Nơi lưu giữ hào khí Lam Sơn

Ở xã Sơn Đông, tỉnh Phú Thọ từ bao đời nay có một ngôi đền cổ kính trầm mặc mang tên Đền thờ Tả Tướng quốc Trần Nguyên Hãn, hay còn gọi là Đền Thượng. Ngôi đền không chỉ là một công trình kiến trúc nghệ thuật mang đậm dấu ấn thời Hậu Lê mà còn là nơi lưu giữ hào khí Lam Sơn của một bậc anh hùng khai quốc công thần.

Trần Nguyên Hãn, vị danh tướng kiệt xuất trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, vốn xuất thân từ dòng dõi vương tộc nhà Trần. Ông nổi tiếng là người học rộng, mưu lược, trung quân ái quốc. Khi Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa chống quân Minh, Trần Nguyên Hãn là một trong những người đầu tiên đi theo, cùng mưu tính chiến lược, tổ chức lực lượng, trực tiếp chỉ huy nhiều trận đánh lớn, góp phần quan trọng làm nên chiến thắng vĩ đại của nghĩa quân Lam Sơn, giải phóng đất nước khỏi ách đô hộ phương Bắc.

Đền được xây dựng trên thế đất bằng phẳng, rộng cao, tương truyền chính là nơi đặt Phủ đệ cũ của Trần Nguyên Hãn

Sau ngày khởi nghĩa thành công, Lê Lợi lên ngôi, lập nên triều Hậu Lê, Trần Nguyên Hãn được phong tước Tả Tướng quốc, trở thành một trong những vị công thần khai quốc bậc nhất. Dù nắm trong tay quyền cao chức trọng, ông vẫn giữ trọn khí tiết, thanh liêm, không màng danh lợi. Sự tận trung của ông khiến nhân dân vô cùng cảm phục. Câu chuyện về cuộc đời và cái chết oan khuất của vị tướng tài ấy đã trở thành biểu tượng cho lòng trung nghĩa, khiến bao thế hệ người dân tôn kính, dựng nên ngôi đền này để tưởng nhớ công đức của ông.

Từ cổng đền...

... nhà tiền tế

... đến hậu cung đều được tu sửa nhiều lần và xây dựng thêm, chủ yếu vào đời Nguyễn

Đền thờ Tả Tướng quốc Trần Nguyên Hãn được xây dựng cách đây hơn 200 năm, vào thời Hậu Lê mang kiến trúc hình chữ “Đinh” - một lối kiến trúc truyền thống trong các công trình thờ tự xưa. Bước qua cổng Tam quan với 7 bậc đá rêu phong, hai cổng ngách hai bên, phía trên là hoành phi khắc 3 chữ “Tối Linh Từ”.

Bên trong chính điện, gian giữa đặt hương án trang nghiêm, phía trên là bức hoành phi lớn khắc 4 chữ “Khai Quốc Nguyên Huân”, tương truyền do chính vua Lê Thánh Tông ban tặng để tôn vinh công lao của bậc đại thần khai quốc. Những cột lim đen bóng, những bức chạm khắc rồng, phượng, hổ phù tinh xảo vẫn được gìn giữ nguyên vẹn, thể hiện bàn tay tài hoa của các nghệ nhân xưa. Từng chi tiết trong ngôi đền đều chứa đựng tâm huyết và lòng thành kính của người dân với vị anh hùng của dân tộc.

Trải qua hơn hai thế kỷ, ngôi đền vẫn giữ được dáng vẻ cổ kính dù trải qua bao biến động của thời gian. Trong khuôn viên đền, bên bờ ao Son, vẫn còn lưu giữ hòn đá mài gươm là nơi tương truyền Trần Nguyên Hãn từng đêm rèn gươm chiến đấu. Trên thân đá còn in vết lõm sâu như vết chém, minh chứng cho khí phách và ý chí sắt đá của người anh hùng năm xưa. Trước cổng Tam quan, một cây lộc vừng cổ thụ tỏa bóng sum suê do người dân trồng từ gần 600 năm trước để tưởng nhớ công đức của ông. Trải qua bao mùa mưa nắng, cây vẫn vững chãi, xanh tươi như biểu tượng của sức sống trường tồn và lòng trung nghĩa bất diệt của Tả Tướng quốc Trần Nguyên Hãn.

Hòn đá mài gươm của Tả Tướng quốc

Không chỉ có vậy, trong khuôn viên đền còn có cây đa do Đại tướng Võ Nguyên Giáp trồng. Cây đa ấy, cùng với cây lộc vừng cổ thụ như hai chứng nhân của hai thời đại - hai người anh hùng cách nhau hàng trăm năm nhưng chung một lý tưởng hy sinh vì Tổ quốc.

Cây đa do Đại tướng Võ Nguyên Giáp trồng trong khuôn viên đền thờ

Đền thờ Tả Tướng quốc Trần Nguyên Hãn không chỉ là một công trình kiến trúc cổ mang giá trị nghệ thuật cao mà còn là nơi sinh hoạt văn hóa, tâm linh của nhân dân trong vùng. Hằng năm, vào dịp tưởng niệm ngày mất của Trần Nguyên Hãn, người dân khắp nơi lại nô nức kéo về Sơn Đông dâng hương tưởng niệm. Lễ hội được tổ chức trang trọng, với các nghi thức rước kiệu, tế lễ, dâng hương, xen lẫn những trò chơi dân gian như kéo co, đấu vật, đánh cờ người... tạo nên không khí vừa linh thiêng, vừa gần gũi, thấm đẫm tinh thần “uống nước nhớ nguồn”. Trong ngày hội, tiếng trống, tiếng chiêng hòa cùng khói hương nghi ngút khiến khung cảnh đền thêm linh diệu, như đưa con người trở về với những tháng năm hào hùng của nghĩa quân Lam Sơn.

Đền thờ Trần Nguyên Hãn thu hút nhiều du khách trong và ngoài tỉnh đến chiêm bái và tưởng niệm

Với giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc sắc, năm 1984, Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã xếp hạng Đền thờ Tả Tướng quốc Trần Nguyên Hãn là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Sự công nhận ấy không chỉ là niềm tự hào của người dân Phú Thọ mà còn là minh chứng cho giá trị trường tồn của ngôi đền - một di sản quý báu của dân tộc.

Lê Minh

Nguồn: https://baophutho.vn/noi-luu-giu-hao-khi-lam-son-242347.htm