Nguy cơ hỗn loạn thương mại gia tăng nếu Tổng thống Mỹ thua kiện thuế quan

Những câu hỏi gay gắt của Tòa án Tối cao Mỹ về các mức thuế quan của Tổng thống Donald Trump đang làm dấy lên đồn đoán rằng những biện pháp này có thể bị bác bỏ. Tuy nhiên, giới quan sát cũng cảnh báo điều đó có thể kéo theo một giai đoạn hỗn loạn mới, khi ông Trump nhiều khả năng sẽ chuyển sang các công cụ thương mại khác nếu thua kiện.

Trong phiên điều trần ngày 5/11, các thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ nghi ngờ quyền hạn của ông Trump trong việc áp thuế dựa trên Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) năm 1977, vốn chỉ quy định về việc kiểm soát hàng nhập khẩu trong tình huống khẩn cấp chứ không đề cập đến thuế quan.

Ông Damon Pike, chuyên gia của hãng tư vấn BDO USA, nhận định: “Dựa trên những câu hỏi của thẩm phán, có thể thấy các mức thuế theo IEEPA đang đứng trước nguy cơ bị bác bỏ. Ông nói thêm rằng hầu hết thẩm phán đều hoài nghi việc đạo luật này cho phép Tổng thống Mỹ áp thuế không giới hạn với hàng hóa toàn cầu.

Tuy nhiên, theo ông Pike và nhiều chuyên gia thương mại, nếu chính quyền Tổng thống Trump thua kiện, họ sẽ dựa vào các đạo luật khác để duy trì chính sách thuế. Nhiều quan chức cấp cao, doanh nghiệp nhập khẩu và nhà phân tích cũng có quan điểm tương tự về vấn đề này.

Các doanh nghiệp vốn vừa bắt đầu thích nghi với một môi trường thương mại ổn định hơn, nhờ thỏa thuận đình chiến thương mại Mỹ - Trung kéo dài một năm và những thỏa thuận thương mại mới của Mỹ với các nước Đông Nam Á giúp giảm thuế dựa trên IEEPA xuống mức dễ kiểm soát hơn. Nhưng theo ông David Young thuộc tổ chức nghiên cứu Conference Board, tình hình vẫn “chưa có dấu hiệu rõ ràng”. Ông David Young dự báo phán quyết có thể chưa được đưa ra trước đầu năm 2026, và hiện các công ty vẫn chưa biết liệu có được hoàn trả hơn 100 tỷ USD tiền thuế dựa trên IEEPA đã nộp hay không.

Thẩm phán Amy Coney Barrett cảnh báo việc hoàn tiền thuế có thể khá phức tạp nếu tòa tuyên các mức thuế dựa trên IEEPA là bất hợp pháp. Luật sư Neal Katyal, đại diện cho năm doanh nghiệp nhỏ khởi kiện, cho biết các công ty này sẽ được hoàn thuế tự động nếu thắng kiện, còn những doanh nghiệp khác phải nộp đơn khiếu nại hành chính để nhận lại tiền thuế đã nộp. Ông thừa nhận đây là “một quá trình phức tạp và kéo dài”. Tuy nhiên, ông Katyal cho rằng tòa án có thể chỉ ra phán quyết mang tính tương lai, tức là dừng thu thuế mới mà không hoàn tiền thuế đã thu trong quá khứ.

Trong khi đó, theo chuyên gia Christopher Hodge của ngân hàng Natixis, vấn đề hoàn thuế chỉ là một phần trong sự rắc rối hành chính nếu ông Trump thua kiện. Chuyên gia Hodge nhận định đây sẽ chỉ là “bước lùi tạm thời” trong chương trình thương mại của ông Trump, vì Nhà Trắng có thể chuyển sang sử dụng các đạo luật cho phép áp thuế rõ ràng hơn, như Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại 1962 (liên quan đến an ninh quốc gia) hoặc Mục 122 của Đạo luật Thương mại 1974, cho phép áp thuế tạm thời 15% trong 150 ngày. Tuy nhiên, ông Hodge cảnh báo việc thực thi các quy định mới có thể kéo dài, khiến chính sách thương mại thêm bất định và có khả năng một vòng đàm phán thương mại mới sẽ diễn ra vào năm 2026.

Thành viên Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), ông Stephen Miran, cũng cho rằng nếu Tòa án Tối cao ra phán quyết bất lợi cho Tổng thống Trump, điều đó sẽ làm gia tăng bất ổn thương mại và “tác động tiêu cực đến nền kinh tế”. Tuy nhiên, ông Miran - người ủng hộ Fed cắt giảm mạnh lãi suất - cho rằng ảnh hưởng này có thể được bù đắp bằng chính sách tiền tệ nới lỏng hơn, tùy thuộc vào diễn biến lạm phát và việc làm trong thời gian tới.

Nguồn: https://vtv.vn/nguy-co-hon-loan-thuong-mai-gia-tang-neu-tong-thong-my-thua-kien-thue-quan-100251107064626714.htm