Người ‘chăn’ đàn voọc ở Hung Sú

Về xã Thạch Hóa (huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình), hỏi thăm ông Tú thì ai cũng biết vì ông đã có tiếng vì có nhiều công sức bảo vệ đàn voọc quý ngày một sinh sôi.

Ông Nguyễn Thanh Tú đã ngoài tuổi 60 nhưng còn khỏe lắm. Ông kể lại vào đầu năm 2012, ông kiếm được ít cây sưa (huê) mang vào rừng Hung Sú để trồng. Lúc nghỉ tay, ông mới phát hiện có mấy con thú đu cây băng qua dãy lèn vôi. Nhận ra đây là đàn voọc quý mà đã hơn hai chục năm nay vắng bóng vì bị người ta săn bắt.

Ông Nguyễn Thanh Tú, người hơn 12 năm tự nguyện bảo vệ, chăm sóc đàn voọc quý. Ảnh: T. Phùng.

Ông Tú đem câu chuyện thấy đàn voọc kể với những người lớn tuổi trong làng và xem thêm trên báo mới biết đàn linh trưởng này trên đầu có mào lông đen, đuôi dài hơn thân, còn gọi là voọc Hà Tĩnh, rất quý hiếm ở Việt Nam.

Liền cả tháng sau đó, cứ hai ba hôm ông Tú lại vào rừng, trèo lên dãy lèn đá vôi để tìm xem đàn linh trưởng quý này sinh sống ở đâu. Những ngày nắng to, ông nấu cơm mang lên vào các hốc lèn đá để đàn voọc có thức ăn.

“Mãi gần một năm sau, đàn voọc mới quen được với hình bóng của tôi, từ chỗ nấp kín từ xa thăm dò, đến khi chúng vắt vẻo trên các cánh cây cách tôi không xa như để làm quen”- ông Tú nhớ lại.

Rồi ông Tú lên kế hoạch tự mình bảo vệ lấy đàn voọc. Hay tin đàn linh trưởng quý trở về, nhiều thợ săn đã tìm đến để săn bắt. Nhiều trận “đụng độ” giữa ông Tú và những toán thợ săn. Dù bị hăm dọa, nhưng ông Tú kiên quyết ngăn không cho người lạ vào rừng để săn bắt.

“Có những lúc họ ỷ đông người định làm càn. Tôi dọa sẽ đi báo chính quyền, công an, kiểm lâm đến bắt nếu vô rừng. Vậy là họ sợ mà quay lui”, ông Tú kể.

Thấy ông Tú bảo vệ đàn voọc quý, nhiều người dân trong xã cũng tự nguyện làm theo và họ thành lập tổ bảo vệ do ông Tú làm tổ trưởng. Tổ bảo vệ thay phiên nhau “gác” rừng, ngăn không cho người lạ vào và thỉnh thoảng mang tức ăn lên lèn đá cho đàn voọc.

Đàn voọc trên núi Hung Sú. Ảnh: T. Phùng.

Các thành viên trong tổ đều là con em quê hương, đặc biệt có những người từng là thợ săn khét tiếng trong vùng. Tổ bảo vệ duy trì liên lạc thường xuyên với các cán bộ kiểm lâm, công an xã và các xã viên để thực hiện các nhiệm vụ như gỡ bẫy săn, cung cấp nước cho đàn voọc. Tuyên truyền, vận động người dân không săn bắt động vật hoang dã quý hiếm, nâng cao ý thức và chung tay bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm.

 “Chúng tôi làm vì trách nhiệm chứ không có công cán hay chế độ gì đâu. Vậy mà ai cũg thấy vui, thấy tự hào về công việc mình làm”, ông Tú bộc bạch.

Khi khẳng định được đàn voọc đã về trên vùng Hung Sú, ông Tú đã báo cho Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình để có kế hoạch bảo vệ. Việc bảo vệ hiện đang được giao cho cộng đồng dân cư hai xã Thạch Hóa và Ðồng Hóa.

Sự xuất hiện của đàn voọc gáy trắng và hoạt động của tổ bảo vệ đàn voọc ở xã Thạch Hóa đã nhận được sự quan tâm của các cơ quan chức năng từ tỉnh đến cơ sở, các tổ chức phi chính phủ. Trong 3 năm (từ năm 2018 đến 2021), tỉnh Quảng Bình đã quy hoạch hơn 1.200 hecta rừng đặc dụng để tạo môi trường bảo vệ đàn voọc và các loài động vật hoang dã quý hiếm khác.

Các chuyên gia quốc tế đến quan sát đàn voọc. Ảnh: T. Phùng.

Đàn voọc được bảo vệ nghiêm nên phát triển đàn lên đến hàng trăm con. Từ năm 2023, Tổ chức nghiên cứu nông lâm quốc tế (ICRAF), đã tài trợ tài trợ cho dự án “Đồng quản lý đa dạng sinh học và cải thiện sinh kế cho người dân khu vực quy hoạch bảo tồn voọc gáy trắng tại huyện Tuyên Hóa”. Theo đó, dự án được triển khai tại 4 xã: Thạch Hóa, Đồng Hóa, Sơn Hóa và Thuận Hóa (huyện Tuyên Hóa), với số tiền trên 296.000 USD và triển khai đến hết quý I năm 2025.

Theo ông Tú, thành công lớn nhất là năm 2023, đã thành lập được Hợp tác xã sản xuất kinh doanh tổng hợp để thực hiện dự án và tự nguyện bảo tồn voọc đen gáy trắng của xã Thạch Hóa. “Sự quan tâm của các cấp chính quyền và các tổ chức, cá nhân tạo thêm động lực để chúng tôi quyết tâm theo đuổi công việc bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm. Mỗi ngày qua, chúng tôi vẫn tự nguyện bảo vệ, giữ cho đàn voọc được yên ổn và phát triển tăng thêm”, ông Tú khẳng định với chúng tôi như vậy.

Nguồn: https://nongnghiep.vn/nguoi-chan-dan-vooc-o-hung-su-d744265.html