trên thị trường tài chính, thị trường vốn, nâng cao tầm nhìn, năng lực quản trị và cách tiếp cận phát triển bền vững, có trách nhiệm của doanh nhân.

Quang Lộc

Nguồn: https://congthuong.vn/nghi-quyet-68-va-niem-vui-thu-hai-cua-doanh-nghiep-tu-nhan-389917.html