Nhiều chung cư cũ như "bom nổ chậm” ở thành phố lớn nhưng không thể phá dỡ

(Dân trí) - Đại biểu Quốc hội nêu thực tế ở các thành phố lớn hiện nay có rất nhiều chung cư cũ, nhà tập thể cũ đã hết niên hạn, xuống cấp trầm trọng nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc.

Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) được các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ trong phiên làm việc sáng 6/11.

Đề xuất cơ chế tháo dỡ những "quả bom nổ chậm" 

Về khảo sát xây dựng, dự thảo luật nêu rõ 5 trường hợp phải khảo sát xây dựng gồm: khảo sát địa hình; khảo sát địa chất công trình, địa chất thuỷ văn; khảo sát thủy văn; khảo sát hiện trạng công trình và công việc khảo sát khác phục vụ hoạt động đầu tư xây dựng.

Đại biểu Nguyễn Văn Tuấn (Bắc Ninh) cho rằng 5 trường hợp này “chưa đầy đủ, chưa bao quát, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và hiệu quả trong bối cảnh hiện nay”.

Vì thế, ông Tuấn đề nghị nghiên cứu, bổ sung 2 nội dung khảo sát mang tính bắt buộc khi xây dựng, gồm: khảo sát các yếu tố kinh tế - xã hội và khảo sát nguồn cung ứng, khả năng sử dụng nguyên vật liệu cho dự án.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh Nguyễn Văn Tuấn (Ảnh: Hồng Phong).

“Việc bổ sung khảo sát kinh tế - xã hội là yêu cầu cấp thiết để khắc phục tình trạng nhiều công trình đầu tư lớn bị bỏ hoang hoặc gây xung đột xã hội về môi trường, kiến trúc, cảnh quan do không phù hợp với nhu cầu, sinh kế và văn hóa của cộng đồng”, vị đại biểu nêu quan điểm.

Theo ông, đây không phải thủ tục phát sinh về chi phí mà là công cụ quản trị rủi ro hữu hiệu, giúp xác định đúng quy mô và công năng dự án, phòng ngừa lãng phí vốn đầu tư, đặc biệt là vốn đầu tư công.

Bên cạnh đó, việc luật hóa khảo sát nguyên vật liệu, ông Tuấn cho rằng sẽ giải quyết bài toán tối ưu hóa chi phí và đảm bảo tính khả thi cho dự án ngay từ khâu thiết kế. Khảo sát này giúp chủ đầu tư chủ động về nguồn cung, giá cả và logistics, tránh đội vốn do chi phí vận chuyển cao hoặc vật liệu khan hiếm.

Góp ý quy định về phá dỡ công trình xây dựng, dự thảo quy định việc phá dỡ công trình xây dựng được thực hiện trong nhiều trường hợp, trong đó có “công trình có nguy cơ sụp đổ ảnh hưởng đến cộng đồng và công trình lân cận”, tức là chỉ xử lý tình huống “có nguy cơ sụp đổ” mang tính khẩn cấp.

Nhưng trên thực tế, đại biểu Tuấn cho biết ở các thành phố lớn hiện nay, có rất nhiều chung cư cũ, nhà tập thể cũ đã hết niên hạn, xuống cấp trầm trọng, là những quả bom nổ chậm nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để phá dỡ bắt buộc nếu chủ sở hữu không đồng thuận.

Vì thế, ông đề nghị bổ sung trường hợp: “Công trình hết niên hạn sử dụng theo thiết kế hoặc kết luận kiểm định chất lượng cho thấy công trình không còn khả năng chịu lực, có nguy cơ sụp đổ nhưng chưa tới mức khẩn cấp”.

Quy định này, theo ông, nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng để chính quyền có thể chủ động di dời người dân và phá dỡ, đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân trước khi thảm họa xảy ra.

Dân xây nhà sai thiết kế, cấp xã phải chịu trách nhiệm

Tại tổ TPHCM, đại biểu Nguyễn Thị Yến góp ý với các công trình được miễn giấy phép xây dựng của người dân, nếu xảy ra việc xây dựng sai thiết kế, sai quy định (ví dụ xây dựng 4 tầng thay vì 3 tầng), phải làm rõ trách nhiệm quản lý của cấp xã.

Bà Yến đề nghị có chế tài mạnh với các đơn vị không đảm bảo chất lượng công trình. Cụ thể, nhà tư vấn thiết kế phải bị xử lý trách nhiệm hoặc bồi thường nếu thiết kế không đảm bảo. Nhà thầu thi công chịu trách nhiệm nếu chất lượng không đảm bảo, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm nếu không quản lý để xảy ra vấn đề. Giám sát phải chịu trách nhiệm nếu không giám sát công trình.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lệ phát biểu tại tổ TPHCM (Ảnh: Hồng Phong).

Từ thực tế vướng mắc của TPHCM cũng như nhiều địa phương khác, đại biểu Nguyễn Thị Lệ nêu thực tế giá nguyên vật liệu biến động gây tình trạng đình trệ nhiều dự án. Vì thế, cần quy định rõ cơ chế điều chỉnh hợp đồng khi có biến động bất khả kháng, hạn chế tình trạng kéo dài tranh chấp, đồng thời khuyến khích sử dụng trọng tài trong nước để giải quyết tranh chấp các dự án công, tránh rủi ro khi phụ thuộc vào trọng tài quốc tế.

Thẳng thắn cho rằng dự thảo luật vẫn còn nhiều nội dung “vừa thiếu vừa thừa”, đại biểu Nguyễn Quang Huân đánh giá cách viết luật hiện nay vẫn còn “dài dòng, lặp lại và chưa thực sự chuyển biến theo tinh thần kiến tạo”.

Dẫn chứng, ông cho rằng danh sách các hành vi bị nghiêm cấm được viết rất dài nhưng chưa bao quát hết những hành vi vi phạm. Thay vào đó, đại biểu kiến nghị chỉ cần ghi chung một câu cấm đơn giản, ví dụ “cấm không được xây dựng những công trình mà không có trong quy hoạch”.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân (Ảnh: Hồng Phong).

Ông cũng lo ngại khi dự luật bỏ sót nội dung quan trọng liên quan đến môi trường và kinh tế xã hội. Đơn cử, nội dung báo cáo khả thi (Điều 24) được quy định dài nhưng lại “không có một dòng nào đề cập đến việc đánh giá về kinh tế xã hội và môi trường”.

“Dự thảo chỉ đưa ra phần bảo vệ môi trường trong thi công xây dựng, nhưng việc đánh giá môi trường tại giai đoạn thi công là quá muộn. Các phương án môi trường phải được đưa vào ngay từ giai đoạn đầu, khi lập báo cáo đầu tư và phương án khả thi”, ông Huân kiến nghị.

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/nhieu-chung-cu-cu-nhu-bom-no-cham-o-thanh-pho-lon-nhung-khong-the-pha-do-20251106093740685.htm